مناطق آزاد تجاري-صنعتی به نواحي گفته مي‌شود كه در آنجا كالا انبار مي‌شود و بدون دگرگوني قابل‌توجه در آن، مجددا به كشور ميزبان يا ساير كشورها صادر مي‌گردد. بنابراين، ويژگي برجسته مناطق آزاد اين است كه براي كالاهاي داخلي كشور ميزبان، ماليات درنظر گرفته نمي‌شود و ساير محدوديت‌هاي تجارت خارجي در واردات و صادرات نيز بر مناطق مذكور اعمال نمي‌گردد.

به گفته کارشناسان انتقال دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به زیرمجموعه وزارت امور اقتصادی و دارایی، منجر به تغییر قوانین مناطق آزاد نمی‌شود؛ اما بر روی مدیران (عزل و انتصاب) آن تاثیر می‌گذارد و ممکن است گروه‌های سیاسی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای انتصاب یا تغییر مدیران با فشار به وزیر اقتصاد لابی کنند.

مناطق آزاد پدیده‌های فراگیر و موفق در عرصه اقتصادی جهان و ابزاری موثر برای تحقق استراتژی‌های توسعه برونگرا، افزایش صادرات و گسترش بخش خدمات بهینه و مولد محسوب می‌شوند؛ به همین جهت نیز، اکثر کشورهای درحال توسعه، ایجاد چند منطقه آزاد در حوزه‌های تخصصی را در دستور سیاست‌های اقتصادی خود قرار داده‌اند.

با توجه به آمار موجود، درصد زیادی از صادرات و واردات غیرنفتی ایران از طریق مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به انجام رسیده است. درواقع یکی از مهم‌ترین اهداف تاسیس مناطق آزاد، کسب درآمد ارزی است‌. کسب درآمد ارزی تابع صادرات کالا و عملکرد صنعت جهانگردی است که تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشورها دارد‌.

طبق گفته کارشناسان اقتصادی ‌کشور، عمل به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تنها راه برون‌رفت از مشکلات و معضلات اقتصادی ایران است. سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغ شده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، به عنوان راهنمای اصلی برای سیاستگذاران کشور جهت پیاده‌سازی در عرصه‌های مختلف می‌باشد. سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در تاریخ ۲۹بهمن‌ماه سال‌۱۳۹۲ از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای‌‌(مد‌ظله العالی) ابلاغ گردید و به عنوان نقشه‌راه با اتکاء به تولید و توان داخلی معرفی شده است.