آزادی استارت‌آپ‌ها در مناطق آزاد

به گزارش اخبار آزاد مناطق، با نگاهی به روند رو به رشد سرمایه‌گذاری جهانی روی استارت‌آپ‌ها در ۲دهه اخیر، می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین ارکان موثر بر زیست‌بوم این مقوله، سرمایه و وجود موسسات و نهادهای سرمایه‌گذاری است که نقش روانی و عملیاتی مهمی در شکل‌گیری، رشد و موفقیت کسب و کارهای نوپا دارند.

از این رو، دولت باید با فراهم آوردن راهبردهای صحیح و مناسب برای گذار سریع در همه زمینه‌ها، تسهیلات لازم را برای ارتقای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها ایجاد کند تا به رشدی چشمگیر در مدت زمانی کوتاه برسد.

رونق کسب و کار در بستر استارت‌آپ‌ها

مطلوبیت فضای کسب و کار ازجمله شاخص‌‌های تعیین‌ کننده وضعیت اقتصادی هر کشوری به شمار می‌رود که هر چه این فضا شفاف‌تر و رقابتی‌تر باشد، سریع‌تر به طرف رونق اقتصادی پیش خواهد رفت.

بر پایه گزارش رسمی بانک جهانی در سال‌۲۰۱۸ میلادی، ایران در رتبه‌۱۲۴ از میان ۱۹۰کشور قرار گرفته است که این رتبه در منطقه خاورمیانه نسبت به دیگر کشورهای عربی وضعیت مطلوبی نیست. اینک ایران برای دستیابی به رفاه، کارآفرینی، نوآوری و اشتغال باید مقررات مربوط به کسب و کارها را اصلاح کند.

در همین راستا توجه به استارت‌آپ‌ها که نماد موفقی از کسب و کارهای نوین هستند، گام بزرگی در راستای شکوفایی اقتصادی به شمار می‌رود که با مدیریت صحیح به خودکفایی‌هایی منتج می‌شود.

بر پایه اطلاعات منتشره رسمی از طرف وزارت ارتباطات، هر استارت‌آپ به طور میانگین توانسته است هفت تن نیروی متخصص را مشغول به کار کند. این در حالی است که در سال‌های اخیر تعداد زیادی استارت‌آپ تخصصی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و در صورت ادامه فعالیت می‌توانند همچنان نقش بسزایی در افزایش اشتغال ایفا کنند. عدم قطعیت در شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها به مانند شمشیر دولبه‌ای است که می‌تواند تهدید باشد؛ اما هنر صاحبان آن می‌تواند این تهدید را به یک فرصت بزرگ تبدیل کند. گواه این ادعا، استارت‌آپ‌هایی چون گوگل، مایکروسافت و اپل هستند که این دغدغه را به مزیتی بزرگ تبدیل کرده‌اند.

ترغیب شرکت‌ها و سازمان‌ها برای اضافه شدن به جمع شتاب‌دهنده‌ها، تعدیل برخی قوانین دست و پاگیر در حوزه راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با راه‌اندازی و ادامه فعالیت استارت‌آپ‌ها، تدوین نقشه راه جامع و متناسب به وسیله دولت در ارتباط با سرمایه‌گذاری، تنظیم یک برنامه کوتاه مدت و میان مدت روشن با تکیه بر افزایش اشتغال، ایجاد امکان دسترسی کامل به وضعیت بازارهای مالی، پولی و سرمایه، ایجاد واحدهای حمایتی در دانشگاه‌ها و بسته‌های حمایتی برای دانشجویان کارآفرین، راه‌اندازی ساز و کار بهره‌برداری از ایده‌های جوانان خلاق ازجمله دانش‌آموزان، حمایت بدون قید و شرط از استارت‌آپ‌ها و بنگاه‌های کسب و کار و هدایت نظام‌مند بخش خصوصی به طرف حمایت از استارت‌آپ‌ها ازجمله اقدام‌های ضروری برای بهبود اکوسیستم استارت‌آپی در ایران به شمار می‌روند.

نقش مناطق آزاد در توسعه فضای کسب و کارهای مبتنی بر استارت‌آپ‌ها با توجه به ظرفیت‌ها و مزیت‌هایی که دارند، می‌تواند بسیار پررنگ باشد. در طول سال‌های گذشته شاهد رشد حدود ۳۰۰درصدی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق آزاد بوده‌ایم و با توجه به آیین‌نامه نوآوری و فناوری در مناطق آزاد که برای جذب شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها ارائه شده، بی‌تردید در آینده نزدیک در بحث شتاب‌دهندگی به تحقیق، ‌توسعه و ایده‌های نو به رشد صنعت در این مناطق دست پیدا خواهیم کرد.

در بحث راه‌اندازی استارت‌آپ از نظر اقتصادی بهترین گزینه، حضور یک سرمایه‌گذار بزرگ است که در این صورت خیال کارآفرین از تامین منابع مالی آسوده خواهد بود. تجربه نشان داده است که بیشتر استارت‌آپ‌هایی که با سرمایه‌‌گذاری شخصی شروع به کار کرده‌اند، زودتر به موفقیت می‌رسند؛ اما تا وقتی که هنوز ایده اصلی خام است و وضعیت کسب و کار به سطح مناسبی نرسیده باشد، سرمایه‌گذار انگیزه بالایی در سرمایه‌‌گذاری ندارد و به همین دلیل به انتظار پیدا شدن سرمایه‌گذار نباید دست روی دست گذاشت، چراکه به احتمال زیاد به از دست دادن زمان منجر خواهد شد. طبق آنچه گفته شد و برخلاف تصور غالب، می‌توان بزرگترین عامل موفقیت استارت‌آپ‌ها را خلاقیت درونی و نوآوری دانست.

گردشگری استارت‌آپی در مناطق آزاد

بر پایه گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌‌های طبیعی را در جهان دارد و مهم‌تر اینکه یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه و جهان از لحاظ امنیت برای گردشگران خارجی محسوب می‌شود.

متاسفانه بر پایه آمارهای رسمی، سهم ایران از درآمدهای جهانی صنعت گردشگری کمتر از یک درصد است. در اینجا بحث اهمیت حضور استارت‌آپ‌ها در حوزه گردشگری به طور جدی مطرح می‌شود، زیرا همان طور که فعالیت استارت‌آپ‌ها نقش بزرگی در رونق اقتصادی دارد، طبق آمار به ازای ورود هر گردشگر، ۹فرصت شغلی ایجاد می‌شود و این امر به طور مستقیم بر اقتصاد تاثیر بسزایی می‌گذارد.

این همکاری مشترک صاحبان کسب و کار و ایده‌پردازان حوزه گردشگری می‌تواند تحول بزرگی در صنعت گردشگری کشور و رونق اقتصادی ایجاد کند. حوزه‌های کارآفرینی در گردشگری و فرصت‌های مناسب استارت‌آپی در ایران شامل هتلداری (رزرو اقامتگاه)، خدمات مسافرتی، بازاریابی‌های مربوط به صنعت گردشگری (فروش اینترنتی)، اطلاع‌رسانی‌ها و تبلیغات مختلف در حوزه بازاریابی است.

علاوه بر این موارد، گردشگری سلامت و گردشگری زیارت (مذهبی) در ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند دلیل بزرگی برای آغاز فعالیت استارت‌آپی در این حوزه باشد.

از دیگر ظرفیت‌های بسیار بزرگ در حوزه مناطق آزاد کشور که می‌توان با استفاده از شرکت‌های استارت‌آپی در این حوزه شاهد جهش بزرگی بود، بحث توسعه گردشگری در مناطق آزاد بر بستر استارت‌آپ‌ها است. وجود جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی بسیار متنوع و جذاب در مناطق آزاد که تاکنون به درستی به گردشگران داخلی و خارجی معرفی نشده است، می‌تواند انگیزه‌های خوبی را برای حضور فعالین استارت‌آپی برای ایجاد بسترهای اینترنتی جذب گردشگر باشد.

افزایش اشتغال‌زایی با بهره‌مندی از شرکت‌های استارت‌آپی

همچنین با برنامه‌ریزی در راستای ماموریت راهبردی مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی و زمینه‌سازی برای بهره‌مندی از مزیت‌های جغرافیایی، زیرساختی و قانونی این مناطق و با هدف توسعه کارآفرینی و بهبود فضای کسب و کار نوآورانه، ضروری است که اکوسیستم نوآوری در مناطق آزاد کشور به سرعت توسعه یابد و این اکوسیستم به عنوان حامی اصلی استارت‌آپ‌ها، نقش کلیدی در فرآیند ایجاد و توسعه کسب وکارهای نوین، توسعه محصولات و خدمات نوآورانه، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، خلق ثروت، ارتقای تکنولوژی و اشتغال‌زایی سالم و مولد در مناطق آزاد کشور ایجاد کند.

ظرفیت اشتغال شرکت‌های دانش ‌بنیان نسبت به تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌‌ها بسیار پایین است. بنابراین در راستای ایجاد توسعه در کشور باید به طرف اشتغال‌زایی پیش رفت. یکی از عوامل بهبود وضعیت اشتغال در شرایط کنونی، استفاده از ظرفیت همین شرکت‌های دانش‌بنیان، کارآفرین و در صدر آنها اهمیت دادن به راه‌اندازی و توسعه استارت‌آپ‌ها است. نگاه ویژه به استارت‌آپ‌ها با توجه به پویایی، انعطاف‌پذیری بالا و تطبیق با شرایط محیطی، تحولی عظیم در اشتغال‌زایی ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، این کسب و کارها ظرفیت مناسبی برای روبه‌رو شدن با شرایط تحریم را نیز دارا هستند. عدم تمرکز فعالیت‌های تولیدی در شرکت‌های منتخب وابسته به دولت، مانع از تحریم آسان محصولات و مواد اولیه‌ شرکت‌ها نیز می‌شود.

چالش‌ها و موانع پیش‌ روی استارت‌آپ‌ها

فضای استارت‌آپی، فضایی در حال رشد است و طبیعی به نظر می‌رسد که این فضا با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو باشد؛ اما نکته حائز اهمیت تلاش در حل این مشکلات در سریع‌ترین زمان ممکن است. بزرگترین چالشی که استارت‌آپ‌های ایرانی با آن مواجه هستند، تامین مالی و سرمایه‌گذاری است. همچنین عدم شناخت و آگاهی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نسبت به فضای کسب و کارهای اینترنتی باعث عدم اطمینان و اعتماد سرمایه‌گذاران در این زمینه می‌شود.

مشکل بعدی نبود وجود نهادهای پشتیبان و کمبود شرکت‌هایی است که خدمات کسب و کاری و تجاری به استارت‌آپ‌ها ارائه می‌کنند. نداشتن تمایل استارت‌آپ‌های موفق و شرکت‌های بزرگتر برای همکاری و مشارکت با استارت‌آپ‌های جدید و کوچک‌تر که با برقراری ارتباطات بیشتر می‌توانند به رونق گرفتن فضای کسب و کار کمک کنند و نداشتن دسترسی به زیرساخت‌های فنی مناسب، هزینه دسترسی به زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، بی‌توجهی به فرهنگ کارآفرینی، نداشتن ریسک‌پذیری و سیاست‌گذاری‌های دولت از دیگر چالش‌های موجود بر سر راه استارت‌آپ‌ها به شمار می‌روند.

یکی از اساسی‌ترین زیرساخت‌های اقتصاد دانش ‌بنیان و کارآفرین، سرمایه‌ انسانی خلاق، نوآور و دانشی است که به عنوان بزرگ‌ترین و باارزش‌ترین سرمایه‌ کشور، باید مورد توجه قرار گیرد و بدین ترتیب با توانمند کردن، تشویق و زمینه‌سازی فعالیت آنان در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، کشور توان رویارویی با هرگونه تهدید و تحریم اقتصادی را خواهد داشت.