عدم آگاهی، دلیل اصلی انتقادات غیرمنصافه/ لزوم ایجاد بسترهای مناسب در مناطق آزاد جهت جذب سرمایه‌گذاران خارجی

گفت و گو:مرضیه‌حسینی

به واقع یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد مناطق آزاد در کشور که نزدیک به سه دهه از تاسیس اولین آن می‌گذرد، جذب سرمایه‌گذاران خارجی برای تولید و سرمایه‌گذاری در این مناطق بوده است که به اذعان منتقدین، مناطق آزاد به درستی به این بخش از ماموریت خود جامه عمل نپوشانده و موفق نبوده‌اند.
اما مهم‌ترین سوالی که در پس این نقد به ذهن متبادر می‌شود، این است که پس از گذشت نزدیک به ۳۰سال از ایجاد مناطق آزاد، چرا به درستی به این مهم دست پیدا نکرده‌اند؟! بی‌شک اگر با نگاهی غیرمغرضانه و بی‌طرفانه بخواهیم به پاسخ این پرسش دست پیدا کنیم، ابتدا باید قوانین و تصمیماتی که در سرزمین اصلی برای مناطق آزاد مقرر می‌شود را مورد بررسی قرار داد و در کنار این مسئله، واکاوی دقیقی از شرایط کلی کشور خصوصا کلان اقتصاد داشت. البته این نقد که بعضا به اتهام نیز تبدیل می‌شود، تا حدودی خلاف واقع نیست و این ضعف در مناطق آزاد هفتگانه قابل مشاهد است؛ اما با بررسی پرسش فوق، می‌توان به چرایی آن رسید و به خوبی می‌شود درک کرد که این مناطق از بحران‌ها، تصمیمات، اتفاقات و اقتصاد کلی کشور جدا نبوده و نمی‌شود صرفا انگشت اتهام را به سوی مناطق آزاد نشانه رفت و آنان را متهم به کم‌کاری نمود.
با تمام این اوصاف، این روزها دیگر مشکلات به اوج خود رسیده، تحریم‌های خصمانه و یکجانبه خارجی از یک سو و قوانین و مصوبات به تصویب رسیده جدید از سوی دیگر باعث گردیده که بیشتر فعالین و ذینفعان در مناطق آزاد دچار یاس و ناامیدی شوند و آینده این مناطق را در خطر ببینند.
به واقع این مشکلات زمانی به خوبی سر باز کرد که دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد که نقش تصمیم‌گیر و نظارتی مناطق را برعهده دارد، از نهاد ریاست جمهوری به زیرمجموعه وزارت اقتصاد و دارایی انتقال یافت که پس از این تغییرات، سایه و سنگینی مصوبات و قوانین محدودکننده هر روز به شکلی تعجب‌آور بر دوش مناطق آزاد سنگینی کرد، تا جایی که امروز به اذعان اکثریت فعالین و سرمایه‌گذاران مناطق آزاد، فعالیت در سرزمین اصلی به مراتب راحت‌تر از مناطق آزاد است، چراکه حداقل شرایط در سرزمین اصلی مشخص بوده و برخی از این مقررات با توجه به قوانین کلی کشور در سرزمین اصلی قابل قبول می‌باشد اما پذیرش و اجرای بعضی از مصوبات برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان مناطق آزاد که به گفته کارشناسان و مسئولین، صاحبان اصلی این مناطق هستند، سخت و مشکل‌ساز است.
حال با تمامی اوصاف و چالش‌ها چگونه می‌توان از مناطق آزاد این انتظار را داشت که به تمام ماموریت‌ها و اهداف تعیین شده دست پیدا کنند که یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین آنها، جذب سرمایه‌گذار خارجی است!
شاید اگر از دریچه دید یک سرمایه‌گذار خارجی به مناطق آزاد هفتگانه ایران نگاه کنیم، بهتر بتوانیم درک کنیم که دلیل این عدم استقبال خصوصا در چند سال اخیر چه بوده است و چرا سرمایه‌گذاران خارجی در منطقه، اکثریت جذب کشورهای حاشیه خلیج فارس خصوصا جبل‌علی می‌شوند؛ ثبات مدیریتی، قوانین به‌روز، دوری از بروکراسی‌های پیچیده اداری، حضور بانک‌ و بیمه‌های بین‌المللی، وجود زیرساخت‌های مطلوب شهری، جاده‌ای، انواع حمل و نقل‌ها و ده‌ها آیتم دیگر که در مناطق آزاد کشور ما خبر از آنها نیست. بنابراین خوب است که پیش از مورد نقد و اتهام قرار دادن این مناطق از کشور، به واقع ببینیم که چه چیزی کاشته‌ایم که امروز انتظار برداشت آن را داریم.
در ادامه این گزارش، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم با یک بانوی اهل کشور مولداوی که در اروپا تحصیل نموده، کارآفرینی کرده و امروز برای یک بخش دیگر از بیزنس و زندگی مشترک خود به ایران و منطقه آزاد قشم مهاجرت کرده است. با او درخصوص نوع فعالیت این روزهایش و اینکه چه آینده‌ای را برای خود در جزیره زیبای قشم متصور است، صحبت نمودیم که در ادامه می‌خوانید.

در ابتدا لطفا خودتان را معرفی کرده و بفرمایید اهل کدام کشور هستید؟
من الگا بادانا متولد جمهوری مولداوی هستم و تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم در زادگاهم به تمام رساندم و سپس برای ادامه تحصیل به ایتالیا مهاجرت کرده و آنجا در یکی از دانشگاه‌ها ثبت‌نام نموده و مشغول به تحصیل شدم. اما از آنجایی که زندگی و تحصیل در ایتالیا هزینه بالایی دارد، تصمیم گرفتم برای جبران هزینه‌ها در کافی‌شاپ یکی از دوستانم مشغول به کار شوم. پس از گذشت چند ماه متوجه شدم به کار و فعالیت کافی‌شاپ خصوصا قهوه که در کشور ایتالیا یک فرهنگ غنی و به نوعی یک هنر محسوب می‌شود، علاقه‌مند هستم و همزمان با کار، شروع به گذراندن کلاس‌های متفاوت قهوه‌شناسی و باریستا نمودم و از آنجا که به این کار شدیدا علاقه داشتم و همیشه دوست داشتم کافی‌شاپی را اداره کرده و انواع قهوه‌ها و نوشیدنی‌ها را تهیه نمایم، پس از یک سال مدیریت کافی‌شاپ را به همراه ۶کارمند آن به عهده گرفته و تمام سعی‌ام این بود که از باکیفیت‌ترین قهوه‌ها استفاده کرده و به بهترین نحو قهوه را تهیه نمایم و سپس به آموختن و یادگیری انواع کیک که یکی از آنها تیرامیسو می‌باشد، مشغول شدم و بعد از چند مدت روش تهیه انواع دسر، شیرینی و کیک‌های ایتالیایی را آموختم.

در جزیره قشم مشغول به چه فعالیتی هستید؟
من در قشم صاحب یک کافی‌شاپ هستم، ضمن اینکه به تدریس و آموزش انواع کیک و قهوه به علاقه‌مندان نیز مشغول می‌باشم. در حدود یک‌ سال و نیم است که در جزیره کافی‌شاپ خود را‌ه‌اندازی کرده و در این مدت مشتریان و دوستان خوبی هم پیدا نموده‌ام. اولین دفعه بود که به من ایران می‌آمدم و در مدت کمی هم فعالیت خود را آغاز نمودم، اما به هیچ وجه تصور نمی‌کردم که به این نقطه برسم و نتیجه اولین سفر من به این کشور، چنین نتیجه‌ای در بر داشته باشد. به طور کلی در کافی‌شاپ انواع قهوه‌های ایتالیایی که شرکت خودمان واردکننده آن است را سرو می‌کنم، با همان سیستم ایتالیایی که در آنجا آموزش دیده‌ام و خیلی از این کار در قشم خوشحال و راضی هستم، چراکه با استقبال شدیدی از طرف مردم خصوصا کسانی که از سرزمین اصلی می‌آیند، مواجه شده‌ام. اکثر کیک‌ها و تیرامیسو را خود تهیه می‌کنم، زیرا همان طور که مشتریان برایم تعریف می‌کنند، چنین طعم و مزه‌هایی را تا به امروز تست نکرده بودند؛ به همین دلیل استقبال خوبی از کافی‌شاپ صورت گرفته است.

چرا منطقه آزاد قشم را برای فعالیت اقتصادی خود انتخاب نموده‌اید؟
۳سال پیش همسرم نمایندگی ۴برند قهوه ایتالیایی را برای ایران اخذ کرد. در اوایل شروع فعالیتش، سفرهای زیادی از ایتالیا به ایران داشت و پس از ثبت شرکت خود در قشم و فعالیت‌های وارداتی که به طور مداوم و ماهانه از ایتالیا به ایران داشت، دیگر وقت زیادی نداشت که در ایتالیا بماند، به همین دلیل تصمیم گرفت فعالیت تجاری خود را به قشم انتقال دهد و زمان‌های کمتری را در ایتالیا بماند، چراکه برای پیش برد بهتر کارهایش باید زمان اقامت را در ایران بیشتر می‌کرد؛ به همین خاطر من هم تصمیم گرفتم ایشان را همراهی کرده و با او به قشم مهاجرت کنم. در اوایل با مخالفت شدید خانواده مواجه شدم، زیرا آنها اصلا موافق با آمدن من به ایران نبودند، چراکه رسانه‌های خبری خارج از کشور، ایران را به شکل بدی نشان می‌دهند؛ تا جایی که من هم پیش از آمدن به این کشور ترس زیادی داشتم اما بروز نمی‌دادم؛ تا اینکه وارد تهران و سپس به قشم آمدم. آن زمان بود که متوجه شدم رسانه‌های خارجی اطلاعات غلط به مردم می‌دهند و اصلا ایران آنگونه که آنها می‌گویند نیست. در کنار تمام اینها، زیبایی‌های قشم و طبیعت منحصربه‌فرد آن، مرا مجذوب خود کرد؛ جزیره‌ای ساکت، با طبیعتی بی‌نظیر و امنیت بالا که به عقیده من مکانی بسیار مناسب و سرشار از آرامش برای زندگی است.

به عقیده شما باتوجه شرایط موجود، منطقه آزاد قشم درخصوص جذب فعالین اقتصادی خارجی موفق بوده است؟
شرایط موجود منطقه آزاد قشم درمورد سیاست‌های جذب فعالین اقتصادی خارجی را کمی موفق می‌بینم، زیرا شرایط موجود خیلی مناسب و قابل معرفی به خارجی‌ها نمی‌باشد؛ البته این دیدگاه و طرز فکر یک فرد خارجی است که برایتان توصیف می‌کنم؛ چراکه اگر بخواهید فعالین اقتصادی خارجی را به این جزیره دعوت کنید، ابتدا باید از سیستم شهری شروع کرد که همچنان اکثر کوچه‌های قشم آسفالت نشده‌ است و ورودی شهر قشم، منظورم از فرودگاه به سمت شهر قشم است؛ هنوز کاملا آباد نیست. اولین شرط هر سرمایه‌گذار خارجی، ثبات کشور ثالث و سیستم شهروندی آن است؛ اما قشم از نظر سوق‌الجیشی و موقعیت در جایگاه بسیار مطلوبی واقع شده است و ظرفیت‌ بالایی برای جذب فعالین اقتصادی دارد، به شرط آن که حداقل استاندارد شهروندی خوبی داشته باشد. با وجود سواحل بی‌نظیر در این جزیره، می‌توان کارهای زیادی انجام داد اما شاهد هستیم که هنوز بسیار جای کار دارد و سیستم سرویس‌دهی خیلی پایین است خصوصا در رستوران‌ها و هتل‌ها. ساختمان‌ها نیمه‌تمام و خرابی که در شهر وجود دارد، منظره زشتی را ایجاد کرده است، بنابراین فکر می‌کنم هنوز هم قشم نیاز به سازندگی زیادی دارد. در ضمن ناگفته نماند که که شرایط زندگی، اقامت و سرمایه‌گذاری باید برای خارجی‌ها مهیا شود که هنوز چنین چیزی را نمی‌بینیم.

چه برنامه‌هایی برای آینده فعالیت خود در جزیره قشم دارید؟
من برنامه‌های زیادی برای آینده در جزیره قشم دارم؛ البته در حال حاضر مشغول به ارتقاء و بالا بردن سطح کیفی کافی‌شاپ و سرویس‌دهی به مشتریانم هستم، اما پروژه‌های زیادی در ذهن دارم که لازمه اجرا شدن آن سرمایه است که شاید پس از گذشت چند سال بتوانم به آن چیزی که می‌خواهم برسم. خیلی علاقه‌مندم یک هتل شیک با استانداردهای روز دنیا در سواحل جزیره داشته باشم که می‌تواند برای توریست‌ها به یک جاذبه دیدنی و گردشگری بدل شود؛ هتلی با ساحل‌های اختصاصی که توریست‌ها به راحتی بتوانند از دریا و ساحل استفاده کنند، البته می‌دانم که انجام این کار شاید غیرممکن باشد.

آیا دوستان خود را برای حضور و سرمایه‌گذاری در جزیره قشم دعوت و تشویق کرده‌اید و یا این کار را انجام خواهید داد؟
بله، من این کار را به دفعات انجام داده‌ام و از آنان دعوت کرده‌ام، اما متاسفانه همان طور که در ابتدا گفتم آنها می‌ترسند، ولی من کاملا برایشان توضیح داده‌ و جزیره را توصیف کرده‌ام، اما مثل هر کار دیگری نیاز به زمان دارد و لازمه آن، یک سفر به ایران خصوصا جزیره زیبای قشم است. من تمام سعی خود را کرده تا بتوانم چند نفر از دوستان و بستگانم را به اینجا دعوت کنم تا آنان هم از تجربیات خوب من برخوردار شوند؛ در همین راستا توضیحات کاملی را به آنها داده و عکس‌های زیادی از مناظر جزیره مخصوصا دریای زیبا و سواحل فوق‌العاده قشم برایشان ارسال کرده‌ام که برای یک بار هم که شده سفری داشته باشند و از نزدیک با واقعیات آشنا شوند.

استقبال گردشگران و افراد بومی منطقه از فعالیت شما چگونه است؟
در این خصوص باید بگویم استقبال مردم محلی و گردشگران خصوصا آنهایی که از تهران و سایر شهرهای ایران به اینجا می‌آیند، بسیار عالی بوده و همیشه من را به شهرهای خود دعوت می‌کنند؛ ولی برایشان عجیب است که چرا من در جزیره قشم مستقر هستم و شهرهای بزرگی را مانند تهران، شیراز، اصفهان و یا دیگر شهرها انتخاب نکرده‌ام، اما پس از توضیحاتی که برایشان می‌دهم، قانع می‌شوند. درمورد مردم بومی هم همین طور، چراکه برای آنان نیز جای تعجب است که چرا من یک کشور اروپایی را رها کرده و تصمیم به زندگی در ایران گرفته‌ام؛ که البته اکثر آنها نیز با شنیدن صحبت‌های من متقاعد می‌شوند. با این حال من با استقبال خیلی خوبی از طرف مردم خونگرم و مهمان‌نواز ایران مواجه شدم و مسئله بخصوصی برای من ایجاد نشده است؛ به همین دلیل بسیار خوشحال هستم که به کشوری مانند ایران که قدمت هزاران ساله دارد، وارد شده و در این خاک دوست داشتنی ساکن شده‌ام.

در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید؟
در انتها می‌خواهم مجددا تاکید کنم که از سفر به ایران و زندگی در این کشور بسیار خوشحال هستم و برعکس چیزهایی که رسانه‌های خارجی می‌گویند و می‌نویسند ایران کشور فوق‌العاده با مردمانی دوست ‌داشتنی است. پیشنهادی هم برای مسئولین دارم، این که اگر بتوانند خطوط مستقیم پروازی از قشم به دیگر کشورها را راه‌اندازی کنند، فکر می‌کنم افراد زیادی می‌توانند بدون اینکه از تهران عبور کنند یا ترانزیت شوند، به قشم سفر داشته باشند، چراکه خود این مشکل را هنگامی که به ایران آمدم، داشتم. مورد دیگر اینکه اگر شرایط را کمی برای توریست‌های خارجی مهیا سازند و محیط مخصوصی را برای دوران اقامت آنان ایجاد کنند که لطمه‌ای هم به قوانین و مقررات حاکم بر کشور نزند، قطعا می‌توان جمعیت بیشتری را به سمت جزیره زیبای قشم سوق داد.

منبع: هفته نامه اخبار آزاد مناطق – شماره پنجم – ۷ آبان ۱۳۹۷