ارس، هاب تولیدات صادرات‌محور در میان مناطق آزاد کشور

به گزارش اخبار آزاد مناطق، این منطقه در شمالغرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان استقرار یافته است.

براساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ‌۷/۴/۱۳۸۴ به شماره‌۲۰۷۰۸/ت۵۳۰۸۲۰ محدوده منطقه آزاد ارس شامل ۹۷۰۰هکتار از اراضی منطقه می‌شد که بعد با مصوبه جدید این هیات در تاریخ‌۱۴/۹/۱۳۸۷، محدوده ارس به ۵۱هزار هکتار، شامل بخش‌هایی از دو شهرستان جلفا و کلیبر افزایش یافت‌. این محدوده ابلاغی در بخش متصل، یعنی زون مرکزی یا اصلی از ۹۷۰۰هکتار به ۲۰۵۰۰هکتار افزایش داده است و در ۳بخش منفصل نیز قسمتی از شهرستان کلیبر به وسعت ۲۴هزار هکتار (موسوم به قلی‌بیگلو) و اراضی اطراف سد خداآفرین به وسعت ۶۱۰۰هکتار و محدوده گمرک نوردوز (مرز ایران با ارمنستان) به وسعت ۲۴۰هکتار جمعا به وسعت ۵۱۰۰۰هکتار کل محدوده منطقه آزاد ارس را تشکیل می‌دهد.

این مطالب، ابتدایی‌ترین چیزهایی است که باید از ارس بدانیم، اما آنها فقط ابتدای شناخت ما از منطقه‌ای است که علی‌رغم بی‌مهری‌های دوست و بیگانه، هنوز به یمن وجود فعالین اقتصادی متعصب در شرایط تحریم و فشار تحریمی شدید می‌تواند صدها میلیون دلار صادرات داشته باشد و واحدهای صنعتی و شرکت‌های گلخانه‌ای آن شب و روز در خط مقدم جنگ اقتصادی تحمیلی به مردم ایران، مجاهدت نمایند.

اما حقیقت در مورد این منطقه بسیار جالب‌تر و در عین حال غرورانگیزتر از این حرف‌ها است. برخی از کارشناسان و مسئولین در توصیف ارس به پیشینه آن در تجارت بین‌المللی و روابط تجاری ایران با غرب در قالب جاده باستانی ابریشم اشاره می‌کنند و همچنین از نقش این منطقه و فعالین اقتصادی آن در پشتیبانی لجستیک از کشور در طول دوران جنگ ایران-عراق می‌گویند. اما امروز ارس منطقه آزاد تجاری-صنعتی است، یعنی در قالب یک تعریف شناخته شده معتبر و بین‌المللی از اقتصاد به عنوان بازیگر اقتصادی منطقه‌ای مورد قبول نخبگان داخلی و خارجی است. این منطقه دیگر فقط مرکز تخلیه و بارگیری کالا نیست، بلکه در کنار آن یک مرکز تولید صنعتی و کشاورزی پرقدرت است. امروز ارس علی‌رغم گذشت کمتر از ۲دهه یک منطقه آزاد صنعتی واقعی است و برای دست یافتن به این جایگاه، سرمایه‌گذاری هنگفت و هدفمندی در آن صورت گرفته است؛ هم برای تجهیز زیرساخت و هم برای جذب و استقرار واحد‌های صنعتی.

سایت‌های صنعتی ارس

ارس به واسطه داشتن ویژگی‌های جغرافیایی خاص و جریان‌های اقلیمی حاکم بر زون مرکزی آن، نیازمند طراحی و جانمایی سایت‌های صنعتی با حداکثر دقت در مولفه‌های زیرساختی، زیست محیطی و اجتماعی بود و به همین خاطر سایت‌های صنعتی‌۱ و ۲ و سایت صنایع های‌تک که مختص واحدهای صنعتی کوچک و متوسط بود، در دامنه کوه گچی قالاسی جانمایی و استقرار یافتند. در این سایت‌ها هم‌اکنون نزدیک به ۲۰۰واحد صنعتی فعال وجود دارد که منطق اولیه جذب آنها ایجاد خوشه‌های صنعتی و یا زنجیره‌های تولید می‌باشد. از این واحد‌ها در طول ۱ماهه اول سال جاری، بیش از ۳۰۰میلیون دلار کالای صنعتی به کشورهای آذربایجان، ترکیه، گرجستان، ارمنستان، عراق و… صادر شده است.

اما سایت صنایع سنگین ۱۴۰۰هکتاری، در امتداد جاده مواصلاتی بین استانی جلفا-خوی قرار گرفت. این سایت صنعتی که براساس حداکثر دسترسی به مسیرهای ارتباطی درون و برون منطقه‌ای و همچنین ملاحظات زیست محیطی طراحی شده است، هم‌اکنون عمده‌ترین زیرساخت‌های مربوط به انرژی، آب و جاده‌های دسترسی‌اش فراهم است و ۱۰‌ها شرکت خصوصی داخلی و خارجی در آن مشغول فعالیت هستند.

سایت صنعتی خداآفرین هم در نیمه زرین ارس یعنی زون خداآفرین ارس قرار دارد. این سایت در طراحی اولیه ۱۰۰هکتاری است، اما فعلا زیرساخت‌های ۲۰هکتار آن اعم از واحد‌های خدماتی، اورژانس، پد هلیکوپتر، گاز، برق، آب و جاده تامین شده است. به گفته مهندس کهندل مدیر زون خداآفرین سازمان منطقه آزاد ارس، در این محدوده ۲۰هکتاری نزدیک ۱۰۰میلیارد ریال سرمایه‌گذاری انجام یافته است و ۱۵۰میلیارد ریال هم در حال جذب و احداث واحدهای صنعتی است.

کهندل همچنین بیان می‌کند که در سایت صنعتی خداآفرین، یک شرکت تولید دستمال کاغذی به بهره‌برداری رسیده و یک شرکت تولید رنگ، شرکت تولید‌کننده دستکش‌های بیمارستانی و شرکت سورتینگ و بسته‌بندی برنج در حال احداث واحد‌های خود می‌باشند و ۲شرکت صنعتی دیگر با تایید برنامه‌های اجرایی‌شان در کمیسیون اقتصادی ارس، در مرحله واگذاری زمین قرار دارند.

خدافرین را می‌توانیم نیمه زرین ارس یعنی نیمه طلایی آن بنامیم که در آینده نزدیک بسان یک گنج باستانی رخ از خاک نمایان خواهد کرد. این منطقه پرظرفیت در استراتژی‌های کلان منطقه آزاد ارس یک منطقه کشاورزی (باغی-زراعی)، گردشگری است و سایت صنعتی آن به نوعی ماموریت دارد از بخش‌های پایین‌دستی و بالادستی دو بخش اصلی به همراه بخش دامپروری حمایت نماید. اما مهم‌ترین مشخصه موجود در سایت صنعتی خداآفرین، حضور سرمایه‌گذاران بومی این منطقه در فعالیت‌های اقتصادی است. یقینا این حضور جدی پس از آن صورت گرفته است که آنها به آینده خداآفرین در آینه ارس اعتماد پیدا کرده‌اند.

از دیدگاه دیگر، توسعه فعالیت‌های اقتصادی سازمان یافته و هدفمند در منطقه‌ای که قرن‌ها یک منطقه محروم و با ساختار اقتصادی وابسته به کشاورزی سنتی بود، یک دستاورد راهبردی می‌باشد و این همان نتیجه‌ای است می‌توان با تکیه بر آن، مخالفان سرسخت مناطق آزاد را کمی به تشکیک در ادعاهای تکراری‌شان وادار کرد. قانع کردن یک صاحب سرمایه و ثروت و مرفه ساکن در خوش آب و هواترین منطقه شهر تهران، برای برگشت به یک منطقه مرزی و آوردن سرمایه کلان فقط زمانی امکان دارد که اول عشق به اعتلای وطن و دوم اعتماد به برنامه کلان جاری در آن منطقه در وجود وی به جریان بیفتد و این همان تمرکززدایی از جریان ثروت و سرمایه‌گذاری برای ایجاد عدالت در توسعه اقتصادی، ایجاد رفاه در مناطق پیرامونی و در نهایت ایجاد امنیت پایدار و تقویت پیوستگی‌های اجتماعی و ملی است. اینها همه نتیجه یک اقدام حساب شده به نام آزادسازی روندهای اقتصادی و آماده‌سازی بسترهای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بکر موجود در مناطق مختلف ایران با حذف بروکراسی‌های غیرضروری اداری و تسهیل شرایط ارتباط با خارج از کشور می‌باشد. این یعنی ایجاد منطقه آزاد ارس.

محصولات صنعتی تولید شده در منطقه آزاد ارس

مهندس نریمان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در مناسبت‌های مختلف و در بیانات رسانه‌ای متعدد عنوان کرده است که اقلام صادراتی منطقه شامل قیر، نفت، گازوئیل، هیدروکربن، فیلم شیرینگ، انواع کیسه، طناب از پلی‌اتیلن، خشکبار، نخ پلی‌استر، منسوجات، فلفل، گوجه‌فرنگی، کیسه جامبوبگ، کارتن خالی، هیدروکربن و سایر موارد است. این محصولات حاصل کار و فعالیت نزدیک ۲۰۰واحد صنعتی کوچ، متوسط و بزرگ در منطقه آزاد ارس می‌باشد که به خاطر سرمایه‌گذاری‌های ممتد انجام یافته در حوزه تامین زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری صنعتی طی سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاران از داخل و خارج با حضور خودشان، بخش صنعت ارس را خصوصا در حوزه فرآوری محصولات پتروشیمی وارد مدار توسعه زنجیره‌ای کردند.

در کنار واحد‌های صنعتی کوچک و متوسطی که بر مبنای ظرفیت‌های بنیادین داخلی و فرصت‌های صادراتی در ارس شکل گرفته است، در یکی دو سال اخیر و با تشدید فشارهای تحریمی بر واردات برخی کالاهای مورد مصرف در بازار ایران، برخی از واحد‌های تولیدی در ارس پا گرفته‌اند که خودشان قبل از دوره تحریم جزء واردکننده‌های محصولاتی بودند که اکنون آن را تولید می‌کنند؛ مانند تولیدکنندگان حوزه پوشاک، ظروف آشپزخانه، ورق‌های ام‌دی‌اف و لوله‌های پروفیلی. این محصولات امروز نه تنها می‌توانند در نتیجه تولید در ارس، بخشی از نیاز بازار داخلی را مرتفع نمایند، بلکه زمینه‌ساز جریانی هستند که می‌تواند ارس را مرکز تولید محصولات مورد نیاز یک بازار منطقه‌ای بزرگ در داخل و خارج کشور نماید. با تامین این هدف، ارس یک منطقه آزاد تجاری اصلا نخواهد بود، بلکه یک مرکز تولید و تجارت منطقه‌ای خواهد بود که مهم‌ترین سرمایه‌اش داشتن فعالین اقتصادی هوشمند و دارای شبکه ارتباطی چند‌وجهی داخلی و بیرونی است.

کشورهای هدف صادراتی ارس

یکی از اهداف ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی در کشورهای در حال توسعه، فراهم کردن امکان حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی به نفع سرزمین اصلی است.

در این راستا، هرگونه تولید و صدور کالا از مناطق آزاد در حکم صادرات بوده و رشد این رقم تابعی از درخواست واردات کالا و خدمات از سرزمین اصلی و کشورهای خارجی است. موقعیت استراتژیک منطقه آزاد ارس در شمال‌غرب کشور با وسعت ۵۱هزار هکتاری به دلیل هم‌مرز بودن با سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان همچنین نزدیکی آن به کشورهای ترکیه و عراق و در نهایت همجواری جغرافیایی با کشورهای‌CIS، در مجموع با هدف‌گذاری بازار ۶۰۰میلیون نفری منجر به ایجاد ظرفیت‌های اقتصادی بسیار مناسب در بین مناطق آزاد کشور شده است.

منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس توانسته است در سال‌۹۷، صادرات ۲۵۱میلیون دلاری کالا و خدمات را در کارنامه خود به ثبت برساند. این میزان صادرات نتیجه فعالیت شرکت‌های صنعتی و کشاورزی دارای پروانه بهره‌برداری مستقر در این منطقه می‌باشد.

کشورهای هدف صادراتی ارس شامل کشورهای آذربایجان، ترکیه، روسیه، عراق، ازبکستان، گرجستان، افغانستان، آلمان و امارات متحده عربی می‌باشد. البته عمده میزان صادرات خارجی منطقه آزاد ارس به سه کشور جمهوری آذربایجان، ترکیه و فدراسیون روسیه تعلق دارد که در مجموع ۷۷درصد سهم صادرات خارجی ارس را شامل می‌شود. در میان این سه کشور هم بیشترین میزان صادرات منطقه آزاد ارس به جمهوری آذربایجان است. این کشور پرظرفیت و ثروتمند جمهوری با جذب ۳۲درصد صادرات واحدهای تولیدی ارس عنوان اولین شریک اقتصادی ارس می‌باشد.

همان طور که اخیرا با اعلام رفتن برندهای کره‌ای از ایران سخنگوی وزارت امورخارجه بیان کردند، عموما حفظ بازار در درازمدت به شدت سخت‌تر از کسب آن است. این گزاره منطقی و آزموده شده در اقتصاد جهانی به مثابه دیگر گزاره‌های منطقی و معتبر اقتصادی جهانشمول در اغلب اوقات در ایران مورد غفلت قرار می‌گیرد و بازارهای صادراتی محصولات ایرانی عمدتا در اثر برخی بی‌مبالاتی‌های فعالین اقتصادی مثل رقابت‌های غیرسازنده تجار ایرانی با هم در بازارهای هدف، تقلب در کیفیت و اندازه کالا، عدم توجه به عنصر زمان، عدم برنامه‌ریزی منطقی در فرآیند تولید و پخش و… و یا سیاست‌گذاری‌های گاها خانمانسوز جریانی و بی‌توجه به تبعات جانبی سیاست‌گذاری و مخصوصا عدم هماهنگی‌های بین نهادی و سازنده سازمان‌های دخیل در تجارت خارجی از طرف رقبا تسخیر می‌شود.

بازارهای هدف و همسایه نیز برای مناطق آزاد یک عنصر حیاتی است و مادامی می‌تواند از طرف فعالین اقتصادی مناطق آزاد در دسترس باشد که در مناطق آزاد ثبات سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در سطح کلان داشته باشیم و تصمیم‌سازی‌های خلق‌الساعه و دیوانی بنا به شرایط گوناگون پای مناطق آزاد را به گود پرچالش سرزمین اصلی پرتاب نکنند. مخصوصا این فضا زمانی دردآور می‌شود که به بهانه مدیریت تحریم‌ها، گذرگاه‌های تنفسی کشور را که می‌توانند در یک لحظه با در اختیار داشتن سرمایه‌های انسانی ورزیده از چند جهت منافع ملی را تامین کنند، ببندیم.

در حال حاضر کشور آذربایجان شریک اول اقتصادی ارس است و این شراکت براساس منافع دوطرفه‌ای ایجاد شده است که عوامل متعددی ازجمله قرابت فرهنگی-‌جغرافیایی و هم‌پیوندی‌های اجتماعی پدید آورده است و پایداری خود را در اوج تحریم‌های اقتصادی نشان داده است. این شراکت امروز باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد و فرصت‌های جدید آن برای فعالین اقتصادی ایضاح شود. اقتصاد آذربایجان یک اقتصاد در حال توسعه و نیازمند کالاهای مصرفی و واسطه‌ای است. با این که آذربایجان دارای تراز تجاری مثبت است، اما این تراز تجاری مثبت در گرو صادرات انرژی است و هنوز این کشور برای ادامه اجرای برنامه تحول اقتصادی خود و متنوع‌سازی اقتصادی خود نیازمند واردات می‌باشد. پس برای حفظ این بازار و گرفتن سهم بیشتر از آن، ارس محتاج حمایت نهادهای کشوری است که کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور یکی از آن مجموعه‌هایی است که می‌توانند هماهنگی‌های لازم را در این راستا ایجاد نماید.

شبکه تجارت و ترانزیت داخلی و بین‌المللی

حمل و نقل، از ارکان اصلی هر اقتصاد است که بدون بهره‌مندی صحیح از آن، داشتن اقتصادی پویا و سالم امکان‌پذیر نیست. بنابراین اگر نحوه ارائه خدمات حمل و نقل در زمینه جابه‌جایی مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای مورد نیاز بخش‌های تولیدی و نیز عرضه محصولات تولیدی به بازار مصرف، مطلوب نباشد، رکود در فعالیت‌های اقتصادی حتمی خواهد بود. به همین دلیل متخصصان مسائل حمل و نقل معتقدند بین کارایی در بخش حمل و نقل و کارایی عمومی اقتصاد، همبستگی بالایی وجود دارد. به همین دلیل حمل و نقل را به عنوان واسطه فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، بازرگانی، خدماتی در سطح ملی و بین‌المللی بیان می‌کنند. از سوی دیگر بهبود و گسترش سیستم حمل و نقل می‌تواند موجب افزایش تولید و تقسیم کارها بر پایه برتری‌های نسبی هر منطقه از کشور، کاهش بهای تمام‌شده کالاها و خدمات و حصول صرفه‌جویی‌های ناشی از تولید در مقیاس بزرگ، ایجاد فضای رقابت سالم اقتصادی، به حداقل رسیدن آسیب‌های جانی و مالی در نقل و انتقالات و مواردی از این قبیل گردد و شرط لازم برای تحقق چنین موارد مهمی این است که یک شبکه حمل و نقل ملی و فراملی منطبق با استانداردهای بین‌المللی ایجاد شود.

در این راستا نوشیروانزاده یکی از مدیران باسابقه و کارشناسان حوزه حمل و نقل در ارتباط با شبکه ترانزیتی ارس بیان می‌کند: در ارس دومین استراتژی برتر‌، ترانزیت، مگاپورت و صادرات مجدد می‌باشد که ۱۵درصد از سهم ناخالص درآمدهای منطقه را می‌تواند تامین نماید‌.

قرارگیری منطقه آزاد ارس در محل اتصال شبکه‌های ارتباطی ریلی‌، جاده‌ای و هوایی با کشورهای قفقاز و ماورای قفقاز و ترکیه، سبب شده ارس در طول تاریخ به عنوان یک نقطه فعال در عرصه ترانزیت و حمل و نقل بین‌الملل مطرح باشد؛ به طوری که در دهه‌۶۰ هر روز بیش از ۳۰۰واگن کالا (۱۵۰۰۰تن) از  طریق خط آهن ایران و کشورهای‌‌CIS وارد جلفا می‌شد و هر روز بیش از ۱۰۰۰دستگاه کامیون برای جابه‌جایی بارهای وارده، به جلفا وارد می‌شدند‌. محدوده ۸۰۰هکتاری راه‌آهن و گمرک پر از کالاهایی همچون لوازم خانگی‌، آهن‌آلات و گندم و… می‌شد‌. با بروز مناقشه قره‌باغ، خط آهن ایران و شوروی سابق کلا بسته شد و حمل  و نقل جاده‌ای جایگزین حمل و نقل ریلی گردید.

با تفویض نقش منطقه آزاد ارس در سال‌۱۳۸۴ به قسمتی از جلفا، مزیت‌های حمل و نقل و انبار مجددا احیا شده و در صورت عنایات مدیران منطقه به تامین زیربناهای لازمه همچون فضاهای انباری و صادرات مجدد و به کارگیری شرکت‌های حمل و نقل توانمند‌، ارس می‌تواند به عنوان هاب و مرکز لجستیک شمال غرب کشور مطرح باشد‌.

برنامه‌های کشورهای منطقه‌ای همچون خط آهن باکو-‌تفلیس-‌کارص‌ (BTK) و شکل‌گیری هاب‌های پرلیسی‌، کالینینگراد پوتی در کشورهای‌CIS و برنامه‌ریزی برای اتصال خطوط ریلی چین از طریق کشورهای مشترک‌المنافع به اروپا در سال‌های اخیر، مدنظر سیاستگذاران کشورهای مسیر شده و همه کشورها خواستار ایجاد مزیت‌های نسبی  جدید و فراوان برای گذر زیرساخت‌های لازمه از بستر جغرافیایی خود می‌باشند‌.

در این میان منطقه آزاد ارس به عنوان مفصل اتصال شبکه‌های ارتباطی به کشورهای‌CIS و اروپایی، دارای موقعیت بسیاری ممتازی در عرصه ترانزیت و صادرات مجدد می‌باشد‌. خصوصا  در عرصه ترانزیت کالا ما بین امارات متحده عربی (‌دبی‌) به بندر پوتی گرجستان‌. (امارات متحده عربی ۴۹درصد بندر پوتی را خریداری نموده است).

با توجه به افق برنامه‌ریزی دولت در کسب درآمد ۵۰میلیارد دلاری از بخش ترانزیت، این منطقه می‌تواند در آمدی را با بیش از ۲میلیارد دلار از محل ترانزیت و صادرات مجدد به خود اختصاص دهد‌.

منطقه آزاد ارس از طریق پایانه مرزی جلفا با خودمختاری نخجوان‌، پایانه مرزی نوردوز با ارمنستان و محدوده‌های خداآفرین و قلی‌بیگلو با جمهوری آذربایجان ارتباط دارد‌. هر سال فقط از پایانه مرزی جلفا  بیش از ۶۰۰۰۰دستگاه کامیون ورودی و خروجی و ترانزیتی و هر روز بیش از ۳۰۰۰نفر مسافر تردد دارند. (قبل از اعمال ویزا از طرف دولت آذربایجان میزان تردد مسافر هر روز بیش از ۵۵۰۰نفر بود) که با کاهش هزینه‌های ترانزیتی از مسیر نخجوان به ترکیه، این میزان بیش از ۵۰درصد افزایش می‌بابد‌.

مسیر استان آذربایجان‌شرقی با محوریت منطقه آزاد ارس، کوتاه‌ترین و کم هزینه‌ترین مسیر به ترکیه و گرجستان و سایر کشورهای هدف است‌.

برای توسعه فعالیت‌های حمل و نقلی خصوصا ترانزیتی، پیشنهاداتی به شرح ذیل ارائه می‌شود‌:

– تاسیس اداره کل حمل و نقل در سازمان منطقه آزاد ارس برای نهادینه ساختن فعالیت‌های حمل و نقلی زیر نظر مستقیم مدیرعامل منطقه آزاد ارس و با هماهنگی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور‌. (در هیچ یک از مناطق آزاد متولی حمل و نقل وجود ندارد)

– برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی حمل و نقل «بندر به بندر» از طریق منطقه آزاد ارس‌. (‌ارتباط بنادر امارات متحده عربی و سایر بنادر کشورهای منطقه‌ای از طریق ارس به بنادر اطراف دریای سیاه و کشورهای‌CIS و بالعکس‌)

– همکاری با شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی کشورهای ترکیه، آذربایجان و ارمنستان برای بهره‌مندی از مزیت‌هایی آنها در توسعه فعالیت‌های حمل و نقلی منطقه آزاد ارس‌.

– تاسیس و راه‌اندازی شرکت‌های حمل و نقل مسافر منطقه‌ای از طریق منطقه آزاد ارس با کشورهای هدف منطقه‌.

– ساماندهی فعالیت شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی بار در منطقه آزاد ارس‌. (در حال حاضر نمایندگی برخی شرکت‌های حمل و نقل در منطقه آزاد ارس فعالیت دارند که به اصطلاح کیف به دست هستند و یک نماینده بدون فضای کاری‌، نمایندگی ده‌ها شرکت حمل و نقل را در اختیار دارد و به دلیل کثرت کار، بعضی مواقع به تعهدات شرکت‌های حمل و نقل  پایبند نیستند‌)

– استفاده از مزیت‌های منطقه آزاد ارس در به کارگیری ناوگان باری و مسافری فعال به کشورهای هدف و محدوده قانونی آنها.

– دعوت از صنوف حمل و نقل برای احداث زیربناهای لازمه حمل و نقل و انبار‌.

– اجرای ترمینال بار در ورودی گیت قره‌بورن منطقه آزاد ارس برای تمرکز شرکت‌های حمل و نقل داخلی و بین‌المللی و بیمه‌ها و… در آن. (در سایه تفکرات برنامه‌ای جاری در سازمان منطقه آزاد ارس، سایت ترمینال بار در طرح جامع منطقه مشخص و مکان‌یابی شده که کاربری‌های حمل و نقلی و خدمات پشتیبان در آن مستقر شود‌)