قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ‌7/6/1372 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و طی ماده(1) اهداف آن، چنین تعریف شد که به منظور تسریع در انجام امور زیربنایی، عمرانی و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی به دولت، اجازه داده می‌شود تا با تشکیل مناطق آزاد، اهداف مذبور را از طریق ایجاد تشریفات، معافیت‌ها، تسهیلات و امکانات ویژه در مناطق مورد نظر، در چارچوب قانون محقق سازد.

نخستین جلسه شورای معاونین سازمان منطقه آزاد انزلی با هدف تبیین سیاست‌ها و ارائه نقشه راه در دوره مدیریت جدید به ریاست عیسی فرهادی رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی و با حضور معاونین و مدیران مستقل این سازمان برگزار شد.

دیپلماسی اقتصادی از ابزارهای مهم دولت‌ها برای فعاليت در فضای بین‌المللی و دستیابی به موقعیت بهتر در اقتصاد جهانی است. این نوع دیپلماسی شامل اقدام‌هاي رسمی سياسي براي دسترسی به بازارهای خارجی در جهت تسهيل کسب ‌و کارهای ملی، تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و اثرگذاری بر روابط بین‌المللی براي پیشبرد منافع ملی كشورها به شمار مي‌رود.

کارکرد و کارویژه مناطق آزاد در جهان غالبا در جهت تسهیل ارتباطات تجاری با کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای پیرامون شکل گرفته است تا در یک منطقه محصور شده به لحاظ برخورداری از تسهیلات مربوط با عدم‌وجود برخی قوانین گمرکی و به دور از تشریفات اداری معمول در داخل کشورها بتوانند در مسیر توسعه اقتصادی و تجاری گام بردارند.

فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نسبت به لایحه حذف معافیت مالیاتی 20ساله مناطق آزاد انتقاد کرد و گفت: درست است که مناطق آزاد عملکرد قابل قبولی ندارند، اما علت این موضوع، تصمیماتی است که مانع کار و فعالیت در این مناطق می‌شود.‌