مناطق آزاد، پایلوت توسعه گردشگری دریایی کشور

به گزارش اخبار آزاد مناطق، گردشگری دریایی به‌ عنوان یکی از حوزه‌های صنایع دریایی می‌تواند سهم بسیاری در رشد اقتصاد ملی داشته باشد؛ در حالی‌ که صنایع کشتی‌سازی و دریانوردی از یک رکود جهانی رنج می‌برند، اما خوشبختانه صنعت گردشگری در حال رشد بوده و کارشناسان رشد ۴درصدی را برای این صنعت تا سال‌۲۰۲۰ پیش‌بینی می‌کنند.

امروزه در اغلب کشورهای دنیا توجه به تورهای دریایی، ورزش‌ها و تفریحات آبی، غواصی و سایر سرگرمی‌های مرتبط با ساحل و فراساحل در صدر برنامه‌های گردشگری قرار دارد و همین باعث شده تا کشورهای مختلف سعی ‌کنند حتی از کوچک‌ترین ظرفیت‌های آبی، دریایی و ساحلی خود بیشترین استفاده را ببرند.

متاسفانه در کشور عزیزمان ایران، با وجود مرزهای طویل دریایی در شمال و جنوب و طبیعت بکر و سواحل ناب، بهره‌ای از این صنعت با نرخ سوددهی بالا و سریع نبرده‌ایم.

سرمایه‌گذاری و تلاش برای رشد صنعت گردشگری به‌ مانند یک تیر و دو نشان است؛ چراکه فراهم کردن زیرساخت‌ها و امکانات مانند ساخت شناورها و قایق‌های تفریحی، ساخت اسکله‌های تفریحی و پارک‌های دریایی و زیردریایی‌های تفریحی از یک‌سو و از سویی دیگر آمدن توریست‌ها و گردشگرها جهت استفاده از این امکانات به اقتصاد کشور ما و مناطق ساحلی و نیز ایجاد اشتغال و کسب درآمد کمک شایانی خواهد کرد.

اولین و مهم‌ترین کار برای رونق گردشگری و گردشگری دریایی، وجود یک سند یا یک نقشه راه است، تا زمانی که یک نقشه راه جامع وجود نداشته باشد که تمام سازمان‌ها و وزاتخانه‌های مرتبط با این موضوع مانند وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان منابع طبیعی، شهرداری‌ها و نیز شرکت‌های ساخت شناور در تهیه و سپس اجرای آن همکاری نداشته باشند، امکان تحقق رونق گردشگری دریایی کم است.

این سند باید تمام موضوعات گردشگری ساحلی، گردشگری دریایی، گردشگری زیر دریا، گردشگری تالاب‌ها و سایر را در نظر داشته باشد و نقش و وظیفه و نحوه تمامی سازمان‌ها در آن شرح داده شود.

نمونه این نقشه راه را ستاد توسعه فناوری‌ها و صنایع دانش‌بنیان دریایی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری ‌برای تحقق اهداف خود ستاد تهیه کرده است که می‌توان از آن الگوبرداری کرد.

این نقشه راه با توجه به پتانسیل کشور ما و برای آینده باید در نظر گرفته شود، زیرا موضوعات یک‌به‌یک و با حضور نمایندگان هرکدام از ارگان‌های نام‌برده شده و مربوطه باید مورد بحث قرار گیرد تا بعدها مشکل عدم هماهنگی در اجرا به وجود نیاید.

به عنوان مثال در مورد گشت‌های دریایی و پهلودهی کشتی‌های کروز، نظر سازمان بنادر بسیار مهم است و یا در مورد ساخت جاذبه‌های شهری شهرهای ساحلی مانند ساخت ساختمان‌های مرتفع و مجلل، ساخت موزه‌های دریایی، ایجاد جاذبه‌های گردشگری مثل باغ پرندگان و در کل امکانات شهری نظر شهرداری‌ها بسیار مهم است. در مورد ساخت اسکله‌ها حضور نمایندگان سازمان منابع طبیعی یا در مورد ساخت شناورهای تفریحی نظر شرکت‌ها و موسسات رده‌بندی حائز اهمیت است. همچنین باید نظر داشت توسعه مدنظر باید توسعه‌ای پایدار باشد، لذا حضور نمایندگان سازمان محیط‌زیست هم مهم است. بدیهی است تا وقتی نقشه راه و الزام برای اجرای آن نباشد، کارهای جزیره‌ای فقط انجام می‌شود.

اما متاسفانه بروکراسی‌های اداری در کشور ما زیاد است، بنابراین تهیه این نقشه و سند (گردشگری دریایی) را یک‌ نهاد جامع مانند شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری باید بر عهده بگیرد.

باید در نظر داشت متولی اصلی گردشگری در کشور وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است و وظیفه توسعه گردشگری در کشور بر عهده‌ معاونت گردشگری این سازمان است؛ اگر جلسات شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص تهیه سند و نقشه راه گردشگری دریایی با حضور نماینده‌های نامبرده شده در قانون به ‌صورت منظم و پیوسته برگزار شود، قطعا تهیه این سند می‌تواند رشد قابل‌توجهی در این صنعت داشته باشد.

همچنین متولی اصلی دریا در کشور، سازمان بنادر و دریانوردی است که البته این سازمان خود زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی است که یکی از اعضای شورای عالی میراث فرهنگی، وزارت راه و شهرسازی است؛ لذا نقش حیاتی سازمان بنادر و دریانوردی در توسعه گردشگری دریایی کاملا محسوس و محفوظ است.

قطعا تهیه یک سند، نیازمند کار مطالعاتی وسیع است؛ اما مواردی همچون تعریف گردشگری دریایی، اقتصاد گردشگری دریایی، موانع پیش روی توسعه گردشگری دریایی، راه‌های توسعه گردشگری دریایی، نقش دقیق سازمان‌ها و ارگان‌ها در پیشبرد اهداف گردشگری دریایی و موارد بسیار دیگری باید در این نقشه لحاظ شود. البته این سند اولین قدم است، متاسفانه در کشور ما سندهای مختلفی تهیه‌ شده و می‌شود اما به دلایل مختلف اجرا نمی‌شود و یا درست و خوب اجرا نمی‌شود، بنابراین مرحله اجرا مهم‌تر از مرحله اول یعنی تهیه سند است.

وقتی‌که این سند توسط شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری تهیه شود که تمامی نمایندگان مرتبط هم در تهیه سند همکاری داشته‌اند، امضای آن توسط رئیس‌جمهور یا معاون اول لازم‌الاجرا خواهد بود، بنابراین نمایندگان مجلس هم می‌توانند بر اجرای صحیح آن نظارت داشته باشند.

کشورهای مختلف سندهای مختلف را تهیه و در حال اجرا دارند، به عنوان نمونه، کشور مالزی با استفاده از یک سند گردشگری و اجرای برنامه‌های متنوع گردشگری به رشد اقتصادی خود کمک کرد و یا حتی کشور عربستان که با استفاده از سند جامع‌۲۰۳۰ خود به دنبال توسعه گردشگری و کم کردن وابستگی به نفت است و یا کشور ترکیه که بسیاری از گردشگران کشور خود ما این کشور را به ‌عنوان مقصد گردشگری خود در نظر دارند، همگی با استفاده از یک برنامه خاص جلو می‌روند.

در این میان با توجه به مباحث فوق، از مزیت و ظرفیت‌های مناطق آزاد کشور نیز نباید غافل ماند. عمده مناطق آزاد ایران دارای ظرفیت‌های آبی هستند؛ منطقه آزاد اروند ۳رود بزرگ و عظیم را در دل خود دارد، کارون، اروند و بهمشیر که هر کدام از این رودها می‌توانند در توسعه گردشگری آبی خوزستان خصوصا شهرهای آبادان و خرمشهر ایفای نقش کنند. مناطق آزاد کیش و قشم به عنوان جزایر زیبا و منحصربه‌فرد خلیج همیشگی فارس، نقشی بی‌بدیل و غیرقابل انکاری در جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته‌اند و شاهد هستیم که زیرساخت‌های مناسبی نیز برای رونق و توسعه تفریحات و ورزش‌های آبی و دریایی در این جزایر ایجاد شده است. منطقه آزاد چابهار به عنوان تنها منطقه ایران که در پسکرانه آب‌های اقیانوسی قرار دارد، مزیتی مغتنم برای بسترسازی در جهت توسعه ورزش و تفریحات آبی است؛ تا جایی که به عنوان تنها ساحل کشور که دارای ظرفیت موج‌سواری است، اقدامات ارزنده‌ای از سوی سازمان منطقه آزاد چابهار صورت گرفته است. همچنین منطقه آزاد انزلی، تنها منطقه آزاد شمال کشور در جوار دریای خزر فعالیت‌های توسعه‌ای قابل تقدیری را در راستای گردشگری دریایی انجام داده است که سالیان سال این پتانسیل نادیده گرفته شده بود. ساخت مارینا و اسکله‌های تفریحی و ایجاد اماکن تفریحی و ورزشی دریایی در این منطقه، نویدبخش تحول عظیم در گردشگری دریایی در شمال ایران است.

بنابراین بیش از این نباید از این ظرفیت خدادادی و سرزمینی غافل بود، چراکه گردشگری به عنوان صنعتی پرسود و تحریم‌‌ناپذیر، در شرایط کنونی اقتصاد کشور و با وجود تحریم‌‌های یکجانبه و خصمانه دشمنان، می‌توان علاوه‌بر کسب درآمدهای ارزی برای کشورمان، چهره‌ای جدید از ایران زیبا را برای تمامی دنیا به نمایش بگذارد.