گردشگری حلال، الگویی برای تعاملات منطقه‌ای ایران با محوریت مناطق آزاد
«أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَ کِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُورِ» (سوره مبارکه حج، آیه۴۶)
«آیا آنان در زمین سیر نکردند، تا دل‌هایى داشته باشند که (حقیقت را) با آن درک کنند یا گوش‌هایى که با آن (نداى حق را) بشنوند؟! زیرا (بسیار مىشود که) چشم‌هاى ظاهر نابینا نمى‌شود؛ بلکه دل‌هایى که در سینه‌هاست کور مىشود».
به گزارش اخبار مناطق آزاد، خداوند بزرگ در آیه‌های متعددی از قرآن کریم امر به سفر و دیدن آثار گذشتگان و اندیشه‌ورزی در عاقبت امور آنها می‌نماید. موضوع سفر و مشاهده آنچه از تاریخ و گذشته زمین و مردمان و حاکمان آن مانده، درواقع یکی از مهم‌ترین نصایح تربیتی قرآن است تا سفرکننده با سنت‌های الهی آشنا شده و چشم دل خود را برای اصلاح تفکر و رفتار خویش بازنماید. گردش و سیر در جهان، موجبات آشنایی مردم با دیگر فرهنگ‌ها، نژادها، اقوام، سرزمین‌ها، گویش‌ها و… را فراهم می‌کند و در کنار آن از نظر اقتصادی باعث خلق یکی از منابع درآمد برای جوامع می‌گردد.
اما در عصر حاضر که پیشرفت وسایل ارتباطی به اعلاء‌ترین شرایط خود در تاریخ رسیده است و مردم به‌واسطه توسعه شرایط اقتصادی، فرصت، امکان و انگیزه سفر و سیاحت را بیش از قبل دارند، بحث گردشگری در کنار آثار فرهنگی، آموزشی و اجتماعی، به یک بخش مهم و پرظرفیت اقتصادی تبدیل شده است. بخش گردشگری در اقتصاد کنونی جهان، بخشی به شدت متحول و مملو از فرصت‌های سرمایه‌گذاری است و کشورهای زیادی در دنیا، به این بخش از اقتصاد به عنوان موتور محرکه سایر بخش‌های اقتصادی خود نگاه می‌کنند.
وضعیت ایران در حوزه گردشگری
همان‌طور که ملاحظه می‌شود، متاسفانه علی‌رغم اینکه کشور پهناور ایران از نظر وجود آثار تاریخی و فرهنگی در میان ده کشور اول جهان قرار دارد و از نظر جاذبه‌های اکوتوریسمی و تنوع اقلیمی نیز جزو پنج کشور برتر دنیا است، اما به دلایل مختلف نتوانسته است به مقتضای ظرفیت‌های بالقوه خود در حوزه گردشگری، جایگاه متناسب و درخوری در جذب مزایای این بخش از اقتصاد جهانی داشته باشد.
اما باید توجه داشته باشیم، حتی اگر در مورد توسعه عمومی بخش گردشگری در کشور، ملاحظات گوناگونی مطرح باشد، به دلایل فرهنگی، سیاسی و… عقلانیت اقتصادی و مقتضای حکمرانی ایجاب می‌کند از فرصت رشد گردشگری حلال، که شرایط توسعه آن دارای کمترین اصطحکاک با ملاحظات متعدد موجود در ایران است، استفاده بهینه و مناسبی صورت گرفته و حداقل در مناطق آزاد کشور، که طبق قانون ورود و خروج اتباع بیگانه به آنها دارای آزادی بیشتری نسبت به سرزمین اصلی است، توسعه گردشگری حلال از سوی مسئولین ملی، با دقت و اراده معطوف به عمل موردتوجه باشد.
صنعت گردشگری حلال
مسلمانان که امروزه بخش قابل‌توجهی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، به عنوان یکی از پرچمداران ایدئولوژی، در این صنعت جایگاه ویژه‌ای دارند. با این وجود گردشگری هنوز هم برای مسلمانان با مشکلات و محدویت‌هایی همراه است که اغلب به جهت تفاوت در ساختار فرهنگی و قوانین سایر کشورها ایجاد شده است. ازجمله مهم‌ترین مشکلات مسلمانان در گردشگری را می‌توان به مواردی مانند یافتن غذای حلال و اختلاط زن و مرد که موجب ایجاد مشکلاتی می‌شود، اشاره کرد. اما به هر روی، گردشگری یکی از هیجان‌انگیزترین رفتارهایی است که انسان‌ها با هر آیینی سعی می‌کنند آن را تجربه نمایند. همین امر نیز موجب شده است فعالان این عرصه همواره بکوشند تا این پدیده به بهترین نحو ممکن برای پیروان مذاهب و ادیان گوناگون ازجمله مسلمانان به اجرا درآید؛ تلاشی که چند سالی است پرثمر گشته و منجر به ظهور یکی از مهم‌ترین انواع گردشگری تحت عنوان «گردشگری حلال» شده است.
گردشگری حلال زیرمجموعه‌ای از صنعت گردشگری است که به خانواده‌های مسلمان اختصاص دارد و هنگامی که مسلمانان برای گذران اوقات فراغت به مقصد دیگری سفر می‌کنند، این سفر به عنوان گردشگری حلال تلقی می‌شود؛ چراکه اگر تمام فعالیت‌ها، امکانات، اقدامات و اهداف، طبق تعالیم اسلامی مجاز باشد، می‌توان از این فعالیت به عنوان گردشگری حلال یاد کرد. گردشگری حلال همیشه به معنای گردشگری اسلامی نیست، زیرا قصد مذهبی صرفا شرط لازم برای سفر نیست. به عبارت دیگر گردشگری حلال، مسافرتی است که توسط مسلمانان با هدف توریستی یا تفریحی یا کاری در کشورهای اسلامی یا غیراسلامی انجام می‌شود، که به طور خاص توسط شرع ممنوع نیست.
طبق تعاریف، می‌توانیم بگوییم که گردشگری حلال، به معنی گردشگری مذهبی نیست؛ زیرا در گردشگری مذهبی نظیر سفر حج و یا عتبات، گردشگر هدف اصلی سفر خود را ادای یکسری اعمال دینی و مذهبی قرار داده است و بیشترین وقت سفر او در این راستا صرف می‌شود. اما گردشگر حلال، هدف اصلی خود را گردش و تفریح طبق برخی قواعد دینی انتخاب کرده است. پس گردشگری حلال زیرمجموعه‌ای از بازار گردشگری است و عناصر گردشگری در تمام انواع گردشگری عبارت‌اند از: حمل‌و‌نقل، اقامت، خدمات کترینگ، جاذبه‌های گردشگری و امکانات رفاهی فرعی برای مسافران. عناصر گردشگری حلال نیز متفاوت از دیگر انواع گردشگری نیست. لذا گردشگری حلال و خدمات مهمان‌نوازی در تمام مراحل سفر ازجمله در خطوط هوایی، هتل‌ها، جاذبه‌های گردشگری و امکانات رفاهی باید عناصر گردشگری را برای رفاه حال گردشگران مسلمان با لحاظ شرایط دینی گردشگر مسلمان رعایت و فراهم کند.
در این راستا، نیاز‌های اساسی مبتنی‌بر دین اسلام بر رفتار مصرفی مسافران مسلمان عبارت‌اند از: غذای حلال، امکانات نماز، سرویس بهداشتی مناسب، عدم اسلام‌هراسی، شرایط اجتماعی مساعد، خدمات ماه رمضان، تجارب محلی مسلمانان، فضاهای تفریحی با حریم خصوصی، عدم ارائه خدمات غیرحلال.
در اقتصاد گردشگری حلال در سطح جهان، مالزی رتبه اول را به عنوان جاذبه گردشگری در بازار گردشگری حلال در میان کشورهای اسلامی از آن خود کرده و قاره آسیا هم در میان کل قاره‌هایی که در این طبقه‌بندی قرار دارند، رتبه برتر را دارد. از میان کشورهایی غیراسلامی هم، ژاپن و تایوان در کنار هنگ‌کنگ توانستند به پیشرفت چشمگیری در زمینه گردشگری حلال دست یابند. افزایش جمعیت مسلمانان، رشد طبقه متوسط یا با درآمد نسبتا معقول در میان مسلمین، بالا بودن آمار جمعیت جوان مسلمان، افزایش دسترسی به اطلاعات سفر در سایه رشد وسایل ارتباطی از مهم‌ترین دلایل رشد بخش گردشگری حلال در دنیا می‌باشد.
در مراکز اقامتی گردشگران مسلمان، هتل‌هایی که غذاهای حلال ارائه می‌دهند از ارائه غذاهای حرام مانند نوشیدنی‌های الکلی، گوشت خوک و… خودداری می‌کنند. علاوه‌بر ارائه غذاهای حلال به مسلمانان، برخی دیگر از هتل‌ها از ارائه نوشیدنی الکلی به سایر مهمانان غیرمسلمان نیز خودداری می‌کنند تا مانع حضور افراد الکلی در هتل‌های مورد اقامت مسلمانان شوند. در این هتل‌ها کارکنان خانم، تنها به بانوان و خانواده‌ها خدمات ارائه می‌دهند، برنامه‌های تلویزیونی فیلتر می‌شوند و در هر اتاق یک قرآن در دسترس افراد قرار دارد. هتل‌هایی که استخر و آبگرم مخصوص بانوان دارند، همچنین سواحل مخصوصی وجود دارد که به اصطلاح دید ندارند و مسلمانان می‌توانند به راحتی در آنجا شنا کنند.
آمارهای صنعت گردشگری جهان و گردشگری حلال
براساس گزارش رسمی اداره پژوهش‌های سیاسی معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، طبق آمار منتشر شده از سوی شورای جهانی سفر و گردشگری؛ در سال۲۰۱۹ سهم مستقیم سفر و گردشگری از تولید ناخالص داخلی جهان در سال۲۰۱۸ بالغ بر ۲میلیارد و ۷۵۱میلیون دلار و معادل ۲٫۳درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی جهان بوده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود این آمار برای سال۲۰۲۵ به ۴٫۳۴۶ میلیارد دلار افزایش یابد که به سهمی معادل ۴٫۳ درصد از کل تولید ناخالص دنیا برسد. علاوه‌بر آن، سهم سفر و گردشگری در همین سال به طور مستقیم ۱۲۳میلیون شغل جدید ۳٫۸درصد از مجموع اشتغال در دنیا ایجاد کرده است و انتظار می‌رود در سال۲۰۲۵ این عدد به ۱۴۲میلیون شغل ۴٫۱درصد از کل اشتغال دنیا برسد.
اما در بین زیرشاخه‌های صنعت گردشگری دنیا، «گردشگری حلال» طی دهه‌های اخیر با رشد طبقه متوسط جمعیت مسلمان جهان و افزایش آمار گردشگران مسلمان، به شدت درحال رشد است و کشورهای صاحب جایگاه در حوزه گردشگری حتی کشورهای غیراسلامی نظیر کره و ژاپن نیز درحال تقویت زیرساختهای خود در بخش گردشگری حلال هستند. بنابر آمار گزارش فوق‌الذکر، حجم گردش مالی گردشگری حلال در سال۲۰۱۸ حدود ۲۲۰میلیارد دلار بوده که سهم ایران از این بازار حدود ۱٫۲درصد است. همچنین برآوردها نشان می‌دهد تا سال۲۰۲۶، تعداد گردشگران مسلمان به ۱۸۰میلیون نفر و حجم گردش مالی گردشگری حلال به ۳۰۰میلیارد دلار خواهد رسید.
گردشگری حلال در ایران
ایران پتانسیل‌های زیادی در صنعت گردشگری دارد و به عنوان یک کشور اسلامی مبتنی بر شریعت، مدیریت و اداره می‌شود. این موضوع دلگرمی زیادی برای گردشگران مسلمان ایجاد می‌کند؛ زیرا آنها می‌توانند بدون نگرانی، از محصولات و خدمات ارائه شده در ایران استفاده کنند. از سوی دیگر میراث اسلامی زیادی در کشورمان وجود دارد و بدون شک همه گردشگران در دنیا علاقهمند به بازدید از این مکان‌ها هستند. اما متاسفانه استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه برای جذب گردشگران مورد غفلت واقع شده و این درحالی است که این کشورها اشتراکات مذهبی و فرهنگی بیشتری نسبت به اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها با ما دارند. البته تمامی کشورها ظرفیت جذب گردشگر دارند و باید براساس سلیقه و نیاز در زمینه جذب گردشگر اقدام شود؛ اما ضعف و کمبودهای زیادی در زمینه اسکان گردشگران و خدمات‌دهی هتل‌ها وجود دارد که هنوز رفع نشده است. این درحالی است که بهبود زیرساخت‌ها نقش اصولی و مهمی در توسعه صنعت توریسم دارد.
توسعه گردشگری با خود بهبود سطح اشتغال، ارزآوری و ارزش افزوده را به همراه خواهد داشت و درحال حاضر ضرورت دارد با رفع مشکلات از سر راه صنعت توریسم در کشور، گامی جدی برای مقابله با تحریم‌ها برداریم. توسعه گردشگری حلال می‌توان برخی از مشکلات اقتصادی کشور را رفع نماید، هر چند با وجود یک‌و‌نیم میلیارد مسلمان و حدود ۶۰کشور اسلامی در دنیا به سهولت می‌توانستیم از ابزار گردشگری حلال برای درآمدزایی استفاده کنیم، اما متاسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم از این مزیت به درستی بهره ببریم و این درحالی است که اماکن مذهبی زیادی در کشور وجود دارد که می‌توانند بر گسترش گردشگری مذهبی تاثیرگذار باشند. گردشگری مذهبی تنها جنبه‌ای از صنعت گردشگری است که می‌تواند بر موانع آب و هوایی غلبه کند.
کشور ایران محصولات و خدمات حلال زیادی برای گردشگران خصوصا گردشگران مسلمان دارد؛ اما جهان اسلام از آنها آگاه نیست. به همین دلیل درآمد حاصل از صنعت گردشگری هنوز در ایران در مقایسه با سایر کشورهای اسلامی همچون مالزی، ترکیه و امارات بسیار کمتر است. براساس مطالعات و آمارهایی که توسط نهادهای مختلف، شاخص سفرهای جهانی مسلمانان و سازمان جهانی گردشگری منتشر شده است، ایران باید برای پیدا کردن جایگاه مناسب و محبوب در صنعت گردشگری به سختی تلاش کند.
بدین منظور در قدم اول باید خود را به دنیا معرفی کنیم. اینکه ایران یک کشور مسلمان است، به تنهایی برای توسعه گردشگری حلال و جذب گردشگران مسلمان کافی نیست. بدون تبلیغ عظیم در این زمینه، هیچ کسی متوجه نمی‌شود که ایران نیز مکان جذابی برای گشت و گذار است. باید امکانات و جذابیتها را به دنیا نشان دهیم. در نتیجه این معرفی، مردم جهان تصمیم میگیرند که از ایران بازدید کنند. معرفی شدن در دنیا، کلید موفقیت در توسعه گردشگری کشور است.
ضعف کشورمان در صنعت گردشگری حلال، ناشی از ضعف در فروش و تبلیغات است؛ چراکه گردشگری نوعی تجارت محسوب می‌شود و در تجارت، فروش مهم‌ترین بخش است. اطمینان از فروش، با تبلیغات به دست می‌آید. در واقع هر چقدر هم محصولات خوبی تولید شوند، بدون آگاهی دادن به مردم، امکان فروش آن پایین خواهد بود. این اتفاق در صنعت گردشگری نیز به همین شکل است، یعنی نمی‌توان بدون تبلیغات در زمینه گردشگری تعداد گردشگران را افزایش داد.
گردشگری مناطق آزاد
مناطق آزاد ایران در طول سه‌دهه گذشته، همیشه پرچمدار تلاش برای توسعه گردشگری بودند و تقریبا طبق اسناد جامع همه مناطق آزاد کشور، توسعه ظرفیت‌های توریستی و جذب گردشگر خارجی به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف توسعه‌ای آنها ذکر شده است.
از سوی دیگر، براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، این مناطق به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های اقتصادی و برقراری ارتباط تجاری بین‌المللی و تحرک در اقتصاد منطقه‌ای و تولید و پردازش کالا، انتقال فناوری، افزایش صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد و جلب و تشویق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، صادرات مجدد، عبور خارجی، ترانزیت و انتقال کالا تاسیس شده‌اند و یکی از کارکردهای این مناطق به منظور تامین و تحقق اهداف فوق، گردشگری و جذب گردشگر است.
در این راستا همچنین به دلیل وجود آثار تاریخی، طبیعی بدیع و منحصربهفرد در مناطق آزاد ایران در کنار بهره‌مندی از اقلیم‌های آب و هوایی متفاوت و گاها متضاد در یک زمان واحد (کیش و ارس در فصل زمستان) باعث می‌شود توسعه گردشگری در مناطق آزاد از زمینه و مزیت اقتصادی خوبی برخوردار باشد.
اما عواملی مانند ابهام در قوانین مربوط به سرمایه‌گذار خارجی در کشور، عدم تمایل موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی به سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد به دلیل تحریم و دلایل دیگر، اقتصاد محلی درونگرا، وجود موانع اجتماعی و فرهنگی، فقدان منابع کافی برای سرمایه‌گذاری در امور زیربنایی، سطح بسیار پایین استانداردهای آموزشی، وضعیت زیست محیطی و بهداشتی، نداشتن طرح جامع در حوزه گردشگری، مشخص نبودن افق‌ها، ماموریت‌ها، چشم‌اندازها، استراتژی‌ها، نقشه‌راه، نگاه سنتی بخش‌های مختلف به گردشگری، عدم کفایت منابع مالی در تامین زیرساخت‌ها، بی‌ثباتی در مدیریت کلان مناطق آزاد و مدیران حوزه گردشگری و… باعث موفق نبودن امر توسعه گردشگری به مفهوم واقعی آن در مناطق آزاد خصوصا برای جذب و نگه داشت گردشگران خارجی اعم از مسلمان و غیرمسلمان شده است.
در مناطق آزاد ایران، بخش گردشگری غالبا در راستای جذب گردشگر داخلی و تجاری متمرکز شده است و جذب گردشگران خارجی عموما در اولویت کاری آنها قرار ندارد. حال در این شرایط ضرورت دارد برنامه‌ریزی جامعی حداقل برای توسعه گردشگری حلال در مناطق آزاد تدوین شود و متناسب با ظرفیت‌های موجود کشورهای هدف و همسایه مناطق، به عنوان بازارهای جذب گردشگر خارجی این مناطق که عموما مسلمان می‌باشند، اقدامات لازم جهت تامین زیرساختهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در دستورکار قرارگیرد.
همان‌طور که در سطور بالا ذکر گردید، در گردشگری حلال بسیاری از اصول و قواعد رایج در امر گردشگری متناسب با شرایط و محدودیت‌های دینی و فرهنگی ایران می‌باشد و نگرانی از اثرگذاری منفی گردشگر خارجی بر اندیشه، فرهنگ و رفتار داخلی متنفی است. به همین سبب مناطق آزاد بهترین زمینه ساختاری، جغرافیایی، اقلیمی، قانونی و جذابیت‌های تاریخی-طبیعی را برای داشتن فضای باز مدیریتی توسعه گردشگری حلال را دارند.
به همین منظور و در گزارش پیش‌روی، در گفتوگو با نمایندگان مجلس شورای اسلامی و معاونین و مدیران گردشگری سازمان‌های مناطق آزاد به بررسی ظرفیت‌ها و مزیت‌های این مناطق در راستای بسط و توسعه گردشگری حلال در کشور پرداختیم که در ذیل ملاحظه می‌فرمایید
محمدرضا دشتی اردکانی عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی:
گردشگری حلال، فرصتی برای بهره‌مندی از منافع اقتصادی، فرهنگی، سیاسی گردشگری
محمدرضا دشتی‌اردکانی عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با نشریه، درخصوص ظرفیت گردشگری حلال به‌ویژه در مناطق آزاد سخن گفت و تاکید کرد: گردشگری حلال فرصتی برای بهره‌مندی از منافع اقتصادی، فرهنگی، سیاسی گردشگری است و به بهبود روابط بین کشورها کمک می‌کند. ایران نیز با داشتن ظرفیت‌های مهمی ازجمله مباحث فرهنگی، دینی و مذهبی و اینکه یکی از قطب‌های مهم کشورهای اسلامی به‌ویژه در حوزه تشیع محسوب می‌شود، می‌تواند از این فرصت استفاده کند.
وی در پاسخ به این سوال که چه ظرفیت‌ها و مزیت‌هایی در زمینه بهره‌برداری از فرصت‌های ناشی از گردشگری حلال وجود دارد، اظهار داشت: وجود ظرفیت‌ها و قابلیت‌های ایران در مباحث گردشگری جای استفاده از ظرفیت‌های مذهبی کشور را برای رونق گردشگری به وجود آورده است. حضور قبور ائمه بزرگوار، شهرهای مذهبی و مذهب تشیع و برگزاری مراسم‌ها و… طبیعتا به گردشگری اسلامی کمک می‌کند. لذا باید از این موقعیت‌های برای توسعه و ترویج گردشگری استفاده کرد.
دشتی‌اردکانی افزود: امسال در عاشورا و تاسوعا و ایام اربعین ملاحظه کردیم که گردشگران خارجی استقبال خوبی از این مراسم کردند. بسیاری هزینه‌های زیادی می‌کنند تا فستیوال نمایشی برای خودشان اجرا کنند؛ اما ما در ایران از سال‌های خیلی قبل از انقلاب مراسم‌های مناسبتی در ایام مذهبی داشتیم و این فرصتی است که کشورهای اسلامی می‌توانند از آن استفاده کنند. کشور ایران یکی از کشورهای امن منطقه است که علاوه‌بر استفاده از این شرایط مطلوب، حتی می‌توان از گردشگری سلامت هم استفاده کرد.
عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: کشورهای اسلامی می‌توانند با یکدیگر تبادل گردشگر داشته باشند، خیل عظیمی از مردم ایران راهی کربلا شدند و پیاده‌روی نجف تا کربلا را برگزار می‌کنند؛ لذا خوب است که این موقعیت برای سفرهای زیارتی ایران هم ایجاد شود و مردم کشورهای دیگر زائر ائمه در ایران و شهر مقدس مشهد باشند. این موضوع با ایجاد تفاهم‌نامه بین کشورهای مسلمان اتفاق خواهد افتاد و می‌توان در راستای ظرفیت گردشگری حلال از این پتانسیل‌ها استفاده نمود.
وی اذعان کرد: گردشگری حلال فرصتی برای بهره‌مندی از منافع اقتصادی، فرهنگی، سیاسی گردشگری کشور است و به بهبود روابط بین کشورها کمک می‌کند. ایران نیز با داشتن ظرفیت‌های مهمی ازجمله مباحث فرهنگی، دینی و مذهبی و اینکه یکی از قطب‌های مهم کشورهای اسلامی به‌ویژه در حوزه تشیع محسوب می‌شود، می‌تواند از این فرصت استفاده کند.
دشتی‌اردکانی درخصوص سابقه کشورهای مالزی و ترکیه در برندسازی و مطرح نمودن گردشگری حلال، گفت: ما باید زیرساختهای اصلی کشور را در این زمینه ایجاد کنیم تا بتوانیم گردشگری را بسط دهیم. ترکیه و مالزی ابتدا زیرساختهای اصلی همچون هتل‌ها، ناوگان ریلی، هوایی و زمینی و غذاهای حلال را در دنیا برندسازی کردند؛ ما هم ابتدا باید این زیرساخت‌ها و مسائل پایه‌ای را فراهم و بعد داده‌ها را تقویت نماییم. متاسفانه در تولید‌محتوا برای حوزه گردشگری حلال ضعف زیادی وجود دارد. کشور ما برای خیلی‌ها ناشناخته است و باید در این راستا کار فرهنگی صورت گیرد.
این نماینده مجلس درخصوص نقش مناطق آزاد در گردشگری حلال بیان داشت: مناطق آزاد از نقاط بی‌بدیل کشور هستند، مخصوصا آنهایی که در حاشیه خلیج‌فارس واقع شده‌انذ به راحتی می‌توانند از ظرفیتی که اکنون در ترکیه وجود دارد و به نفع اقتصاد کشور استفاده می‌کنند، به صورت حلالش در ایران بهره ببرند. مطمئن باشید بسیاری از کشورهای مسلمان با حفظ همه مسائل حلال می‌خواهند به کشور بیایند و اکنون مناطق آزاد کیش و قشم بهترین فرصت هستند. مناطق آزادی دیگری هم داریم که در مناطق سردسیر ما قرار دارند و می‌توان از آنها هم استفاده نمود. همه ظرفیت‌های آماده را داریم، اما زیرساختهای این ظرفیت‌ها فراهم نیست؛ لذا باید شرایط برای گردشگری حلال به‌وجود بیاید.
وی در خصوص بهره‌برداری از ظرفیت شرکت‌های تورگردان کشور و رایزنان فرهنگی سفارتخانه‌های کشورهای مسلمان حاضر در ایران و رایزنان کشورمان در کشورهای منطقه در تعامل با مناطق آزاد گفت: با وزیر امور خارجه فعلی ملاقات داشتم و گفتم که با توجه به اینکه در سفارتخانه‌های ما معاونت و رابط اقتصادی داریم، می‌توانیم ما از این ظرفیت اقتصادی استفاده کنیم؛ چراکه رابط گردشگری می‌تواند بسیار ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر و پخش داده‌ها و پتانسیل‌ها باشد؛ ایران هم در بحث میراث فرهنگی حرف برای گفتن دارد و هم در صنایع‌دستی و گردشگری اسلامی. از طرفی مناطق آزاد کنار مرزهای کشور قرار دارند و موقعیت تبادل، بیش از سایر نقاط فراهم است.
عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه ایران یک منطقه توریستی-اسلامی است، علاوه‌بر بالا بردن ظرفیت گردشگری داخلی، می‌بایست نسبت به جذب گردشگر در حوزه کشورهای خلیج‌فارس و منطقه اقدام شود تا گردشگران اسلامی را با برنامه‌ریزی خوب و هدفمند، به سمت جزایر زیبای ما در خلیج‌فارس هدایت نمود.
محمد‌صالح جوکار، عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی:
مناطق آزاد به دلیل نزدیکی به مرز، موقعیت خوبی برای گردشگری حلال است
محمد‌صالح جوکار عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با نشریه، از پتانسیل و ظرفیت گردشگری حلال در کشور و مناطق آزاد کشور سخن گفت و از عدم بی‌توجهی مسئولینی این حوزه گلایه کرد.
طبق گفته این نماینده مجلس؛ مناطق آزاد کشور به دلیل همجواری با مرز می‌توانند موقعیت خوبی برای تبادل گردشگر با دنیا داشته باشند.
وی در پاسخ به این سوال که چه ظرفیت‌ها و مزیت‌هایی در زمینه بهره‌برداری از فرصت‌های ناشی از گردشگری حلال وجود دارد، اظهار داشت: گردشگری حلال یکی از مسائل مهم در حوزه گردشگری و یکی از ظرفیت‌های خوب برای کشورهای مسلمان است. اما واقعیت آن است که در کشور ما توجه کافی به این موضوع نشده است. به عنوان مثال در بحث اربعین حسینی مانور عظیم فرهنگی برگزار می‌شود و از همه ملت‌ها، دوستداران اهل بیت در این مراسم شرکت می‌کنند، ولی واقعیت این است که در این حوزه غفلت زیادی صورت گرفته است.
جوکار تصریح کرد: امکاناتی که در این راستا باید تامین شود، کافی نیست؛ زیرساخت‌ها هم تامین نشده و درواقع شرایط کافی برای توسعه گردشگری حلال وجود ندارد. بلیط هواپیما و اتوبوس برای برخی مکان‌های مذهبی نسبت به کشورهایی مثل ترکیه گران‌تر و بالاتر است و باید در این خصوص مسئولان مربوطه ورود جدی داشته باشند.
عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری توجه داشته باشد که ما اگر می‌خواهیم گردشگری حلال را به خوبی دنبال کنیم، باید زمینه‌های لازم برای آن فراهم شود. کشور ما دارای اماکن متبرکه است که دوستداران زیادی هم از سراسر دنیا دارد و یا در کشورهای دیگری که اماکن متبرکه وجود دارد همچون عراق و سوریه، باید تفاهم‌نامه‌ای بین آنها و کشور ما برقرار شود تا تبادل زوار بهتر صورت گیرد. می‌بایست شرایطی فراهم شود تا صنعت گردشگری حلال به طور کامل و جامع اجرایی شود. این موضوع برای کشور ما فرصتی است تا در این بحث بتوانند زیرساختهای لازم و کامل را فراهم کنند. البته این موضوع با اقدامات و فعالیت بخش خصوصی و تلاش دولت و حمایت‌های دولتی باید انجام شود؛ اما بخش اصلی کار برعهده مردم و بخش خصوصی است؛ چراکه آنها موفق‌تر عمل می‌کنند تا یک وزارتخانه دیگر.
وی درخصوص الگوبرداری از کشورهایی همچون ترکیه و مالزی در حوزه گردشگری حلال گفت: به اعتقاد من گردشگری ترکیه را نمی‌توان حلال معرفی کرد، اما مالزی می‌تواند گردشگری حلال را با توجه به رعایت مسائل شرعی داشته باشد. اما کشور ایران می‌تواند برندسازی گردشگری حلال را داشته باشد؛ چراکه بیش از هر کشوری زمینه این کار فراهم است. حضور قبور ائمه‌اطهار در کشور ما، امامزادگانی که دارای شجره معتبر هستند و حتی برگزاری مراسم شیعیان در ایام عزاداری با رسوم و فرهنگ خاص کشورمان، همگی کمک می کند تا بتوانیم گردشگری حلال را تقویت کنیم. اینها انگیزه و فرصتی است تا بتوانیم گردشگر از کشورهای دیگر داشته باشیم. کشور ما در بخش‌های مختلف، متنوع است که اگر برای آن برنامه‌ریزی کنیم، می‌تواند به عنوان مهد گردشگری حلال معرفی شود و می‌توانیم از آن استفاده کنیم؛ اما کمتر روی این موضوع کار کرده‌ایم، آنچه بوده براساس سنت گذشته بوده و اکنون باید اصولی و با برنامه کار کرد.
جوکار در پاسخ به این سوال که مناطق آزاد با توجه به مزایا و معافیت‌های قانونی در حوزه گردشگری، از چه فرصت‌ها و حوزه‌های مشترکی در راستای اجرای گردشگری حلال برخوردار می‌باشند، بیان کرد: مناطق آزادی که ما داریم با مناطق آزاد کشورهای دیگر فرق می‌کند. چارچوب حرکت ما برمبنای فرهنگ و ارزش‌هایمان است. مردم ما متدین و انقلابی هستند؛ لذا باید در مناطق آزاد که در مرزهای کشور قرار دارند، بیشتر توجه کرد. اگر در مناطق آزاد به داشته‌های مردم توجه نماییم و سرمایه‌گذاری در بخش سرمایه حلال وجود داشته باشد، موفق خواهیم بود. دولت باید از طریق سیاست خارجه این مناطق را با تمام جذابیت‌هایش به خوبی به دنیا معرفی کند تا دیگر کشورها استفاده کنند. حتی کشورهایی که هم‌آیین ما نیستند، به دنبال گردشگر حلال می‌باشند؛ بسیاری از آنها دوست دارند از کشورمان بازدید کنند و رسوم ما را بشناسند. در این راستا مناطق آزاد به دلیل آن‌که در کنار مرزها واقع شده‌اند، ظرفیت مطلوبی دارند که می توان از آنها استفاده نمود.
این نماینده مجلس ادامه داد: بحث اربعین که پیش می‌آید، از دولت عراق می‌خواهیم ویزا را بردارد. این نشان می‌دهد که می توان برای شهروندان کشورهای همسایه با حذف ویزا شرایط حضورشان را فراهم کرد. این موضوع یک تسهیل‌گری در حوزه صنعت گردشگری حلال محسوب می‌شود.
وی درخصوص ظرفیت شرکت‌های تورگردان کشور و رایزنان فرهنگی سفارتخانه‌های کشورهای مسلمان حاضر در ایران و رایزنان کشورمان در کشورهای منطقه در تعامل با مناطق آزاد اظهار داشت: صنعت گردشگری را باید به عنوان بخش اقتصادی مطرح کنیم؛ چراکه ارزآوری دارد. البته طی سالیان دور چنین اتفاقی نیفتاده و تبادل سفارتخانه‌های ما صرفا در حوزه سیاسی بوده است؛ اما اکنون در حوزه اقتصادی هم فعال شده‌اند. باید در راس کار خود حوزه گردشگری را نیز درنظر داشته باشند؛ زیرا چند جبهه مختلف دارد؛ یکی در بخش اقتصادی است که می‌تواند در رشد شاخص‌های اقتصادی کشور موثر باشد و نکته دیگر تبادلات فرهنگی است. وقتی یک گردشگر به کشور ما می‌آید، قطعا مسائل فرهنگی ما را به کشور خود منتقل می‌کند. متاسفانه برخی کشورهای غربی درخصوص ایران سیاه‌نمایی می‌کنند؛ چه خوب است که بازدید کنند و به عنوان سفرای فرهنگی منصوب شوند. در ایام عاشورا غالبا گردشگران خارجی مجذوب مراسم ما می‌شدند و تاثر زیادی روی آنها می‌گذاشت و ما می‌توانیم بر روی این موضوع کار کنیم، به‌ویژه اینکه مناطق آزاد در مرزها قرار دارند و تمامی این پتانسیل در مناطق آزاد بیش از سایر نقاط کشور است.
عضو هیات رئیسه فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا گردشگری حلال می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران کشورهایی همچون کویت، قطر، عمان و ترکیه منجر شود، خاطرنشان کرد: اگر دیگر کشورها را در بحث سرمایه‌گذاری درنظر داشته باشیم، اتفاق خوبی خواهد افتاد. ما در ارتباط با مهاجرانی که در کشورمان هستند، نتوانستیم استفاده مطلوبی کنیم، شاید در این رابطه قواعد محکمی نداشته باشیم. به تدبیر دولت سیزدهم باید سازمان ملی مهاجرت تشکیل شود؛ البته ساماندهی این موضوع در دست مجلس است؛ ما از توانمندی مهاجرین می‌توانیم بهتر بهره را ببریم، به‌ویژه از مهاجرین در حوزه سرمایه‌گذاری؛ مشروط بر آن‌که مشوق‌های خاصی در ارتباط با دادن تابعیت به شرط سرمایه‌گذاری در کشور ارائه دهیم که این شرایط بسیار خوبی را برای ما ایجاد خواهد کرد.
ایوب زارعی، مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم:
تولید محتوای خلاقانه و تاکید بر دستورات سودمند اسلام برای توسعه گردشگری حلال
ایوب زارعی مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم در گفتوگو با نشریه، درخصوص توسعه مناطق آزاد کشور به‌واسطه جذب گردشگر سخن گفت و بر موضوع گردشگری حلال در این مناطق جهت جذب توریسم تاکید کرد.
طبق گفته این مقام مسئول؛ گردشگری حلال تولیدمحتوای خلاقانه و تاکید بر دستورات سودمند اسلام در سبک زندگی مسئولانه و مومنانه، می‌تواند راهبردی درست برای توسعه گردشگری حلال باشد.
زارعی درخصوص الگوبرداری از برخی کشورها همچون ترکیه و مالزی در بحث برندسازی و مطرح نمودن گردشگری حلال گفت: با توجه به پیشرفت‌های خوب این دو کشور در حوزه صنعت گردشگری و جذب مخاطبان مختلف، می‌توان امیدوار به توسعه گردشگری حلال بود؛ اما باید تاکید بر داشته‌های فرهنگی و اقلیمی خود منطقه داشته باشیم؛ کپی کردن تمام اجزا یک فرآیند از یک کشور دیگر صحیح نیست و موجبات عدم تطابق فرهنگی می‌شود؛ بایستی با نگاه به تجربیات دیگران و با نوآوری، به خلق مدل‌های بهینه و منطبق بر زمینه پرداخت و می‌بایست به سمت تالیف جدیدی از گردشگری حلال در منطقه حرکت کرد.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم در پاسخ به این سوال که مناطق آزاد در حوزه گردشگری چه فرصت‌های مشترکی در راستای اجرای گردشگری حلال ایجاد خواهند کرد، عنوان کرد: این فرصت یعنی توانایی در کیفیت‌بخشی به زیرساختهای حمل‌و‌نقل و هتلینگ و طراحی و ساخت بسیاری از مکان‌ها یا سرویس‌های جاذب توریست؛ اما همت و دغدغه‌مندی می‌تواند این استعداد بالقوه را بالفعل کرده و موجب رونق صنعت گردشگری حلال شود. اشتراکات فرهنگی و ایجاد محیطی امن و خاطره‌انگیز نیز بی‌تاثیر نیست.
زارعی در پاسخ به این سوال که چه نقشه‌راهی در زمینه جذب گردشگران حلال توسط مناطق آزاد وجود دارد، گفت: خصلت‌های محیطی و جاذبه‌های طبیعی و عمقِ فرهنگی منطقه می‌تواند جاذب باشد؛ اما نوآوری و به‌روز کردن تمام این ظرفیت‌ها بسیار مهم است، در بخش گردشگری حلال تولیدمحتوای خلاقانه و تاکید بر دستورات سودمند اسلام در سبک زندگی مسئولانه و مومنانه، می‌تواند راهبردی درست جهت توسعه گردشگری حلال باشد.
وی در ادامه درخصوص بهره‌برداری از ظرفیت شرکت‌های تورگردان و سفارتخانه‌ها و رایزنان فرهنگی در جهت توسعه گردشگری حلال بیان کرد: آموزش، پژوهش و تمرین میدانی می‌تواند نقش تورگردان‌ها و رایزنان فرهنگی را دو‌چندان کند، اساسا اولین تماس‌ها با گردشگران را این عزیزان برقرار می‌کنند و می‌توانند سفیران خوبی برای آیین و شریعت اسلام و ارزش‌های پیرامون آن باشند، نشاط و شادی و استفاده از مواهب الهی و ظرفیت‌های طبیعی حق تمامی افراد است که با رعایت موازین می‌توان آن را توسعه داد.
زارعی درخصوص نقش مناطق آزاد در ایجاد و توسعه گردشگری حلال و جذب گردشگران شیعه اذعان داشت: مناطق آزاد تجاری-صنعتی با تاکید بر دارایی‌های فرهنگی و میراث به‌جا مانده از دیرباز تا امروز، می‌توانند به کشف فرصت‌های نو در گردشگری بپردازند؛ قدرت اجرایی و توان فنی در مناطق آزاد می‌تواند به همبستگی مذاهب کمک کند و به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی، با تاکید بر اشتراکات می‌توان به جذب گردشگران مسلمان سایر نقاط پرداخت.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم در پایان درخصوص بحث گردشگری حلال و جذب سرمایه‌گذاران کشورهای کویت و قطر و… به کشورمان خاطرنشان کرد: در حقیقت سکان هدایت سرمایه در دست سیاست‌ها و رفتار ما با سرمایه‌گذاران است؛ اگر بتوانیم فرصت‌های باارزشی چه در بعد اقتصادی و چه در بعد فرهنگی ایجاد کنیم، این سرمایه‌گذاری‌ها البته با شناخت و براساس منافع ملی و منطقه‌ای قابل انجام است.
مرتضی رمضانی‌گالشی، سرپرست معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش:
تدقیق راهبردی جهت تکمیل گردشگری اسلامی و فرهنگی در جزیره کیش
همچنین، مرتضی رمضانی‌گالشی سرپرست معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش طی یادداشتی به نشریه، ضمن تشریح برنامه‌ها و محورهای تعریف شده در جهت توسعه گردشگری جزیره کیش، از اقدامات معاونت متبوع خود به منظور رسیدن به شهر هوشمند گردشگری کیش سخن گفت و توضیحاتی را در رابطه با تحقق گردشگری حلال در منطقه آزاد کیش ارائه داد.
وی در ابتدا درخصوص سه محور تعریف شده برای معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش عنوان کرد:
۱) چشم‌انداز گردشگری منطقه آزاد کیش:
سازمان منطقه آزاد کیش به عنوان الگوی ایرانی-اسلامی یک منطقه آزاد برتر، با کمک دو بازوی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و بین‌المللی‌سازی، به دنبال تحقق تبدیل به یکی از سه مقصد گردشگری در خاورمیانه است و در افق این چشم‌انداز، سازمان منطقه آزاد کیش، الگوی مناطق آزاد هوشمند و شهر هوشمند گردشگری در منطقه خواهد بود که توسعه و ایجاد رونق با محوریت خانواده‌ها، هدف اصلی گردشگری در جزیره کیش می‌باشد.
۲) راهکارهای رسیدن به اهداف چشم‌انداز:
? تدوین برنامه‌ها در راستای چشم‌انداز تعریف شده که به صورت برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت تهیه گردیده و بودجه به آن اختصاص یافته است.
? ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها؛ از آنجایی که زیرساخت‌ها در هر منطقه، مهم‌ترین عامل تامین رفاه برای گردشگران و جامعه محلی می‌باشد، جزیره کیش نیز از این موضوع مستثنی نبوده و با توسعه امکانات بندرگاهی و فرودگاهی خود، سعی در رونق جزیره کیش به منظور پذیرایی بیشتر از گردشگران نموده است. یکی از این زیرساخت‌ها، ناوگان حمل‌و‌نقل درون‌شهری جزیره می‌باشد که با توجه به محدودیت‌های موجود برای ورود ماشین به جزیره، سازمان منطقه آزاد کیش سعی در ایجاد راهی برای ارتقاء این زیرساخت دارد.
? تسهیل‌گری فرآیندهای قانونی و حمایتی؛ با فعال نمودن سامانه‌های یکپارچه بین حوزه‌های مختلف سازمان به منظور اهداف تعریف شده جزیره برای تبدیل کیش به شهر هوشمند گردشگری و پاسخگویی بهتر به مراجعین صورت پذیرفته است.
? بهبود زیست‌بوم توسعه پایدار منطقه با برخورداری از الگویی کارا به منظور توسعه پایدار میسر می‌گردد که جزیره کیش نیز از این موضوع مستثنی نمی‌باشد؛ لذا سازمان منطقه آزاد کیش و اداره محیط‌زیست آن، برنامه‌هایی به منظور حفظ و توسعه زیست‌بوم پایدار جزیره که عبارتند از سواحل، مرجان‌ها، لاک‌پشت‌ها، گونه‌های جانوری و پرندگان جزیره و… در دست اقدام دارد و تلاش می‌کند از طریق تعیین و شناسایی آسیب‌پذیری زیست محیطی، از گسترش فعالیت‌های انسانی که به تخریب اکوسیستم‌های طبیعی منجر می شود، جلوگیری نماید.
? پایدارسازی و توسعه فعالیت‌های حوزه گردشگری، مالی و اقتصادی با حمایت از سرمایه‌گذاری در جزیره، جلوگیری از زمین‌خواری و ایجاد زمینه‌های لازم برای فعالیت سالم بخش خصوصی محقق خواهد شد که این امر در دستورکار سازمان منطقه آزاد کیش می‌باشد.
? سازمان منطقه آزاد کیش با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر فعالان اقتصادی مرتبط با فلسفه ایجاد منطقه از طریق موسسه علوم و فنون کیش و مرکز نوآوری و شکوفایی مستقر در جزیره، در صدد حمایت از جوانان و نخبگان فعال بوده و سعی در استفاده از این ظرفیت‌ها در مطالعات و آموزشهای پیش‌روی خواهد داشت.
? حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای یکی از اهداف عالی سازمان منطقه آزاد کیش و معاونت گردشگری آن می‌باشد که برگزاری نمایشگاه فرهنگ ایران زمین و دعوت از کشورهای عضو اکو و ایجاد تعامل فرهنگی بیشتر بین این کشورها به عنوان گام اولیه این اقدام لحاظ شده است. همچنین تلاش برای برقراری پروازهای بین‌المللی و ایجاد راه هوایی بین کشورهای مقصد، از برنامه‌های پیش‌روی می‌باشد.
۳) سیاست‌های گردشگری تعالی‌بخش در کیش:
? انجام فعالیت‌های نوآورانه در راستای تولید دانش، فناوری و انتقال آن به مناطق آزاد دیگر، با تاسیس مرکز نوآوری در جزیره کیش شکل گرفته است که با ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالیت در زمینه هوشمند‌سازی، شهر الکترونیک، اصلاح فرآیندها، مانع‌زدایی‌ها و جهش تولید، از ظرفیت بالقوه شرکت‌های مذکور بهره‌برداری می‌گردد.
? ایجاد روابط و تعامل سازنده با نهادهای بین‌المللی و مراکز مرتبط خارج از کشور در حوزه ماموریتی منطقه با احداث و فعالیت بخش بین‌المللی دانشگاه‌ها، ایجاد و فعالیت مرکز بورس بین‌المللی با هدف فراهم نمودن زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری خارجی محقق گشته و با تلاش برای عضویت در سازمان‌های بین‌المللی در جزیره توسعه خواهد یافت.
? حرکت در راستای برنامه راهبردی مصوب و ابلاغ شده از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی؛ جزیره کیش باید از سوی مسئولان کشور موظف و مامور به ارتباط با دنیا و محلی برای تمرین مناسبات و تعاملات بین‌المللی شود. انتظار ما این است جزیره کیش در تعاملات بین‌المللی با جهان فعال باشد و از محل این تجربه برای کمک به بخش‌های داخلی و توسعه اقتصادی بهره گیریم.
? توسعه فعالیت‌های مشارکتی، تشکیل تشکل‌ها و جوامع محلی و سپردن وظایف اجرایی در چارچوب قوانین تعریف شده برای تشکل‌های مردم‌نهاد در دستورکار سازمان و معاونت گردشگری می‌باشد. درحال حاضر ۵جامعه فعال در جزیره کیش وجود دارد که سعی در تقویت آنها در چارچوب ضوابط و مقرارت می‌باشیم.
? آموزش با‌کیفیت و موثر، با توجه به ماهیت گردشگری جزیره کیش و ضرورت آموزش پرسنل و نیروهای فعال در بخش تاسیسات و خدمات گردشگری به منظور افزایش سطح ارائه خدمات به گردشگران، این معاونت با همکاری موسسه علوم و فنون کیش نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی هدفمند جهت ارتقاء نیروهای انسانی اقدام نموده است.
? استفاده از توان تخصصی نخبگان و ظرفیت علمی دانشجویان جزیره برای یافتن راهکارهای علمی جهت رفع مشکلات و دستیابی به روش‌های منطبق با علم روز در زمینه‌های مختلف اقتصادی، گردشگری، عمرانی و تجاری در دستورکار سازمان و معاونت گردشگری می‌باشد. استفاده از تفکرات خلاقانه، نیرو و انرژی جوانان، زمینه‌ساز فعالیت‌های گسترده در کیش خواهد شد. جذب مشارکت علمی و عملی دانشجویان در پروژه‌ها و برنامه‌های در دست اجرا و استفاده از نوآوری و خلاقیت جوانان درحال تحصیل جزیره به عنوان سرمایه‌گذاری ارزشمند برای آینده این منطقه خواهد بود.
مرتضی رمضانی‌گالشی در ادامه، اقدامات معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش را به منظور رسیدن به شهر هوشمند گردشگری به شرح ذیل عنوان کرد:
?سامانه اطلاعات مدیریتی و آمار کیش: با توجه به اهمیت دستیابی به آمار درست و دقیق برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی جهت رسیدن به اهداف و سیاست‌های سازمان و گردشگری، این سامانه راه‌اندازی گردیده است که می‌توان از طریق آن به آمارهای درست دسترسی داشت.
?سامانه جامع نظارت گردشگری: سامانه جامع نظارت گردشگری ابزاری است که به کمک آن ناظرین گردشگری با استفاده از وسایل الکترونیکی از قبیل تبلت و گوشی تلفن همراه می‌توانند نسبت به تکمیل چک لیست‌های نظارتی به صورت الکترونیکی اقدام نموده و همچنین این سامانه با در ایجاد گزارش‌های متنوع نسبت به پردازش و تحلیل اطلاعات ابزارهای موردنیاز برای مدیریت هوشمند را در اختیار مدیران قرار می‌دهد.
?سامانه بایگانی الکترونیکی: کلیه مستندات مربوط به مراکز گردشگری و همچنین شیوه‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و صورتجلسات در سامانه بایگانی بارگذاری شده است و مدارک جدید به صورت روزانه در سامانه بارگذاری می‌شود.
?سامانه صدور مجوزهای گردشگری: این سامانه به منظور یکپارچه‌سازی مراحل صدور مجوزهای گردشگری و ایجاد پنجره واحد بین حوزه‌های داخلی سازمان با هدف جلوگیری از هدررفت زمان و انجام امور در کمترین زمان ممکن برنامه‌ریزی گردیده است.
?سامانه‌های فروش آنلاین خدمات گردشگری: این سامانه به منظور پیگیری اهدافی همچون نظارت عالیه بر کنترل قیمت‌ها، تدوین راهکار قانونی برای کسب درآمد، اختصاص ظرفیت فروش، تهیه بانک اطلاعاتی و… در دستورکار معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش قرار گرفته است.
سرپرست معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش در نهایت توضیحاتی را درخصوص گردشگری حلال ارائه نمود و درخصوص اقدامات معاونت متبوع خود در راستای تحقق گردشگری حلال در جزیره کیش بیان کرد: گردشگری حلال نوعی از فعالیت گردشگری در جزیره کیش می‌باشد که هدف اصلی آن ارائه مقاصد و خدمات گردشگری برای مسلمانان مطابق با اصول شریعت اسلامی بوده و به عبارت دیگر گردشگری حلال منطبق بر موازین شرعی و برگرفته از مفهوم وسیع و عمیق حلال در اسلام است که براساس همین مفهوم تمامی زنجیره گردشگری و فعالیت‌های پیشینی و پسینی آن در جزیره کیش، تعریف و استانداردسازی می‌شود.
به طور کلی در دنیا، در حوزه گردشگری حلال، در هتل‌هایی که تحت برند حلال فعالیت می‌کنند مشروبات الکلی عرضه نمی‌شود، استخر آقایان از استخر خانم‌ها جداست، خدمات ماساژ کاملا برای خانم‌ها و آقایان جدا می‌باشد، گوشت خوک ممنوع بوده و در لوازم آرایشی و دارویی دقت می‌شود که از فرآورده‌های حلال استفاده شده باشد و بالاخره غذایی که سرو می‌شود، کاملا حلال باشد.
بنابر بررسی‌های سازمان جهانی گردشگری، گردشگری حلال به صورت نوع خاصی از گردشگری مذهبی، منابع کشف نشده بسیار و شانس‌های تجاری زیادی را به کشورهای مسلمانان و به‌ویژه آسیایی ارائه می‌کند. گردشگری حلال، نوعی از گردشگری مذهبی است که تمام فعالیت‌های آن از نظر قوانین اسلامی مجاز شمرده می‌شود.
برخی از ضرورت‌های کلان مورد توجه معاونت گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش به این حوزه عبارت است از:
? نقش اثرگذار گردشگری حلال در تقویت حس همبستگی بین ملل اسلامی.
? نقش قابل‌توجه گردشگری حلال در بازارها و اقتصاد جهانی.
? ضرورت بررسی الگوهای موفق جهت استفاده از آن در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی.
? وجود برخی نظرات مخالف در رابطه با رویکرد جدید سازمان به امر گردشگری حلال، ضرورت تحلیل و رسیدن به یک اجماع.
? ضرورت طراحی و تدقیق راهبردی که بتواند علاوه‌بر تکمیل گردشگری مذهبی و فرهنگی به فراگیر ساختن و گسترش اثرات آن کمک کند.
? معرفی قابلیت‌های کشور در ارائه تعریفی جدید از بحث حلال (از حوزه غذا گرفته تا حوزه معاملات، بازدید، پذیرایی، ارتباطات، معاشرت، نوع برنامه‌های تورگردانی، نحوه رفتار در طبیعت و محلات شهری و به طور کلی آنچه در تعالیم دین مبین اسلام از بایدها و نبایدها تعریف شده است).
? ورود سایر کشورها به این عرصه و ضرورت پرداختن به این محور در نزد ذی‌مدخلان عرصه وسیع گردشگری جزیره کیش.
سخن پایانی
باتوجه به شرایط کنونی و اعمال تحریم‌های خصمانه بین‌المللی بر علیه کشورمان، شاید بتوان از این موقعیت به عنوان فرصتی مغتنم برای صنعت گردشگری در ایران استفاده کرد؛ چراکه بر همگان روشن است که صنعت گردشگری و تمامی بخش‌های وابسته به آن که به طور مستقیم با معیشت مردم جامعه در ارتباط می‌باشند، تحریم‌ناپذیر است. هیچ قدرت و دولتی قادر به تحریم حوزه گردشگری نیست، بنابراین خوب است که اکنون متولیان این امر در کشور دست به‌کار شده و برای رونق هر چه بیشتر گردشگری اقدامی عاجل نمایند تا هم در شرایط کنونی، کمکی به اقتصاد کشور کرده باشند و هم اینکه از این طریق نگاه دنیای خارج را با مهمان‌نوازی شایسته نسبت به ایران و ایرانی تغییر داده و به دنیا ثابت کنند که ما مردمی صلح‌طلب و بشردوست هستیم.
نقش ویژه گردشگری حلال در تحقق اقتصاد مقاومتی می‌تواند فرصتی مناسب برای تبدیل تهدید تحریم‌ها به فرصت باشد. اقتصاد مقاومتی یک راهبرد و تدبیری عقلایی و جهادمحور به منظور کاهش فشار اقتصادی و مسیری برای برون‌رفت از این شرایط حساس است، گردشگری حلال، نقش موثری در فرآیند توسعه اقتصادی جوامع دارد و یکی از مصداق‌های بارز تحقق اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود.
اقتصاد مقاومتی که به عنوان یک راهبرد از سوی مقام معظم رهبری مطرح گردیده است، اصولا بر پایه قطع وابستگی به نفت و بهره‌مندی از توان و ظرفیت داخلی اتفاق می‌افتد. ایران به عنوان کشوری غنی با دارا بودن منابع توسعه گردشگری و به سبب فرهنگ، تمدن، ویژگی‌های آب و هوایی و… که با معضلاتی همچون میزان بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک‌محصولی مواجه است؛ اما می‌تواند به کشوری فعال در صنعت گردشگری حلال تبدیل شود و با تمرکز بر رویکرد گردشگری و تنظیم راهبردها و برنامه‌های منظم و منسجم، وابستگی خود را به منابع نفتی کاهش داده و به سمت منابع درآمدی جایگزین حرکت کند و به عنوان یک منبع پایدار از این فرصت‌ها بهره‌مند شود.
گردشگری حلال یکی از مهم‌ترین قطب‌های توسعه و درآمدزایی محسوب می‌شود که به ایجاد اشتغال و خوداتکایی کمک می‌کند و با ارتقاء جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی، تاثیر شگرفی بر رشد و پیشرفت جامعه می‌گذارد.
با عنایت به همه ظرفیت‌هایی که در ایران از باب فرهنگ اسلامی و نیز شاخصه‌های گردشگری فراوان در این حوزه و همچنین بحث گردشگری حلال که به جرات ایران یکی از بزرگترین و مهم‌ترین کشورها در این خصوص به دلیل فرهنگ دینی و اسلامی کشور می‌باشد، قطعا مناطق آزاد می‌توانند با برگزاری همایش‌ها، نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی در این خصوص گوی رقابت را از کشورهای همسایه بربایند.
مناطق آزاد بهترین بستر در جهت توسعه گردشگری حلال در کشور می‌باشند؛ مناطقی عمدتا گردشگرپذیر با قوانین سهل‌تر از سرزمین اصلی ازجمله اجازه ورود گردشگران بدون دریافت ویزا و همچنین مقررات آسان‌تر که می‌توانند و باید به عنوان پایلوت در حوزه گردشگری حلال موردتوجه و استفاده قرار گیرند.
هفت منطقه آزاد در هفت نقطه از کشور پهناور ایران که عمدتا در نقاطی واقع شده‌اند که از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و مذهبی بسیاری بهره‌مند هستند؛ کیش، قشم، چابهار، انزلی، اروند، ارس و ماکو که از جنوبی‌ترین نقاط ایران تا شمالی‌ترین مرزهای کشور قرار گرفته‌اند و هر کدام به فراخور موقعیت، دارای پتانسیل‌های عظیمی جهت جذب گردشگران می‌باشند.
فرصت منحصربهفرد گردشگری حلال می‌تواند در رشد اقتصادی مناطق آزاد و جذب گردشگران و همچنین ایجاد اقتصاد پایدار موثر و به عنوان دروازه جدید دیپلماسی، پلی مطمئن برای رسیدن به بازارهای جهانی و عبور از این تنگنای تاریخی کشور نقش‌آفرینی نماید.
رونق و گسترش صنعت گردشگری یکی از محورهای اساسی توسعه در برنامه ششم است، اما این مهم نیازمند توسعه زیربناها و زیرساختهای گردشگری می‌باشد تا بتوان گردشگری حلال را به عنوان یکی از اولویت مهم اقتصادی، تحت پوشش قرار داد. در اولین اقدام، نیاز است که زیرساختهای فرهنگی در این حوزه توسعه یابد تا بتوان به نحو مطلوب گردشگران به‌ویژه توریست خارجی را پذیرش کرد؛ چراکه برای حضور گردشگر می‌بایست، امور رفاهی گردشگری نیز به شکل مناسبی افزایش یابد.
باید به بحث گردشگری حلال توجه ویژه داشته باشیم، زیرا مناطق آزاد اکثرا در نقاط مرزی واقع شده‌اند و می‌بایست بیش از این از منظر زیرساخت‌ها خصوصا زیرساختهای گردشگری تقویت شوند، که در صورت اجرایی شدن طرح‌ها و زیرساختهای مکفی، مناطق آزاد می‌توانند اقتصاد ایران را با محوریت گردشگری حلال متحول سازند.
در پایان، در راستای توسعه گردشگری حلال در مناطق آزاد کشور، طبق سطور بالا پیشنهاداتی به شرح ذیل ارائه می‌گردد:
? تدوین برنامه جامع توسعه گردشگری حلال در مناطق آزاد متناسب با ظرفیت‌های مناطق و بازارهای هدف در کشورهای همسایه.
? الزام اخذ استاندارد حلال بودن محصولات و مراکز اقامتی وجود.
? توسعه زیرساختهای ارتباطی در حوزه حمل‌و‌نقل مسافر و بار در کنار انتقال داده و اطلاعات.
? در اولویت قرار گرفتن ایجاد مراکز اقامتی با استانداردهای رایج در کشورهای صاحب سبک.
? تقویت بخش تبلیغات و بازاریابی مناطق آزاد در محیط‌های خارجی و بازارهای خارجی
– توجه به آموزشهای فرهنگی-حرفه‌ای.
? توسعه فضاهای تفریحی مناسب در کنار بهینه‌سازی دسترسی به آثار طبیعی-تاریخی و تمدنی.
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰