گردشگری، ایرانی‌ترین محصول جهت عرضه در بازار جهانی

به گزارش اخبار آزاد مناطق، در کشور ما، ایران هم هر چند دیر اما حرکت‌های خوبی برای شناختن درست ابعاد این صنعت مهم و لوازم اساسی آن در حال انجام است تا بلکه بتوانیم از  ظرفیت‌های بنیادین کشور در این حوزه به طریق مناسبی بهره‌برداری نموده و جایگاهی  شایسته در دنیا کسب نماییم.

در این راستا مناطق آزاد به نظر می‌رسد با تنگ‌تر شدن  عرصه آزادی خودشان در داخل کشور، علاج کار را حضور در صحنه‌های جهانی دیده و پیوستن به جریان‌های جهانی اقتصادی را مدنظر قرار داده‌اند‌. این امر مهم در اقدام شایسته دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای حضور منسجم و هماهنگ مناطق آزاد در نمایشگاه جهانی گردشگری مادرید‌۲۰۲۰ قابل مشاهده است.

نمایشگاه فیتور اسپانیا یکی از بزرگترین نمایشگاه‌ها در زمینه صنعت گردشگری است. شرکت‌کنندگان این نمایشگاه عمدتا فعالان گردشگری از کشورهای اروپایی، آمریکای لاتین، پرتغال، اسپانیا، آفریقا و آسیا هستند که با هدف معرفی جاذبه‌های گردشگری و توسعه ارتباط بین کشورهای مختلف گرد هم می‌آیند. در واقع فیتور فرصت مناسبی را برای ارائه خدمات گردشگری، معرفی محصولاتی مانند تورهای متنوع به مقاصد مختلف و بازاریابی جهت جذب توریست در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌دهد. برگزارکنندگان نمایشگاه فیتور اسپانیا، عضو اتحادیه نمایشگاه‌های بین‌المللی‌UFI و سازمان گردشگری بین‌المللی UNWTO می‌باشند و این نمایشگاه را نقطه عطفی برای تجارت گردشگری و کسب سود بالا با صرفه‌جویی در هزینه تبلیغات می‌دانند. نمایشگاه فیتور اسپانیا بازتاب گسترده‌ای داشته و مورد استقبال فعالان گردشگری در سراسر دنیا قرار گرفته است. تا جایی که در سال‌۲۰۱۹، ۱۰۴۸۷شرکت از ۱۶۵کشور مختلف در این نمایشگاه جهانی شرکت کرده و در مجموع بیش از ۱۱۰۸۴۸نفر از آن بازدید نمودند.

در راستای آگاهی از کم و کیف حضور هیات دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و سازمان منطقه آزاد ارس در نمایشگاه گردشگری فیتور اسپانیا، مصاحبه داشتیم با دکتر یوسف داداش‌زاده معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق سازمان منطقه آزاد ارس که از اعضای هیات ارس بوده و در این نمایشگاه حضور داشت.

? آقای دکتر داداش‌زاده با عرض تشکر، به عنوان اولین سوال بفرمایید نمایشگاه فیتور در صنعت گردشگری جهان چه جایگاهی دارد؟

نمایشگاه‌های زیادی در جهان در حوزه گردشگری برگزار می‌شود، اما طبق برخی ارزیابی‌ها،  نمایشگاه فیتور اسپانیا یکی از مهم‌ترین و معتبرترین نمایشگاهای دنیا در حوزه گردشگری است و همچنین بعد از نمایشگاه آلمان، رتبه دوم معتبرترین نمایشگاه‌های جهانی را دارد. تمامی کشورها از قاره‌های مختلف در این نمایشگاه حضور داشتند.

? چه کشورهایی و با چه رویکردهایی در این رویداد بین‌المللی شرکت داشتند؟

اکثر کشورها به صورت قاره‌ای در این نمایشگاه حضور داشتند؛ یعنی هر سالن به یک قاره و یا به بخشی از یک قاره اختصاص داشت. اکثر کشورهای مطرح جهان در حوزه گردشگری در این نمایشگاه حضور داشتند؛ خیلی هم پرقدرت آمده بودند. کیفیت حضور این کشوها نشان دهنده اهمیت گردشگری در اقتصاد جهانی است. بخش گردشگری به عنوان پاک‌ترین صنعت و صنعتی که بیشترین ارزش افزوده را در عرصه‌های مختلف تولید می‌کند، مورد توجه تمامی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است. گردشگری علاوه بر مزایای اقتصادی، به عنوان یک مبحث فرابخشی محسوب می‌شود و امروزه حتی می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین وجوه دیپلماسی عمومی کشورها برای شناساندن زوایای فرهنگی-تمدنی به جوامع دیگر است و در این عرصه، ما شاهد رقابت‌های سخت و فشرده هستیم. اتخاذ رویکردهای جدید برای به دست آوردن سهم بیشتر از بازار جهانی از موثرترین رویکردها جاری می‌باشد.

? ایران با محوریت مناطق آزاد در این نمایشگاه حضور داشت؟

نخیر، فقط مناطق آزاد نبودند؛ بخشی از غرفه ایران به مناطق آزاد اختصاص داشت در کنار مناطق آزاد، شرکت‌های بزرگ ایرانی فعال در حوزه گردشگری به همراه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز حضور داشتند و غرفه ایران هم در بخش خاورمیانه قرار داشت. دستورکار نمایندگان ایران هم رایزنی فشرده با کشورهایی بود که یا می‌توانستند بازاری برای جذب گردشگری باشند و یا می‌توانند بسته‌های مشترک توریستی را با فعالین ایرانی تعریف و اجرا کنند.

? دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد با چه هدفی به صورت یکپارچه در نمایشگاه حضور داشت؟

برای اولین بار بود که نمایندگان مناطق آزاد به صورت هماهنگ و منسجم در یک رخداد بین‌المللی حضور داشتند. ۷منطقه آزاد با ۷اقلیم متفاوت می‌توانند بهترین بسته‌های توریستی را برای جذب گردشگران خارجی تعریف نمایند. به همین جهت تمامی رایزنی‌ها در این نمایشگاه به صورت تیمی و هدفمند بود.

? در این نمایشگاه با چه افراد و یا شرکت‌هایی دیدار داشتید و احیانا نتایج این دیدارها چه بود؟

علاوه بر سفیر محترم کشورمان در اسپانیا که انصافا بسیار فعال بودند، در طول برگزاری نمایشگاه و در محل سفارت هم دیدار اعضای غرفه ایران را با فعالین گردشگری اسپانیا فراهم کردند و فرصت خوبی را برای معرفی جاذبه‌های گردگشری مناطق آزاد توسط مدیران عامل و معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق مناطق آزاد و دبیرخانه ایجاد نمودند. در روز اول، جلسه‌ای با قائم‌مقام سازمان جهانی گردشگری داشتیم که می‌دانید ارس عضو این سازمان است. در این جلسه درخصوص نحوه استفاده از مزایای عضویت در این سازمان جهانی برای معرفی بهتر پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های گردشگری مناطق آزاد به خصوص منطقه آزاد ارس مذاکران موثری صورت گرفت.

سپس با نمایندگان کشورهای هدف و همسایه مناطق آزاد، کشورهایی که می‌توانند در جذب گردشگر و یا تعریف بسته‌های مشترک گردشگری با ما موثر باشند، دیدار کردیم. برای منطقه آزاد ارس و ماکو این کشورها شامل، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه بود. همچنین جلسات ویژه و متعددی با فعالین حوزه گردگشری روسیه داشتیم و هدف ما در این جلسات، ارتقای سطح آگاهی‌های بسیار ضعیف آنها از جاذبه‌های گردشگری ایران، مناطق آزاد و منطقه آزاد ارس بود و نیز توافق کردیم مکاتبات لازم جهت تعریف پروژه‌های مشترک و رویدادها را پیگیری کنیم. نقطه مهم در این رایزنی‌ها که خیلی هم تاسف‌انگیز بود، شناخت بسیار ضعیف جامعه جهانی از ظرفیت‌های گردشگری ایران و خصوصا مناطق آزاد است. این امر، حضور در این رویدادهای نمایشگاهی بین‌المللی را ضروری می‌نماید تا امکان معرفی چهره به چهره داشته‌ها و ظرفیت‌های توریستی ایران را با فعالین و مخاطبین اصلی صنعت گردشگری جهان را بدست آوریم. گردشگری در این شرایط و فضای ایران‌هراسی که دشمنان ما راه انداختند، یک فرصت برای معرفی فرهنگ و تمدن غنی ایران به جهان است. اما تا گردشگر خارجی در ایران نیاید و فضای واقعی کشورمان را مشاهده نکند، متاسفانه اسیر تصویر واهی و غلطی است که نظام استکبار جهانی از کشورمان ساخته‌اند، می‌باشد. پس باید حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و جذب گردشگر خارجی با یک جدیت تمام ادامه داشته باشد تا اصل انسانی و شعار ملی صلح و دوستی نظام مقدس جمهوری اسلامی به صورت مستقیم به گوش جهانیان برسد.

در نمایشگاه همچنین با نماینده وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه دیدار کردیم و مقرر شد شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری که متمرکز بر جذب گردشگر از کشورهای اروپایی هستند، به ما معرفی و لینک شوند و اطلاعاتشان به ما ارائه شود تا در وهله اول تور آشناسازی آنها را با جاذبه‌های گردشگری مناطق آزاد ماکو و ارس برگزار نماییم و همچنین در خلال این تور زمینه‌های تعریف بسته‌های مشترک گردشگری از بازارهای ثالث را بررسی نماییم. تعریف بسته‌های گردشگری توسط شرکت‌های ترک امروز با کشورهایی مانند آذربایجان و قزاقستان برقرار است.

دیدار مهم دیگری که داشتیم با مسئولین مرکز آموزش بین المللی‌ROCHES  بود. این موسسه آموزشی در حوزه گردشگری کار می‌کند. توافق کردیم که نمایندگان این مرکز آموزشی از منطقه آزاد ارس بازدید کنند و زمینه ایجاد شعبه‌ای از مرکز آموزشی روچست را در این منطقه بررسی نمایند تا خدمات آموزشی به علاقه‌مندان و فعالین توریستی ایران و کشورهای همسایه ارائه کنند.

مذاکره بعدی با تعدادی از صاحبان هتل‌های زنجیره مطرح دنیا بود. این مذاکرات با هدف ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری مستقیم آنها در ارس و سایر مناطق آزاد ایران و یا ارائه استاندارد‌های جهانی هتلداری به ما بود که این استانداردها را در احداث هتل‌ها در نظر بگیریم تا هتل‌های ما هم به زنجیره و شبکه بین‌المللی هتل‌های صاحب برند وصل شوند. سرمایه‌گذاران چینی هم در اولویت دیدارها و مذاکرات بودند. چینی‌ها علاقه‌مند سرمایه‌گذاری در ایران هستند و حاضرند به صورت BOT در ایران سرمایه‌گذاری نمایند. در این راستا احداث بیمارستان، احداث هتل و فرودگاه مورد مذاکره قرار گرفت و مقرر شد جزئیات مربوط به این امور در مکاتبات نمایندگان دوطرف تبادل شود تا در ادامه بتوانیم شاهد حضور آنها در منطقه باشیم.

? بحث مهم درخصوص حضور در این رویدادهای بین‌المللی، بحث یادگیری فرآیندهای روز جهانی در این حوزه تخصصی است. در این زمینه شما چه دستا‌وردهایی داشتید؟

حضور در نمایشگاه در کنار معرفی ظرفیت‌ها، یک بحث کاملا آموزشی است. در این نمایشگاه، یافته‌ها و فرآیند‌های جدیدی در حوزه گردشگری عرضه شده بود، حتی کشورها و قاره‌های مختلف روش‌های متنوع، بدیع و جذابی را برای معرفی خودشان به کار گرفته بودند که این روش‌ها می‌توانند در ایران بومی‌سازی شوند. ما از این فرآیندهای جدید نکات مهم را ضبط کرده‌ایم. همچنین تجارب کشور اسپانیا و سیاست‌های گردشگری آن بود که با رویکردهای ساده و جذاب با محوریت جلب رضایت گردشگر و افزایش قدرت جذب گردشگران خارجی عمل می‌شد.

در این راستا، در نظر داریم یافته‌های آموزشی خود در این نمایشگاه را به بسته‌های اجرایی تبدیل کنیم و در اولین روز کاری حضورم در سازمان بعد از نمایشگاه، جلسه ویژه با انجمن‌های گردشگری ارس برگزار کردیم و بخشی از تجارب و برداشت‌های خودمان در نمایشگاه را با آنها مطرح نمودیم و این جلسات هم‌اندیشی را به امید خدا ادامه خواهیم داد تا یافته‌ها خود را بومی‌سازی کنیم.

به طور مثال یکی از نمونه‌های خاصی که برای جذب گردشگر توسط نمایندگان بخش گردشگری پرتغال ارائه شده بود، در حوزه نوغان‌داری بود. آنها فرآیندهای مربوط به تبدیل پیله‌های ابریشم به نخ ابریشم را در یک غرفه زیبا با تجهیزات بسیار ساده و ابتدایی ارائه کرده بودند که باعث جذب بازدیدکنندگان زیاد به این غرفه شده بود. می‌دانید که منطقه آزاد ارس مهد نوغان‌داری از گذشته‌های دور بوده و ما این میراث گرانبها را داریم و به راحتی با احیای این صنعت می‌توانیم در کنار ایجاد اشتغال، ایجاد مشاغل خانگی و توانمندسازی جامعه محلی بخصوص روستاها، یک جاذبه گردشگری ویژه با همان وسایل بسیار بسیار اولیه، ساده و دست‌ساز ایجاد نماییم. همچنین یک فرصت بدیع اشتغال جنبی هم بنام ساختن وسایل نوغان‌داری ایجاد می‌شود که می‌توانیم با حمایت از افرادی که سررشته‌ای در این کار دارند، پیگیری کنیم.

? به فرآیندهای جدید گردشگری در جهان و روش‌های بدیعی که در این حوزه متداول شده است، اشاره کردید. به نظر می‌رسد فرهنگ جهانی در حوزه صنعت گردشگری با ورود این فرآیندهای جدید دگرگون می‌شود. تا این اواخر صنعت گردشگری صرفا هتل چند ستاره، بازارهای آنچنانی و اماکن تفریحی ویژه بود. به نظر شما در شرایط جدید، بوم‌گردی با عنایت به پتانسیل‌های قوی موجود در ارس با چه ساز و کارهایی می‌تواند در جهت رونق گردشگری منطقه و جذب گردشگر خارجی فعال شود؟

در ایران خوشبختانه با تنوع اقلیمی و فرهنگی زیاد و جذابی روبه‌رو هستیم. از طرف دیگر زندگی مدرن و مکانیکی موجود در کشورهای توسعه یافته که گاها حتی برای افراد آن جوامع وحشتناک و آزار دهنده می‌شود، فرصتی ایجاد می‌کند برای کشورهایی مانند کشور ایران، که هنوز به این شرایط اجتماعی و انسانی وارد نشده‌اند و می‌توانند جهانی ویژه و خاص را تعریف کنند. در این نمایشگاه ما به هر سالنی می‌رفتیم، مشاهده می‌کردیم که روش‌های جذب گردشگری متناسب با شرایط اجتماعی و محیطی ارائه متفاوت می‌نماید. مثلا اروپایی‌ها از سبک‌های کلاسیک استفاده می‌کردند، یعنی بیشترین تمرکز آنها تاکید بر هتل‌های شیک و مجهز، آثار تاریخی و سایر جاذبه‌های موجود در جهان مدرن بود. نمایندگان کشورهای جنوب شرق آسیا مانند چین، ویتنام، اندونزی، تایون و کره بیشترین تاکیدشان روی گردشگری‌های روستایی، طبیعت‌گردی و فرهنگ بومی‌شان بود که واقعا هم برای بازدیدکنندگان جذاب بود. کشورهای امریکای جنوبی روی گردشگری هیجانی متمرکز بودند، مانند کارناوال‌ها و جشنواره. اما در ایران می‌توانیم تلفیقی از این سبک‌ها را استفاده کنیم؛ هر چند شاید در تامین هتل‌های مجهز با استانداردهای اروپایی موفق نباشیم، اما اقلیم ایران و جغرافیای متنوع ایران به طور مثال این ظرفیت را دارد که گردشگر را در کوتاه‌ترین زمان با اقلیم‌های متفاوت آشنا کند، اقلیم‌هایی که هر کدام‌شان فرهنگ‌های خاص خود را هم دارند. پس اگر بتوانیم جاذبه‌های گردشگری خودمان را با همان پتانسیل‌هایی که داریم به درستی معرفی کنیم، مطمئنا خواهیم توانست رقیب سرسختی برای کشورهای دیگر در حوزه بوم‌گردی و گردشگری‌های سنتی باشیم؛ مانند کشورهای جنوب شرق آسیا.

فراموش نکنیم که ایران در اسناد مختلف و گزارش‌های متعدد و معتبر جهانی جزء ۱۰کشور اول پرجاذبه جهان در حوزه تاریخی-طبیعی محسوب می‌شود. اما مهم این است که چطور این جذابیت‌ها را درست معرفی کنیم. ضعف ما در این است که نتوانسته‌ایم در حوزه تبلیغ ظرفیت‌های گردشگری‌مان در کشورها و جوامع هدف سرمایه‌گذاری، معرفی کرده و کار موثر انجام دهیم. مثلا در مناطق آزاد این فرصت را داریم که بسته‌های ترکیبی توریستی با مشارکت ویژه مناطق آزاد ایران تعریف کنیم؛ بسته‌هایی که توریست‌ها با استفاده از تسهیلات قانونی مناطق آزاد در حوزه ورود اتباع بیگانه به مناطق آزاد بیایند و ۷منطقه آزاد و ۷اقلیم خاص را تجربه کنند؛ به طوری که مثلا در همین ایام سال می‌توانند در ارس اقلیم سرد زمستانی را ببیند و تفریحاتی مثل اسکی روی برف را تجربه کنند و به فاصله یک الی دو ساعت در سواحل نیلگون خلیج فارس تفریحات ساحلی و بازی‌های آبی در آب‌های گرم خلیج فارس را در قشم، کیش و سواحل دریای عمان در چابهار مشاهده کنند.

اما لازمه همه اینها، حضور در رویدادهای جهانی، معرفی جاذبه‌های گردشگری و تعریف بسته‌های ویژه می‌باشد. باز هم تاکید می‌کنم از این طریق فرصت پیدا می‌کنیم فضای بسیار منفی که حاصل تبلیغات رسانه‌های کشورهای مستبد و مستکبر جهانی است را تلطیف نماییم. ما در این نمایشگاه نیز بسیار تلاش داشتیم با حضور در غرفه‌های کشورهای هدف، ضمن تشریح ظرفیت‌های توریستی ایران و فضای فرهنگی، اجتماعی و حتی فضای امن کشورمان، کاملا نگاه اولیه آنها در ابتدای جلسه را دگرگون کنیم.

? جوامع هدفی که شما برای منطقه آزاد ارس تعریف کردید، چه جوامعی هستند و چه اهدافی را در رابطه با آنها دنبال می‌کنید؟

در رابطه با تحلیل رفتار گردشگران جهانی مطالعه کردیم و متوجه شدیم که اگر بتوانیم مشترک با کشورهای همسایه بسته‌های گردشگری تعریف نماییم، مطمئنا خواهیم توانست از اکثر کشورها و جوامع دنیا توریست جذب کنیم. اما اگر با تکیه بر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خودمان برنامه‌ریزی کنیم، جامعه کشورهای جنوب خلیج فارس و کشورهای عربی هدف‌های خیلی خوبی برای ما هستند. در جوامع اروپایی هم می‌توانیم تورهایی که در بخش گردشگری طبیعی-تاریخی هستند را جذب کنیم. به صورت کلی، شاخه‌های مختلف گردشگری داریم، اما در ایران می‌توانیم روی گردشگری روستایی، گردشگری تاریخی و طبیعی و حتی گردشگری علمی و ورزشی کار کنیم.

? سخن آخر؟

همان طور که بارها تاکید کردم، حضور در رویدادها و نمایشگاه‌های جهانی یک نوع سرمایه‌گذاری و یک فرصتی است که باید از آن استفاده کنیم تا بخش گردشگری خود را همگام با سایر کشورهای دنیا فعال نماییم و علاوه بر استفاده از مزایای اقتصادی آن، بتوانیم در دیپلماسی عمومی و فرهنگی جهان با آشنا کردن بی‌واسطه مردمان جهان با تاریخ، آداب، فرهنگ و جغرافیای بی‌نظیر ایران، تبلیغات مسموم جبهه معاند را خنثی کنیم.

نکته دیگر در این خصوص این است که پایین آمدن ارزش پول ملی ما در جهان در عین حال که یک ضعف است، می‌تواند به یک نقطه قوت اقتصادی تبدیل شود؛ چراکه در حال حاضر ایران ارزان‌ترین مقصد گردشگری در جهان می‌باشد و این بهترین فرصت برای ما است. گردشگری، ایرانی‌ترین کالاها و خدمات ایرانی است، زیرا تمام پتانسیل‌های این حوزه با ریشه تاریخی چند هزار ساله و با قدرت مسحورکننده‌شان می‌توانند برای دنیا جذابیت داشته باشند؛ پس تمام دستگاه‌های مرتبط می‌توانند با بسیج توانمندی‌های خود برای رونق بخش گردشگری تلاش کنند.

در مدل اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب هم بر آن تاکید دارند نیز درون‌زایی و برون‌گرایی به عنوان یک اصل مهم در نظر گرفته شده است؛ از این دیدگاه نیز اگر دقت کنیم یعنی از دیدگاه نقش گردشگری در اجرای راهبرد اقتصاد مقاومتی؛ ظرفیت‌های درونی کشور ما می‌تواند در بخش گردشگری برای دنیا جذابیت فکری، فلسفی، هیجانی و روحی داشته باشد.