ظرفیت‌های مناطق آزاد، فرصت‌های سازگار اقتصادی در سال‌۹۹

به گزارش اخبار آزاد مناطق، این پیوندها را می‌توان در دو دسته ارتباط پسرو و ارتباط پیشرو تقسیم‌بندی کرد. اولین نوع این پیوندها شامل استفاده از مواد اولیه داخلی و همکاری با بنگاه‌های اقتصادی ملی است. ارتباط پیشرو، نوع دوم از پیوند مناطق آزاد با اقتصاد کشور است که در قالب فروش بخشی از تولیدات مناطق آزاد در قالب پردازش صادرات به بازار داخلی صورت می‌گیرد. نمونه‌های این پیوندهای بین ساز و کارهای اقتصاد داخلی و مناطق آزاد و برعکس را می‌توان در مناطق آزاد ایری و ماسان در کره جنوبی و همچنین در بندرهامبورگ آلمان مشاهده کرد. این مناطق توانسته‌اند با جذب سرمایه‌های خارجی و داخلی از طریق انتقال موثر دانش فنی پیشرفته در بستر یک استراتژی مناسب و زمانبندی شده تشویق صادرات، ارتباط‌های پسرو و پیشرو را متناسب با اقتصاد داخلی برقرار سازند. به علاوه با افزایش صادرات، درآمدهای ارزی و اشتغال‌زایی را افزایش داده و نقش خود را در افزایش تولید ناخالص داخلی کشور عملیاتی کنند. از این رو، می‌توان گفت مکانیسم اقتصادی مناطق آزاد در وهله اول باید بتوانند ارتباط‌های گسترده ای را با اقتصاد داخلی برقرارکنند. ضمن آنکه نگاه به خارج را به عنوان فرصت‌سازی برای این منظور مدنظر داشته باشند.

بنگاه‌های اقتصادی فعال در مناطق پردازش صادرات جهان در زمینه خرید نهاده‌ها از داخل با هدف استفاده از این مکانیسم برای مشارکت با خارجی‌ها برای تولید و فروش محصولات به بازارهای جهانی که از رونق بیشتری برخوردار هستند، توجه بیشتری دارند. یک تغییرساختاری قابل توجه که بخشی از آن ثمره عملکرد موفق مناطق پردازش صادرات جهان است، نشان می‌دهد که این رویکرد با فعال شدن ساز و کار مناطق آزاد، هماهنگ با سیاست‌های تشویق صادرات طی سال‌های گذشته، توانسته ساختار کالایی صادرات را از کالاهای کاربر به کالاهای کاربر پیچیده و از این نوع کالاها به کالاهای سرمایه‌بر با تکنولوژی پیشرفته‌تر و ارزش افزوده بالا تغییر دهد؛ چیزی که در مناطق آزاد ایران باید در سال‌۱۳۹۹ مورد توجه قرار گیرد. این چشم‌انداز در عمل می‌تواند رویکرد توسعه‌ای مناطق آزاد را در فضای بین‌المللی تعریف کند. رویکردی که باید با تقویت حضور بانک‌های خارجی، افزایش جذب گردشگر، توسعه صادرات برای بالا بردن درآمدهای ارزی و اجرای برخی طرح‌های بزرگ، بیش از پیش اجرایی شود.

مناطق آزاد ایران نیز با توجه به بند‌۱۱ سیاست‌های اقتصادی مقاومتی و توجه به سیاست‌های کلی اصل‌۴۴ قانون اساسی به دنبال رویکردی برای توسعه حوزه و انتقال فناوری‌های پیشرفته و منابع مالی از خارج برای گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری کشور است. اقداماتی که درخصوص سرمایه‌گذاری گروه شیانگلو دراگون کشور چین برای احداث مجتمع‌های پتروشیمی تولید محصولات الفین بنیاد در مناطق آزاد ایران ازجمله قشم و چابهار انجام شده و سایر پروژه‌هایی که با تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری در قالب «یک کمربند، یک راه» صورت گرفته است، موید این برنامه بوده است. سیاستی کلیدی که به عنوان نقشه راه مناطق آزاد کشور در زمان آقای دکتر بانک مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی دنبال شده است.

چین با ایجاد پارک پتروشیمی در منطقه آزاد چابهار که فراهم کننده ساخت محصولات و فرآورده‌های پتروشیمی با فناوری بالا که در انحصار این کشور و معدودی از کشورهای دارای این فناوری است، قرار شد دانش فنی ساخت این محصولات را به ایران منتقل کند. انجام این پروژه باعث توسعه سواحل مکران به عنوان نقطه اتصال ایران با آسیا و جهان، جزء سیاست‌های اصلی خواهد بود که سرمایه‌گذاری کشورهای دیگر در توسعه این مناطق را بدنبال خواهد داشت. ایجاد خط آهن چابهار و زاهدان در توسعه مبادلات تجاری چابهار و همچنین توسعه فعالیت‌های ریلی و جاده‌ای در این بخش از برنامه‌هایی بود  که در سال‌۹۸ دنبال شد و توسعه آن در سال‌۹۹ ادامه خواهد داشت.

توجه به تولید و صادرات، افزایش معافیت مالیاتی با هدف توسعه صادرات، ایجاد بورس بین‌الملل، توجه به کمیسیون‌های مشترک اقتصادی با سایر کشورها و توسعه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ازجمله این اقدام‌های موثر بوده است. اقدام‌های دیگری در زمینه جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مناطق آزاد و زمینه‌سازی برای برقراری امکان نفوذ به بازارهای اتحادیه اوراسیا به منزله فرصتی همگرا برای ظرفیت‌سازی اقتصاد مناطق آزاد ایران صورت گرفته است.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل ۵کشور روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان است. مبادلات تجاری این اتحادیه حدود ۷۵۰میلیارد دلار در سال بوده و با توجه به بازار بیش از ۱۸۰میلیون نفری اعضای این اتحادیه، مبادلات تجاری با آنها فرصت مناسب برای مناطق آزاد به شمار می‌رود. با فعال شدن ارتباط با اتحادیه اوراسیا در عمل مناطق آزاد انزلی، ارس و شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) و ۳منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا،  بندر امیرآباد و بندر نوشهر که دارای مرز مستقیم با کشورهای عضو اوراسیا هستند، نقش بسزایی در توسعه مبادلات تجاری مناطق آزاد کشور خواهند داشت.

همچنین ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی در مناطق آزاد به عنوان هاب دریایی مشخصا در منطقه آزاد انزلی با توجه به بندر کاسپین و زیرساخت‌های لجستیکی موجود در منطقه آزاد ارس با تکیه بر مرز نوردوز به عنوان شاهراه ارتباطی ایران و ارمنستان به منزله هاب زمینی، منطقه آزاد فرودگاه امام خمینی‌(ره) و زیرساخت‌‌های حمل و نقل کارگو به عنوان هاب لجستیک هوایی و منطقه آزاد چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به منزله هاب لجستیک پشتیبان، از توجهات کلیدی در سال گذشته بوده است.

وجود بیش از ۱۸۵۰واحد تولیدی فعال، ۱۲۸۰واحد خدماتی فعال و اشتغال مستقیم ۵۱۰هزار نفر ازجمله اقدامات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است که ساماندهی شده‌اند، به طوری که از سال‌۱۳۹۲ تاکنون، بیش از ۸۱۰هزار میلیارد ریال به همراه ۲۲میلیارد دلار سرمایه داخلی، در کنار ۵.۴میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب این مناطق شده است. همچنین طی این سال‌ها، بیش از ۳۲میلیارد دلار کالای غیرنفتی به سرزمین اصلی ارسال شده است. عملکرد ۱۳۰میلیارد دلاری صادرات به خارج کشور در برابر ۴۵میلیارد دلار واردات، حاکی از تراز مثبت تجارت خارجی این مناطق به میزان ۸۵میلیارد دلار است.

پایلوت اجرای طرح‌های تولیدی و صادراتی در مناطق آزاد ازجمله تاکیدهای رئیس جمهور در سال۹۸ بوده که از آن می‌توان به منزله یک راهبرد توسعه‌ای و زمینه کاری مهم مناطق آزاد در سال‌۹۹ یاد کرد. نظر به اهمیت اشتغال و لزوم توجه به اکوسیستم کارآفرینی در مناطق آزاد کشور، افزایش بهره‌وری و ایجاد درآمد خلاق محصولات تولیدی ناشی از صنایع تبدیلی و تکمیلی ازجمله توجه به گیاهان دارویی برای تولید دارو از اهمیت زیادی برخوردار است که در سال آینده می‌تواند مطمح نظر سازمان‌های مناطق آزاد قرار گیرد. به ویژه که از حدود ۲۳۰۰گونه گیاهی در ایران که در ردیف گیاهان دارویی و معطر قرار دارند، تعداد ۴۵۰گونه گیاهی، جزء گیاهان دارویی بشمار می‌آیند. مناطق آزاد ازجمله مراکزی است که می‌تواند بستر مناسبی برای تولید گیاهان دارویی و سازماندهی مراکز درمانی کشور باشد. به همین دلیل شناسایی گیاهان دارویی در جغرافیای اقتصادی مناطق آزاد قابل توجه است و این به منزله خلق مزیت برای جذب بازار و مشارکت با هندی‌ها برای تولید دارو در محدوده پدیده اقیانوس آبی است. اقیانوس آبی به منزله خلق مزیت‌های جدید علاوه بر توجه به مزیت‌های نسبی و مزیت‌های رقابتی مناطق است که در حال حاضر مورد نظر اقتصاد مناطق است.