افزایش درآمدهای ارزی با بهره‌گیری از ظرفیت گردشگری مناطق آزاد

به گزارش اخبار آزاد مناطق، با توجه به تجربه موفق کشور‌های همسایه در زمینه پیاده‌سازی مفهومی جدید به عنوان مناطق آزاد گردشگری، می‌توان با گسترش این مفهوم، پروژه مناطق آزاد گردشگری را در کشور با نگاه به کشورهای همسایه خصوصا با توجه به اشتراکات فرهنگی آغاز کرد؛ پروژه‌ای که می‌تواند ثبات و توسعه پایدار و همه‌جانبه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را برای دولت‌ها و ملت‌های بهم پیوسته فرهنگی-‌تاریخی به ارمغان آورد.

باید پذیرفت که گردشگری یک صنعت اقتصادی و فرهنگی است که ضریب اشتغال‌زایی بالایی دارد، به همین دلیل اکثریت کشورهای دنیا با برنامه‌ریزی صحیح، به دنبال افزایش رقابت‌پذیری خود در این صنعت هستند‌.

درست است که مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی در ابتدا با تمرکز بر توسعه و تسهیل فعالیت‌های تجاری و صنعتی تاسیس شده‌اند، اما تمامی این مناطق در برخی از زیباترین و خاص‌ترین نقاط ایران واقع گردیده‌اند؛ از سواحل آرام کاسپین در منطقه آزاد انزلی تا ساحل شگفت‌انگیز درک در منطقه آزاد چابهار، از جنگل‌های زیبای ارسباران در منطقه آزاد ارس تا جنگل‌های همیشه سبز حرا در منطقه آزاد قشم و… این مناطق شگفتی‌هایی را در دل دارند که در سرتاسر جهان کم‌نظیر است. این زیبایی‌های طبیعی در کنار جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و مذهبی باعث شده مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی ایران در حوزه گردشگری نیز از ظرفیت‌های قابل توجهی بهره‌مند باشند.

این مزیت‌ها، زمینه ایجاد طرح توریستی و تورگردانی میان مناطق آزاد را فراهم می‌کند. طرحی که می‌تواند درآمد ارزی و منافع و دستاوردهای منطقه‌ای و ملی را در حوزه توریسم به ارمغان بیاورد.

در این خصوص با معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند به گفت‌و‌گو پرداختیم و از میزان موفقیت این طرح در این منطقه آگاه شدیم.

قدرت‌اله طمیمیان معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند در گفت‌و‌گو با نشریه، از فرصت‌ها و ساز و کار برقراری تورهای گردشگری خارجی میان مناطق آزاد کشور سخن گفت و بر لزوم ایجاد یک شورای هماهنگی میان وزارت امور خارجه، وزارت میراث فرهنگی و دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تاکید کرد تا زمینه برای عملیاتی‌سازی طرح توریستی و تورگردانی فراهم شود.

وی همچنین بر مزیت‌های مناطق آزاد و حضور گردشگران خارجی بدون ویزا در این مناطق تاکید کرد و از فراهم کردن شرایط ورود عراقی‌ها در منطقه آزاد اروند سخن گفت؛ موضوعی که باعث رونق گردشگری در حوزه بازار و اقتصاد اروند شده بود؛ هر چند به واسطه کرونا توقفی در این شرایط ایجاد گردیده، اما انتظار می‌رود با طبیعی شدن شرایط این بیماری، دیگر مناطق نیز این رویه را به واسطه مرز مشترکی که با سایر کشورها دارند، پیاده‌ساری کنند.

تبیین منافع و دستاوردهای منطقه‌ای در حوزه توریسم

معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند ارزیابی خود را نسبت به منافع و دستاوردهای منطقه‌ای و ملی در حوزه توریسم، درآمد ارزی و ارائه تصویری واقعی از ظرفیت‌ها و فرصت‌های گردشگری ایران تبیین کرد و گفت: مناطق آزاد از رعایت برخی قوانین و مقررات جاری سرزمین اصلی معاف هستند؛ این مناطق قوانین خاص خود را دارند، مثلا می‌توان بدون ویزا به این مناطق وارد شد. در واقع مناطق آزاد فرصتی برای گردشگران خارجی است تا وارد این مناطق شوند و بین مناطق تردد کنند. این قوانین امتیازی به مناطق می‌دهد که بتوانند بدون واسطه درآمد ارزی داشته باشند و چهارچوب‌ها و محدودیت‌هایی که در کشور وجود دارد را نداشته باشند.

قدرت‌اله طمیمیان افزود: ضمن اینکه نحوه پراکندگی مناطق آزاد کشور مضاف بر اینکه مناطق آزاد جدید هم اضافه شدند، به گونه‌ای است که تقریبا چهار ضلع ایران را این مناطق پوشش می‌دهد و لذا از چهار اقلیمی که کشورمان دارد، می‌توان استفاده کرد‌.

وی تاکید کرد: ایران تجربه یک شبکه گردشگری از جنس اقلیم‌های متفاوت را در یک زمان خاص می‌تواند داشته باشد که این جذابیت خاص خود را دارد و می‌تواند تجربه جالبی در زمینه گردشگری باشد.

تاکید بر عدم وجود ویزا برای ورود به مناطق آزاد

طمیمیان در پاسخ به این سوال که برای عملیاتی‌سازی طرح توریستی و تورگردانی بین‌المللی چه قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌های اجرایی در مناطق آزاد وجود دارد، اظهار داشت: برای عملیاتی‌سازی طرح توریستی و تورگردانی بین‌المللی، مهم‌ترین قانون عدم وجود ویزا است‌. گردشگران خارجی می‌توانند بدون ویزا وارد شوند؛ این رویه در منطقه آزاد اروند قبل از کرونا عملیاتی شده بود و عراقی‌ها می‌توانستند حتی با خودرو وارد شوند و این اتفاق رونق خوبی را در گردشگری در حوزه بازار و اقتصاد اروند ایجاد کرده بود.

معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند ادامه داد: البته نمی‌دانم در مناطق دیگر مثل ماکو و ارس این اتفاق افتاده و این رویه حاکم شده یا نه؛ مثلا نمی‌دانیم که آیا نخجوانی‌ها‌ می‌توانند بیایند‌؟ و آیا در چابهار و انزلی که دارای مرز مشترک با سایر کشورها هستند، نمی‌دانیم  این اتفاق رخ داده است یا نه‌؟ اما در اروند این قانون و آیین‌نامه وجود دارد و نماینده امور وزارت خارجه می‌تواند در فرودگاه مستقر باشد و همانجا ویزا صادر کند. ما هم طبعا دنبال این بودیم که عراقی‌هایی که وارد می‌شوند بتوانند ویزایشان را در فرودگاه بگیرند و وارد کشور شوند، یا در حقیقت به سایر نقاط تردد کنند؛ اما به دلیل کرونا این رویه متوقف شد.

وجود موانع قانونی در جهت اجرای تورهای گردشگری خارجی

وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه مهم‌ترین موانع قانونی‌، زیرساختی و نهادی جهت اجرای تورهای گردشگری خارجی میان مناطق آزاد چیست، گفت: مهم‌ترین موانع قانونی، زیرساختی و نهادی، عدم ارتباط بین دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی است. به عقیده بنده یک شورای هماهنگی بین این سه دستگاه و البته دستگاه‌های امنیتی که حتما باید حضور داشته باشند‌، بایستی تشکیل شود و در حقیقت ضرورت دارد این هماهنگی بین سه دستگاه به وجود آید‌.

طمیمیان افزود: ما گاهی مثلا تصمیماتی در اروند می‌گیریم که نیازمند آن است که این تصمیمات و قسمتی از اتفاقات توسط وزارت امور خارجه اجرایی شود و قسمتی دیگر توسط وزارت میراث فرهنگی بحث گردشگری‌اش اجرایی گردد و این عدم هماهنگی‌ها است که باعث می‌شود بسیاری از اتفاقات خوشایند روی ندهد و شاید گمرک هم در این میان نقشی بسزا داشته باشد‌.

لزوم تشکیل کمیته‌ای میان دبیرخانه و دو وزارتخانه

معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند تصریح کرد: به نظرم در سطح کلان بین دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی باید کمیته‌ای تشکیل شود و اینها با یکدیگر تصمیمات را کاور و پشتیبانی کنند و به یک نتیجه واحدی که ناشی از تصمیمات سه نهاد است، برسند. مثلا تصمیم می‌گیریم که در منطقه‌ای ویزا صادر کنیم، ولی اگر که وزارت امور خارجه این مجوز را به ما ندهد یا وزارت میراث فرهنگی این کد را به آژانس‌ها ندهد، امکان تحقیق عملیاتی این تصمیم شدنی نیست. لذا باید کنار یکدیگر چهارچوب و آیین‌نامه‌ای تدوین کنند و ثبات قوانین وجود داشته باشد.

طمیمیان اظهار کرد: اکنون ما در حوزه اروند در بحث گردشگری تورهای عراقی‌، ثباتی نداریم؛ ممکن است یک روز کاملا بسته و یک روز باز شود، یک روز زیاد و روز دیگر کم می‌کنند‌. لذا کسانی که می‌خواهند در این حوزه سرمایه‌گذاری نمایند، باید بدانند که قوانین ثبات دارد. ما در سیاست خارجه ثبات نداریم و این بزرگترین مشکلی است که تورهای گردشگری خارجی با آن مواجه هستند و عملا حضور پیدا نمی‌کنند و مهم‌تر آنکه آنچه در تصور است، به وقوع نمی‌پیوندد و البته که سیاست‌های امنیتی کشور در این امر دخیل می‌باشد.

پیشنهادی جهت برون‌رفت از عدم اجرای ظرفیت رقابتی مناطق آزاد

وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه پیشنهاد شما جهت برون‌رفت از عدم اجرای این ظرفیت و مزیت رقابتی مناطق آزاد نسبت به سرزمین اصلی چیست، بیان داشت: همان طور که گفتم باید بین وزارت میراث به دلیل آنکه قواعد و ضوابطی دارند و وزارت امور خارجه و دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کمیته‌ای مشترک تشکیل شود، البته سازمان هواپیمایی هم در این حوزه دخیل است و باید تعریف مسیر و پرواز کند. به نظرم این پیشنهاد می‌تواند عملی شود که یک تیم بیاید و براساس قوانین و چهارچوب‌ها عمل کنند؛ چراکه در داخل مناطق آزاد این موضوع پذیرفته شده است و ما قبلا صحبت کرده‌ایم که گردشگری بین مناطق داشته باشیم. اما اینکه  گردشگری خارجی داشته باشیم، باید وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی وظایفی را به عهده بگیرند و بدانند که تصمیمی که گرفته می‌شود، آن حوزه مقابل چه وظایفی برای اجرایی کردن تصمیم دارد و از همه مهم‌تر که این تصمیم کلی باید از طرف هر سه حوزه باشد.

قابلیت تحقق یک طرح همکاری

معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند در پاسخ به این سوال که با کدام دستگاه‌های اجرایی همچون وزارت میراث فرهنگی، نیروی انتظامی‌، مرزبانی، استانداری، فرمانداری، گمرک و وزارت امور خارجه باید در چه زمینه‌ها و کدام مرحله از اجرای طرح همکاری داشت؟ آیا اصلا با انعقاد قرارداد و تفاهم‌نامه این موضوع قابل تحقق است، گفت: دستگاه‌های اجرایی که در این حوزه دخیل هستند: وزارت میراث فرهنگی‌، وزارت امور خارجه و مناطق آزاد و سازمان هواپیمایی است. استانداری و فرمانداری نقش‌شان خیلی روتین است؛ لذا وزارتخانه‌ها هستند که باید تصمیم بگیرند که اجرایی شود؛ ولی اینکه این قرارداد و تفاهم‌نامه قابل تحقق باشد، به شرایط دولت برمی‌گردد که فکر می‌کنم تا یک سال آینده جمع کردن این ارگان‌ها دور هم سخت باشد؛ زیرا از خرداد و شهریورماه بحث انتخابات و جایگزینی مطرح است.

طمیمیان افزود: مثلا در یک منطقه آزاد مدیرعامل جدیدی که می‌آید، تا افراد بشناسند و آنها را ببینند و ایده‌های قبلی را بپذیرند، مدت زمانی طول می‌کشد؛ ولی قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها قابل تحقق است؛ اما فکر می‌کنم برای سال بعد امکان‌پذیر باشد؛ چراکه آدم‌های جدید می‌آیند و آنها باید نظرشان بر این ایده‌ها مثبت باشد، ولی بعید می‌دانم که تا اواخر پاییز بشود تیم را جمع کرد، اما می‌شود راجع به آن صحبت و فکر کرد و هر سازمان افراد خود را را معرفی کند، البته محوریت هم باید با دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باشد‌.

وی تاکید کرد: در این رابطه باید دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مکاتبه‌ای با سازمان‌ها کند و حوزه‌های تخصصی‌شان را بیاورند، حوزه‌های تخصصی بنشینند و کارشناسان چند جلسه صحبت کنند‌. این نتایج در میان مدیران میانی پخته می‌شود و مدیران کلان تصمیم‌گیری می‌کنند؛ لذا این موضوع شدنی است. اینکه الان ببینیم در چه زمینه و کدام مرحله باشد، شاید نیازمند این است قوانین و چهارچوب‌ها اصلاح داشته باشد. شروع کار این است که دبیرخانه در خودش به تفاهم برسد و بعد این تفاهم را با چند دستگاه دولتی  خیلی کم البته (وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی) هماهنگ کند؛ چراکه تعداد زیاد دستگاه‌ها، قوانین دست و پاگیرتری ایجاد می‌کنند‌.

معاون فرهنگی‌، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند در پایان گفت: باید تاکید کنیم که قوانین ما بسیار محدود کننده است و اگر آدمی باشد که قانون را سفت و سخت‌تر بییند، اوضاع بدتر می‌شود. لذا با حداقل حوزه‌های تخصصی که همین سه حوزه است، می‌شود این بحث را شروع کرد و در خود سازمان‌های مناطق آزاد توافق شود و بعد سراغ عملیاتی و اجرایی شدن آن رفت.