ارس، گرانیگاه توسعه روابط اقتصادی ایران با اوراسیا

به گزارش اخبار آزاد مناطق، سازمان منطقه آزاد ارس در ماه‌های اخیر، خصوصا بعد از اجرایی شدن توافق‌نامه ایجاد منطقه آزاد تجاری ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۵آبان‌ماه سال جاری، در راستای بین‌المللی‌سازی عرصه کنش اقتصادی خود، حرکت‌های مختلفی را انجام داده است و بر‌اساس توافق‌نامه در تلاش است یکی از کانون‌های توسعه روابط اقتصادی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به خاطر در اختیار داشتن تنها مرز مشترک زمینی ایران با ارمنستان و به نوعی با اوراسیا در زون نوردوز خود باشد.

منطقه آزاد ارس پتانسیل‌های ویژه‌ای در تولید ۵۰۲قلم کالای مورد توافق کاهش تعرفه‌ای از طرف اوراسیا را دارد و می‌تواند در کنار مزیت‌های قانونی خود در بخش سرمایه‌گذاری و تولید، از مزیت توافق‌نامه استفاده کرده و بستر جذب سرمایه‌گذاری خود را بیش از گذشته فعال‌تر نماید.

همچنین منطقه آزاد ارس با تکیه بر سابقه تاریخی خود در زمینه تجارت و ترانزیت می‌تواند در قالب روابط ایران و حوزه اوراسیا و کشور ارمنستان به صورت جدی ایفای نقش نماید.

اما برای روشن شدن بیشتر موضوع الحاق ایران به اتحادیه اوراسیا و مزیت های ارس، با تلاش کارگروه تخصصی اوراسیای سازمان منطقه آزاد ارس «نشست تخصصی ارس؛ دروازه ورود به اتحادیه اوراسیا» را با مشارکت دانشگاه‌های پردیس تهران، پردیس تبریز، پیام نور جلفا، دانشگاه آزاد جلفا و مرند برگزار نمود. این نشست در سالن اجلاس سایت ادرای مرکزی سازمان منطقه آزاد برگزار گردید.

در ابتدای نشست، صفر شاسفند معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ارس و مسئول هماهنگی کارگروه اوراسیا در این سازمان، ضمن  عرض خوش‌آمدگویی به مدعوین نشست و اساتید دانشگاه‌های مشارکت کننده در این برنامه و تشکر از حضور فعال آنها در برنامه، عنوان کرد: این نشست تخصصی در راستای برگزاری همایش بین‌المللی «ارس؛ دروازه ورود به اوراسیا» می‌باشد که مقرر است در بهار سال‌۱۳۹۹ برگزار شود و ما می‌خواهیم در قالب نشست‌های تخصصی، به تعریف جامعی از قالب و محورهای این همایش برسیم.

بعد از صحبت‌های مقدماتی شاسفند به عنوان مسئول جلسه، گزارش تلوزیونی یکی از شبکه‌های ارمنستان در ارتباط با معرفی ظرفیت‌های منطقه آزاد ارس پخش شد. این گزارش طی بازدید گروه رسانه‌ای، گردشگری و دانشگاهی ارمنستانی از منطقه آزاد ارس تهیه شده بود.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس:

ارس تنها مرز زمینی مشترک ایران با  اتحادیه اقتصادی اوراسیا است

سخنران دوم نشست مهندس نریمان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس بود. وی ضمن خوش‌آمدگویی و خیر مقدم به اساتید حاضر در نشست گفت: یکی از ظرفیت‌های مهم منطقه آزاد ارس، قرارگیری در محور ارتباطی چند‌جانبه با کشورهای همسایه شمالغرب ایران است و ما برای این که با این کشورها به یک راهبرد جامع، هدفمند و عملیاتی برسیم و بین‌المللی شدن ارس را با دقت و هوشمندی پیگیری کنیم، نشست‌های تخصصی مانند همین نشست را با دعوت از فرهیختگان منطقه و کشور برگزار می‌کنیم. در این راستا نیز موضوع اجرای توافق‌نامه ایجاد منطقه آزاد تجاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نقش منطقه آزاد ارس در این رابطه به عنوان محوری‌ترین موضوع حوزه بین‌الملل ارس می‌باشد.

نریمان افزود: اتحادیه اقتصادی اوراسیا که از سال‌۲۰۱۵ با مدیریت روسیه تشکیل شده است؛ در سایه دیپلماسی فعال دولت تدبیر و امید در راستای اصل چندجانبه‌گرایی و همچنین غلبه بر رژیم تحریمی ظالمانه ایالات متحده امریکا، با جمهوری اسلامی ایران به یک توافق‌نامه تجاری ترجیحی موقت رسیده که بعد از تصویب آن در مجالس ۵کشور عضو اوراسیا و مجلس و شورای نگهبان در ایران، برای اجرای مفاد توافق‌نامه به دستگاه‌های مسئول و دخیل در موضوع، منجمله مناطق آزاد ابلاغ شده است و از ۵آبان سال‌۱۳۹۸ این قرارداد مهم بین‌المللی در حال اجرا است.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ارس ادامه داد: طبق این توافق‌نامه، ۵۰۲قلم کالا شامل تعرفه‌های خیلی کم و حتی صفر هستند که ایران می‌تواند این کالاها را به بازارهای اتحادیه اوراسیا صادر کند و متقابلا نیز ۳۶۰قلم کالا با تعرفه‌های پایین از سوی کشورهای اوراسیا به ایران صادر خواهند شد.

وی اظهار نمود: در این راستا منطقه آزاد ارس هم قابلیت تولیدی بسیار بزرگی در بخش‌های صنعتی و کشاورزی دارد و می‌تواند در حوزه اتحادیه اوراسیا، بسترساز تولید کالاهای مورد توافق باشد. همچنین در حوزه ترانزیت و تجارت نیز مانند گذشته مرکزیت داشته باشد. به همین خاطر ما به روابط اقتصادی سامان یافته و منظمی با ارمنستان به عنوان عضو اتحادیه اوراسیا اهمیت می‌دهیم و با این که توسعه روابط اقتصادی هدف اصلی ما است، اما به واسطه قرابت‌های فرهنگی و تاریخی موجود بین مردمان دو کشور، به روابط چندجانبه ازجمله روابط اجتماعی و فرهنگی نیز فکر می‌کنیم و در این جهت ماه گذشته میزبان یک هیات ۲۲نفره از بخش‌های دانشگاهی، گردشگری و رسانه‌ای ارمنستانی در ایران بودیم و گزارش پخش شده در ابتدای مراسم نیز یکی از چند گزارش تولید شده توسط اعضای رسانه‌ای این هیات بود که به صورت گسترده‌ای در رسانه‌های تلوزیونی و اینترنتی ارمنستان منتشر شده است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس همچنین گفت: ارس برای توسعه روابط با ارمنستان و اوراسیا در دو حوزه خاص متمرکز شده است. ابتدا از نظر تولیدی ارس دارای یک اقتصاد تولیدی ایمن و پویا است و این بدنه تولیدی قوی می‌تواند در یک رابطه برد-برد به عنوان مرکز تولید و صادرات با حداقل هزینه‌ها و حداکثر بهره‌وری فعال شود. شاهد این ادعا رشد ۵۲درصدی سرمایه‌گذاری و رشد ۱۰۰درصدی در صادرات علی‌رغم چالش‌ها و توطئه‌های دشمنان و تحریم همه‌جانبه در طول یک سال گذشته است. در حقیقت صادرات منطقه آزاد ارس از ۲۶۷میلیون دلار در سال گذشته به ۳۲۵میلیون دلار در ۹ماهه امسال رسیده است و در ۲سال پیاپی گذشته شاهد تراز تجاری مثبت در ارس بودیم. میزان کل سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی منطقه آزاد ارس هم در سال گذشته ۱۱۷۰میلیارد تومان بود که در ۹ماهه امسال این میزان به ۱۸۰۰میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

یکی از برترین بخش‌های این عملکرد درخشان منطقه آزاد ارس نیز حوزه گلخانه‌ای است؛ چراکه میزان اشتغال‌زایی و صادرات این حوزه بسیار بالا است، به طوری که مجتمع بزرگ گلخانه‌ای «تارلا امین ارس» به تنهایی توان تولید سالانه ۲۴هزار تن محصول را دارد و با تکمیل فاز‌۲ این مجموعه، این مقدار به ۳۹هزار تن افزایش پیدا خواهد کرد.

نریمان اضافه کرد: مورد دوم، ترانزیت و تجارت یکی از دیگر از مهم‌ترین حوزه‌های ارس در ارتباط با اتحادیه اوراسیا و ارمنستان است. با اینکه کشور ارمنستان با پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا به راحتی خواهد توانست به شبکه وسیع و فعال ترانزیتی ایران برای غلبه بر محذوریت‌های ژئوپلتیکی ارتباطی خود غلبه کند، در عین حال ارمنستان می‌تواند مسیری مهم در قالب کریدور ترانزیتی شمال-جنوب باشد. در حال حاضر ما در بخش ترانزیت بیشترین توان خود را برای فعال‌سازی ترانزیت ریلی گذاشته‌ایم و دو پروژه بزرگ جلفا، نوردوز، اصلاندوز و جلفا-چشمه‌ثریا در امتداد شرقی و غربی رود ارس می‌تواند در صورت اجرا و اتمام، ارس را به مرکز مهم کریدور‌های بین‌المللی شمالی-جنوبی و غربی-شرقی تبدیل نماید؛ همان طور که در گذشته نیز این منطقه یکی از ترمینال‌های مهم ترانزیتی و تجاری جاده باستانی ابریشم بوده است.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در پایان تصریح کرد: در بخش تجارت با ارمنستان هم ضمن آنکه در دو سال گذشته شاهد افزیش چندین برابری مراودات تجاری ایران و ارمنستان از طریق مرز نردوز هستیم، منطقه آزاد ارس با مشاهده استقبال اجتماعی مردم ارمنستان از تجارت مرزی اقدام به ایجاد و ساماندهی بازارچه مرزی در خارج از محدوده پایانه مرزی و داخل محدوده زون نوردوز نمود و قریب به دو سال است که مردمان ارمنی از شهرهای و روستای همجوار ایران بیشتر اقلام مصرفی خود را از این بازارچه تهیه می‌کنند و این بازارچه توانسته است تجارت مرزی ما با ارمنستان را چندین برابر کرده و فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم زیادی را ایجاد نماید.

رئیس پردیس دانشگاه تهران:

ارس می‌تواند مرکز کریدور زمینی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد

رئیس پردیس دانشگاه تهران نیز در این نشست اظهار داشت:‌ ورود بد به یک بازار، تخریب فرصت‌های آینده است و در حوزه اوراسیا، دانشگاه‌ها باید برای شناخت دقیق شرایط بازار، قوانین اقتصادی حاکم و تعریف پروژه‌های دانش‌بنیان و فناورانه مشترک، وارد شوند.

دیگر سخنران نشست تخصصی «ارس؛ دروازه ورود به اتحادیه اوراسیا»، سرکار خانم دکتر امام جمعه رئیس پردیس دانشگاه تهران و یکی از ۱۰۰دانشمند برتر جهان بود.

وی گفت: توافق ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه  اوراسیا از نظر سیاسی-اقتصادی و تحریم بسیار پراهمیت است، اما برای داشتن یک همکاری برد-برد و آینده‌دار باید از فرصت‌ها و شرایط حاکم شناخت دقیق و کافی داشته باشیم.

وی ادامه داد: ما در تعریف انواع کریدور‌های ترانزیتی بین‌المللی می‌توانیم کریدورهای سه‌گانه هوایی، دریایی، زمینی را نام ببریم. با وجود سهم قاطع کریدورهای دریایی در تجارت جهانی، کریدورهای زمینی از نظر سرعت و هزینه، گزینه بهتری نسبت به کریدورهای دریایی و هوایی است. ارس با عنایت به همسایگی‌اش با کشور ارمنستان، مرکز کریدور زمینی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند باشد و با داشتن ظرفیت‌های بسیار خوب در بخش تولید صنعتی و کشاورزی نیز می‌تواند شریک بسیار خوب و فعالی در تعاملات ایران و اتحادیه اوراسیا قلمداد گردد.

دکتر امام جمعه همچنین گفت: الحاق کامل ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بعد از گذشت موفقیت‌آمیز دوره موقت سه ساله کنونی است و شکست در این دوره می‌تواند ادامه راه تعامل ایران با حوزه اوراسیا را کاملا دگرگون کند. بنده در باب چگونگی مدیریت حوزه اقتصادی-ژئوپلتیک نظر خاصی ندارم، اما در مورد چگونگی مشارکت جامعه دانشگاهی و علمی کشور در این فرآیند ملی می‌توانم بگویم همان طور که مقام معظم رهبری تاکید دارند ما باید به رشد و توسعه شرکت‌‌های دانش‌بینان و فناور به صورت جدی توجه کنیم؛ چراکه آنها می‌توانند کالاهای بسیاری را با ارزش افزوده بالا تولید کنند. دانشگاه تهران در این راستا فعال است و ما با هدایت‌های دولت محترم در تلاش هستیم با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، پروژه‌های مشترک را با دانشگاه و شرکت‌های فناور از کشورهای حوزه اوراسیا تعریف و اجرا کنیم‌.

رئیس پردیس ارس دانشگاه تهران ادامه داد: موضوع مهم دیگر در رابطه با مشارکت نهاد‌های علمی و دانشگاه‌ها درخصوص اوراسیا، موضوع شناخت شرایط حاکم بر بازار و قوانین وارداتی کشورهای هدف و تطبیق آن با قوانین صادراتی کشور ما می‌باشد و یا شناخت استانداردهای کیفی کالاهای وارداتی کشورها است. دانشگاه تهران قبلا با سازمان استاندارد یک پروژه‌ای را انجام داد و این پروژه در مورد استاندارد‌های وارداتی قطر بود. در این باره باید بگویم نداشتن شناخت دقیق از شرایط بازار، ساختار قوانین و استاندارد‌های حاکم، منجر به ورود به یک بازار شود و ورود بد به بازار یعنی تخریب فرصت‌های آینده.

دکتر امام جمعه همچنین در مورد چگونگی نقش آفرینی ارس در حوزه ترانزیت به لزوم تجهیز زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی تاکید ویژه نمود و گفت: از نظر ژئوپلتیکی و برآیند رقابت‌های جهانی، کشور چین هم انگیزه و هم توان مالی و تکنولوژیک مشارکت جدی در پروژه‌های ترانزیتی ارس را دارد و چین برای فعال‌سازی سیاست «یک راه؛ یک کمربند» خود بیشترین توجه را به مسیر جاده ابریشم سابق دارد و این منطقه در قدیم جزء مهمی از این مسیر به شمار می‌آمد.

رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان:

ضرورت معرفی شایسته ارس به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا

همچنین رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان در این نشست اظهار نمود: باید با ایجاد تسهیلاتی در رویه‌های موجود، از فرصت همکاری با اتحادیه اوراسیا نهایت استفاده را برد و توافق‌نامه منعقد شده بین ایران و این اتحادیه را عملا اجرایی کرد.

علیرضا نظیف افزود: در کدگذاری کالاها، وحدت رویه‌ای با کشورهای اوراسیا نداریم که باید این مشکل را در ضمن تشکیل کارگروه کالایی، حل کرد و نیز لازم است بین اتاق بازرگانی ایران و اتاق‌های کشورهای عضو اوراسیا و همچنین بین گمرک کشورمان با گمرکات این اتحادیه، کانال الکترونیکی ایجاد شود.

وی اظهار داشت: منطقه آزاد ارس، تنها راه ارتباط زمینی ایران با اتحادیه اوراسیا از طریق ارمنستان است، اما متاسفانه این منطقه آزاد، در کشورهای عضو این اتحادیه و ازجمله در ارمنستان ناشناخته است. معرفی شایسته ارس و قابلیت‌های آن، برای نقش‌آفرینی موثر این منطقه آزاد در ایجاد یک رابطه ثمربخش بین ایران و اوراسیا ضرورتی اولویت‌دار است.

همچنین، دکتر غلامحسین کریمی عضو هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ارس در نشست تخصصی «ارس؛ دروازه ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا» گفت: انعقاد و تبادل موافقت‌نامه همکاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موفقیت تاریخی بزرگی است که بعد از برجام اجرایی گردید. پتانسیل‌های منطقه آزاد ارس ازجمله ۲۵هکتار بارانداز، ۱۱هکتار انبار مسقف، امکانات خوب در حوزه حمل و نقل، وجود صنایع موفق به ویژه در حوزه کشاورزی و استقرار بزرگ‌ترین گلخانه خاورمیانه، نقش این منطقه آزاد را به عنوان دروازه ورود به اوراسیا برجسته می‌کند.

معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس در نشست تخصصی نیز در این نشست اظهار کرد: یکی از سیاست‌های اولویت‌دار دولت، توسعه ارتباطات با کشورهای همسایه است و در همین چارچوب باید از تمام ظرفیت‌ها ازجمله ارتباط با ارمنستان به عنوان تنها کشوری از اوراسیا که با ایران از طریق ارس هم‌مرز است، بهره‌برداری کنیم.

دکتر یوسف داداش‌زاده افزود: با وجود این که سازمان مرجع برای ارتباط با اوراسیا در سطح کشور نداریم، ‌ولی ما در منطقه آزاد ارس این نقیصه را رفع کرده‌ایم؛ به طوری که مسئول هماهنگی و انسجام بخشی را تعیین کرده‌ایم که آقای دکتر شاسفند این مسئولیت را برعهده گرفته‌اند؛ ضمن اینکه تیم دیده‌بان منسجمی را با سرپرستی دکتر جعفر ملکی تشکیل داده‌ایم که تمام تحولات مرتبط را رصد و به تصمیم‌گیران منطقه آزاد ارس منعکس می‌کنند.

مدیر نوردوز سازمان منطقه آزاد ارس نیز در این نشست تخصصی تاکید کرد: صادرات از پایانه نوردوز در هشت ماهه امسال، ۷۰درصد رشد را نشان می‌دهد و اگر موافقت‌نامه اوراسیا عملا اجرایی شود، حجم صادرات از این پایانه مرزی که تنها نقطه ارتباط زمینی ایران با کشوری از اعضای اوراسیا است، افزایش قابل توجهی خواهد یافت.

احمد حسن‌نژاد همچنین گفت: سازمان منطقه آزاد ارس برای ایجاد زیرساخت‌ها در نوردوز، تاکنون بالغ بر ۲۰میلیارد تومان هزینه کرده است، اما برای تحقق برنامه افزایش صادرات به ویژه به اوراسیا، نیازمند تقویت این زیرساخت‌ها هستیم. ایجاد هاب لجستیک نوردوز و تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای در نودوز به افزایش صادرات از منطقه آزاد ارس منجر خواهد شد.