اوراسیا، فرصتی همگرا برای ظرفیت‌سازی اقتصاد مناطق آزاد ایران

به گزارش اخبار آزاد مناطق، از میان مناطق آزاد ایران، انزلی، ارس و شهر فرودگاه امام خمینی(ره) و ۳منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا، بندر امیرآباد و بندر نوشهر دارای مرز مستقیم با کشورهای اوراسیا نقش بسزایی در توسعه مبادلات تجاری خواهند داشت. مناطق آزاد نیز به مثابه کریدورهای ارتباطی برای فعال کردن محور نوستراک می‌تواند ارتباط کشورهای اوراسیا را با آب‌های گرم بین‌المللی به وجود آورد.

مرتضی بانک مشاور رئیس‌جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در همایش صادرات، ترانزیت و اوراسیا که در ۱۹بهمن‌ماه‌۹۸ در مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار شد، یادآور شد: موافقت‌نامه تجاری فی مابین ایران و کشورهای عضو اوراسیا‌، دسترسی فعالین اقتصادی کشور به بازار ۵کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان جهت صادرات مهیا نموده است، همچنین با توجه به ظرفیت تولید‌کنندگان این کشورها، امکان تامین بخش قابل توجهی از نیازهای ضروری کشور با قیمت پایین‌تر نسبت به دیگر کشورها به وجود آمده است. این موافقت‌نامه با هدف آزاد‌سازی و تسهیل تجارت کالا از طریق ایجاد بستری برای تشکیل منطقه آزاد تجاری، حمایت از همکاری‌های اقتصادی و تجاری طرفین را در دستورکار قرار داده و افزایش همکار‌ها و تسهیل ارتباطات را به همراه خواهد داشت.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا با اثرگذاری در روابط اقتصادی ایران با همسایگان شمالی‌اش می‌تواند تاثیر فراوانی در توسعه و رشد تجاری با هدف افزایش مبادلات با کشورهای عضو اوراسیا جهت صادرات طرف ایرانی باشد. این اتحادیه که از سال‌۲۰۱۵ رسما کار خود را آغاز کرد، به جهت کاهش تعرفه‌های صادرات ایران محل توجه است. اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در صدد است تا بازار بزرگی در چارچوب قوانین سازمان تجارت جهانی ایجاد کند، تجارت میان اعضا بهبود یابد و تسهیلات بسیاری را در این زمینه برای کشورهای عضو به ارمغان ‌آورد. در چهارچوب این اتحادیه، اعضای آن موافقت خود را با تردد آزاد کالا، سرمایه، نیروی کار و خدمات در مرزهای اوراسیا اعلام کرده‌اند. اعضای اوراسیا همچنین اعلام کرده‌اند که سیاست مشترکی در زمینه انرژی، صنعت، کشاورزی و وسایل نقلیه خواهند داشت. اهداف این اتحادیه، ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازار مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات و مردم در بازار واحد کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه‌های حمل و نقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل و نقل است. برداشت و حذف تدریجی قوانین گمرکی داخلی این کشورها‌، قرار دادن تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ‌سازی روندهای گمرکی این کشورها از دیگر هدف‌های اتحادیه است.

عملیاتی شدن فعالیت اقتصادی اوراسیا در وهله نخست به ایجاد بازار مشترک بزرگی در حوزه کشورهای عضو این اتحادیه منجر شده است. به علاوه، از آنجایی که رشد و توسعه تجارت با ارتقای همکاری‌های سیاسی کشورها که عضو سازمان همکاری‌های شانگهای، جامعه همسود و کشورهای دیگر منطقه‌اند‌، اتحادیه اقتصادی اوراسیا به واقع می‌تواند زمینه‌ساز نقش مهمی در افزایش همکاری‌های تجاری و رشد اقتصادی کشورهای عضو باشد، به نحوی که ظرفیت‌های اقتصادی موجود، بیش از پیش نقش مهم خود را در توسعه همه‌جانبه و کمک به توسعه پایدار اعضای اوراسیا ایفا می‌کند و با مکانیسم منطقه‌ای به توسعه روابط اقتصادی کشورها نیز کمک می‌کند.

از ویژگی‌های مهم منطقه اوراسیا، وجود منابع انرژی است که به بهترین نحو می‌تواند با ایجاد خطوط مواصلاتی برای انتقال هر چه زودتر انرژی به کشورهای دیگر مورد بهره‌برداری قرار گیرد و ایران به عنوان دومین کشور صاحب منابع انرژی می‌تواند زمینه توسعه همکاری‌های فنی و تکنولوژی را فراهم کند. آمادگی ایران برای جذب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز، ازجمله زمینه‌های همکاری ایران و کشورهای عضو اوراسیا می‌باشد. نفت و گاز، راه‌سازی، حمل و نقل، محیط زیست، انرژی‌های پاک، پتروشیمی و صنایع به ویژه خودروسازی ازجمله بخش‌هایی هستند که در ایران زمینه لازم را برای سرمایه‌گذاری خارجی دارند. حوزه‌های انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی، انرژی‌های پاک و خودروسازی از زمینه‌هایی است که جاذبه‌های لازم سرمایه‌گذاری را برای کشورها در ایران دارند.

بدیهی است، رفع موانع و تسهیل صدور روادید و برقراری پرواز مستقیم بین کشورها با ایران می‌تواند زیربنای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی را بیش از پیش فراهم کند، آنچنان که تنوع در فعالیت‌های مختلف سرمایه‌گذاری و اشتغال می‌تواند به گسترش همکاری‌ها بینجامد. این ظرفیت‌ها از برنامه‌های همگرا برای استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی ایران ازجمله در مناطق آزاد اقتصادی به ویژه در انزلی، ارس و ماکو است که با جذب سرمایه خارجی انتقال فناوری‌های پیشرفته را هم به دنبال خواهد داشت.

تجارت ترجیحی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از ۵آبان‌ماه‌۱۳۹۸کلید ‌خورده است و فرآیند عملیاتی ایران نیز برای پیوستن به این اتحادیه آغاز شد‌. بر این اساس، ایران باید ظرف سه سال عضو اتحادیه اوراسیا شود. فعالان اقتصادی بر این باورند با توجه به تنوع بازار و تنوع منابع موجود در کشورهای عضو این اتحادیه پیوستن به اتحادیه اوراسیا یک فرصت قابل توجه برای اقتصاد ایران ایجاد می‌کند و می‌توان از این طریق بخشی از اثر تحریم‌ها را جبران کرد‌. پیوستن ایران به این اتحادیه، به منزله فرصتی نو در مناسبات ایران و اتحادیه اوراسیا بوده و می‌تواند زمینه همکاری با منطقه هند و چین و شرق را فراهم کند و با توجه به اینکه بیش از ۶۵درصد از نیازهای کشورهای عضو در داخل خودشان قابل تامین است، باید از این امتیاز ویژه بهره ببرد. ضمن آنکه پیشنهاد ایران برای تشکیل اتاق بازرگانی اوراسیا مورد موافقت قرار گرفته است و در آینده‌ای نزدیک این اتاق تشکیل خواهد شد.

موافقت‌نامه ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا دو هدف دارد: در گام اول هدف اجرایی کردن تفاهم‌نامه تعرفه تجارت ترجیحی است و در گام دوم، هدف آن پیوستن به این اتحادیه است. موافقت‌نامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اوراسیا شامل ۸۶۲قلم کالا است که ۵۰۲قلم از آن ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است و ۳۶۰قلم هم ترجیحات اعطایی ما به اتحادیه اوراسیا است. پس از یک سال از اجرای موافقت‌نامه، مذاکرات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا شروع خواهد شد و قرار است ظرف ۳سال موافقت‌نامه تجارت آزاد وارد مراحل مذاکره و امضا شود.

ایران؛ پل ارتباطی اوراسیا-‌خاورمیانه

موقعیت جغرافیایی ایران می‌تواند اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به آب‌های گرم خلیج فارس و به منطقه خاورمیانه متصل کند، به طوری که با بهبودی و تقویت شرایط زیرساخت‌های ترانزیتی ایران می‌توان درآمدزایی حاصل از عضویت ایران در اوراسیا را از طریق درآمدهای حاصل از ترانزیت با گشایش حساب ویژه‌ای باز کرد و درآمد سرشاری را نصیب ایران نمود. در این خصوص تاکید بر توسعه همکاری‌های اقتصادی و ترانزیتی ایران با اعضای اتحادیه اوراسیا با بهره‌مندی از ظرفیت‌های ترانزیت و مواصلاتی ایران از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد و لازم است به منظور جذب بار بیشتر از مسیر کریدور بین‌المللی چین، اوراسیا، ایران، کمک به توسعه همکاری‌ها در زمینه ارائه خدمات بندری به تجار و بازرگانان دو کشور و توسعه خط کشتیرانی حمل و نقل کانتینری انجام گیرد. در این خصوص نخستین کارگروه ترانزیت کالا طی مذاکرات گمرکی ایران با اتحادیه اوراسیا برای افزایش همکاری‌های متقابل در پنجم مهرماه‌۹۸ تشکیل شد. رئیس هیات اتحادیه اقتصادی اوراسیا خواهان تشکیل کارگروهی برای بهره‌مندی کشورهای عضو اوراسیا از ظرفیت‌های ایران برای ترانزیت و مبادله کالا با هند، پاکستان و کشورهای جنوب شرق آسیا شد.

استفاده از ظرفیت‌های ایران در زمینه ترانزیت برای مبادلات تجاری کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا با هند و پاکستان و جنوب شرق آسیا بسیار حائز اهمیت است و یکی از عوامل مهم توسعه تجارت اوراسیا و به تبع آن همگرایی اقتصادی کشورهای منطقه و خاور دور است.

تاریخچه اتحادیه اوراسیا

قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹مه‌۲۰۱۴ میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شده و سپس کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن در آمدند.

این اتحادیه به طور رسمی کار خود را از اول ژانویه‌۲۰۱۵ آغاز کرد. کشورهای عضو اوراسیا هم اکنون ۲۰میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۰میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲درصد جمعیت جهان است. در روز اجرای این توافق‌نامه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد امروز ما یک مرکز رشد اقتصادی قدرتمند و جذاب ایجاد کرده‌ایم، یک بازار منطقه‌ای که بیش از ۱۸۰میلیون نفر را به هم مرتبط می‌کند.

از اهداف این اتحادیه اقتصادی می‌توان به تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل همسود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ‌سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد.

دولت یازدهم در سال‌۹۵ به همسایگان شمالی خودکه اتحادیه‌ اقتصادی اوراسیا را تشکیل دادند پیشنهاد داد تا ایران نیز به جمع آنها بپیوندد، پیشنهادی که به واسطه جایگاه ایران در منطقه با استقبال آنها مواجه شد و پس از دو سال مذاکره فشرده و ارزیابی کم و کیف اقلام و میزان تعرفه‌های ترجیحی بین این کشورها، سرانجام در اردیبهشت‌ماه سال گذشته به ثمر نشست.

با پیوستن ایران به این اتحادیه، کشورهای روسیه، ارمنستان، قزاقستان، بلاروس و قرقیزستان با ایران بر سر واردات صدها کالا از ایران با تعرفه‌های ترجیحی یا بعضا صفر به توافق رسیدند و این مسئله فرصتی تازه برای صادرکنندگان کشورمان جهت توسعه بازار و رشد صادرات غیرنفتی ایران را فراهم کرده است.

این برای اولین بار است که ایران وارد یک اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای می‌شود. آن چنانکه از نگاه رئیس‌جمهور ورود به این اتحادیه از نظر اقتصادی در این شرایط بسیار مهم است.