اجرای قانون، واسازی گذشته؛ راهکار جریان‌ساز در مناطق آزاد

به گزارش اخبار آزاد مناطق، اما فارغ از کرونا، واقعیت آن است که تحریم‌ها سال‌هاست اقتصاد و معیشت مردم را نشانه گرفته و در دو، سه سال گذشته، این تاثیر بیش از همیشه خود را نمایان کرده است. در این مدت درآمد سرانه مردم ۳۴درصد کمتر شده، تورم از ۴۰درصد گذشته، متوسط استانداردهای زندگی ۱۳درصد کاهش یافته، صادرات نفت ایران به کمترین میزان ممکن رسیده، تجارت خارجی کاهش یافته و مبادی ورود ارز به کشور بسته شده است.

درست است که بخش مهمی از این مشکلات ناشی از سیاست‌های اشتباه دولتی است که همه تخم‌مرغ‌هایش را بر سبد برجام گذاشت، اما واقعیت چیزی است که اکنون دیده می‌شود و آن تاثیر تحریم‌های سنگین بر اقتصاد و زندگی روزمره مردم است و حال سوال اینجاست آیا با تغییرات در کاخ سفید می‌توان به آغاز مذاکرات و بهبود شرایط امید داشت‌؟

باید بپذیریم که معیشت مردم تنها در حالی بهتر می‌شود که درآمد سرانه افزایش یابد. درآمد سرانه و قدرت خرید، نیازمند افزایش نرخ رشد اقتصادی است. نرخ رشد اقتصادی در حالی بهبود پیدا می‌کند که سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف بیشتر شود. اما تحریم‌ها مانع ورود سرمایه به داخل کشور است و بی‌ثباتی اقتصادی هم سبب فرار سرمایه‌های داخلی است.

تحریم‌ها، روابط تجاری ایران با کشورها را به حداقل رسانده است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد کشور‌هایی که ۸۰درصد صادرات ایران را تامین می‌کرده‌ا‌ند، از ۲۳کشور در سال‌۸۰، به ۹کشور در سال‌۹۷ تقلیل یافته است.

از سوی دیگر، تحریم‌های بانکی، نقل و انتقال پول به داخل کشور را دشوار کرده و دیگر کشورها حاضر نیستند به دلیل مبادله چند میلیون دلاری با ایران، روابط خود با بزرگترین قدرت اقتصادی جهان را به مخاطره بیندازند. در نتیجه ایران بخش مهمی از بازارهای صادراتی خود را هم از دست داده است. این مسئله بخش صنعت، صادرات و سرمایه‌گذاری‌ها را تحت تاثیر قرار داده که نمونه مشهود آن، شرایط سخت سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کشورمان است.

واقعیت آن است که فعالیت مناطق آزاد نیز همانند سرزمین اصلی با خروج غیرقانونی ایالات متحده از توافق‌نامه برجام و اعاده‌ یک‌جانبه مجدد تحریم‌ها، به شدت تحت‌ تاثیر نوسانات اقتصادی قرار گرفته و میزان سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش داده است.

اما سوال اینجاست که چرا در دوره برجام اقداماتی برای فرار از تحریم‌ها در مناطق آزاد انجام نگرفت و چرا در مدتی که از تحریم‌ها کاسته شده بود، سرمایه‌گذاری‌های خاصی اتفاق نیفتاد و چرا با وجود اعمال دوباره تحریم‌ها قدرت تداوم این سرمایه‌گذاری‌ها وجود نداشت؟

با وضعیت کنونی و بحران‌های اقتصادی که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، مناطق آزاد می‌تواند راه رهایی از تحریم‌ها و عنصر اصلی رشد و توسعه اقتصادی در کشور باشد؛ اما بها دادن به این مناطق نیازمند توجه تصمیم‌گیران کلان کشور است.

شاید رفع موانع قانونی و افزایش اختیارات این مناطق نه‌ تنها می‌توانست به کاهش اثرات سوء ناشی از تشدید تحریم‌ها در این مناطق منتهی شود؛ بلکه می‌توانست نقش مهم‌تری را در مدیریت بهینه‌ منابع اقتصادی کشور در شرایط تحریمی ایفا نمایند. لذا بهترین راه این است ظرفیت‌های جدیدی برای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خلق کرد و همچنین مزیت‌های بیشتری را برای این مناطق در نظر گرفت تا بتوانند انتظارات را درخصوص محدود کردن آثار تحریم‌ها به بهترین شکل ممکن برآورده نمایند.

طبق آن‌ چیزی که جو بایدن در این چند ماه اخیر اعلام کرده، دولت جدید آمریکا به برجام برمی‌گردد. مشاورانش نیز می‌گویند دولت بایدن به برجام باز می‌گردد؛ البته با شرط و شروط. با این اوصاف آنچه که مسلم است فضایی بهتر از گذشته ایجاد خواهد شد و این می‌تواند فرصتی برای بروز ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مناطق آزاد برای سرمایه‌گذاری و توسعه روابط بین‌الملل کشور باشد.

در این گزارش بر آن شدیم تغییرات جدید صورت گرفته در سطح بین‌الملل را بر کم‌اثر شدن تحریم‌ها و افزایش فعالیت و سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد بررسی کنیم. به همین منظور با مدیران عامل سازمان‌های مناطق آزاد، معاون اقتصادی دبیرخانه و کارشناسان اقتصادی درخصوص عملکرد مناطق آزاد در دوران تحریم و برجام به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

غلامحسین مظفری مدیرعامل سازمان منطقه آزادکیش:

تعامل آگاهانه با دنیای توسعه یافته

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در گفت‌وگو با نشریه، از نقش مناطق آزاد ایران در دوران تحریم و برجام سخن گفت و از هر رویکردی که به دوری از تنش و بحران و جنگ دامن بزند و مفاهمه را بر زور و قلدر مابی ترجیح دهد، استقبال کرد.

طبق گفته غلامحسین مظفری، در این رهگذر مقامات ارشد نظام هم از بازگشت آمریکا به برجام برای احقاق حقوق خود البته بدون تعیین پیش شرط استقبال می‌کنند.

وی در این گفت‌وگو تاکید کرد: موضوع جایگاه و نقش مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی در اقتصاد ملی و منطقه‌ای، ازجمله مباحث بنیادی و کلیدی در میان صاحب‌نظران و کارشناسان است. در میان نظریات و دیدگاه‌های مطرح شده، دستیابی به الگوی جامعی که بر مولفه‌های توسعه پایدار، توانمندسازی و رشد درون‌زا، رویکرد تعاملی با فعالان منطقه و جهان استوار باشد، نسخه مدبرانه‌ای است که با ایجاد الزامات مختلف باید برای تحقق آن تلاش کرد.

مظفری خاطر‌نشان کرد: الگوی پیشرفت ایران اسلامی و منشور فعالیت نظام در دوره پس از چهل سالگی انقلاب، حاوی نگاه و رهنمودهای مقام معظم رهبری، قطب‌نمای کشتی نظام در دهه‌های پیش‌رو و از سرفصل‌های مهم در تعیین جهت‌گیری‌های راهبردی در بخش‌های مختلف است که در تدوین رویکردهای مناطق آزاد و ویژه باید مدنظر قرار گیرد.

بر این اساس، نگاه شیفته‌وار و باور رهایی‌بخش به نجات کشور توسط برخی دولت‌های توسعه یافته و مدرن، از آفات جدی در مسیر تعالی و بالندگی انقلاب است و برنامه‌ریزی‌های کلان و خرد باید معطوف به اتکا به منابع و ظرفیت‌های عظیم و بی‌پایان داخلی در کشور باشد.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد کیش ادامه داد: دوره کوتاه  موسوم به ترامپیسم که رئیس‌جمهور کنونی آمریکا در پی تحمیل الگوهای سرمایه‌داری به سبک تحکم‌آمیز به سایر کشورها بود، آنقدر منسوخ و بی‌اعتبار شده که مردم آمریکا نیز از آن روی برگرداندند و خواستار تغییر و تحول در آن شدند.

پیام این رویگردانی داخلی و بین‌المللی آن است که دوران ادعای رهبری جهان و اجبار برای ایجاد تغییرات در ساختار سیاسی اقتصادی و فرهنگی کشورها به پایان رسیده و همگان باید به پذیرش تکثر و حق ملت‌ها در تعیین سرنوشت خویش احترام بگذارند.

وی تصریح کرد: ایران به عنوان کشوری مهم در منطقه نیز با پذیرش سختی‌های عارض شده در سال‌های اخیر، تن به باج‌خواهی‌های نفرت‌انگیز نداد و با تدابیر و تلاشی سخت و پرفشار، به همه نشان داد که با مقاومت هوشیارانه، استقلال و هویت خود را حفظ می‌نماید.

مظفری در ادامه تاکید کرد: با این حال بر‌اساس مشی مسالمت‌جویانه و فرهنگ صلح‌گرایانه موجود در ایران عزیز، استقبال از هر رویکردی که به دوری از تنش و بحران و جنگ دامن بزند و مفاهمه را بر زور و قلدر مابی ترجیح دهد، مورد پذیرش جمهوری اسلامی است و در این رهگذر مقامات ارشد نظام از بازگشت آمریکا به برجام برای احقاق حقوق خود البته بدون تعیین پیش شرط استقبال می‌کنند.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش گفت: واقعیت آن است که جمهوری اسلامی ایران و کارگزاران و مدیران کشور با درک تنگناهای پدید آمده در سال‌های اخیر، به رهیافت‌های نوینی رسیدند که در شرایط جدید آن را فراموش نمی‌کنند. یکی از تجارب گرانسنگ و کلیدی به دست آمده، لزوم ارتقاء ممتد و تدریجی توانمندی‌های علمی و فناورانه برای حفظ استقلال در دنیای پیچیده پیش‌رو است. وابستگی برخی صنایع کشور به دانش و کالاهایی خاص که در داخل موجود نبود و دست بر قضا برای معیشت و زندگی مردم هم مهم بود، باعث نشد که نظام سلطه برای فشار حداکثری به کشور دست از آنها بردارد و در سیاهه دراز و بعضا مضحک تحریم‌ها گنجاند.

وی اظهار داشت: اکنون و در آغاز دور تازه‌ای از گشایش، خوشحالیم که بگوییم ایران در پی خروج شرکت‌های بین‌المللی و قطع هر نوع همکاری کشورهای بزرگ، توانست چرخ تولید و صنعت را بگرداند و با اتکا به انبوه متخصصان و جوانان خود، با تحمل تاب‌آورانه شرایط، در برابر بدخواهان به زانو در نیاید و با هزاران ابداع و اختراع و نوآوری، از این گردنه صعب عبور کند.

مظفری تاکید کرد‌: در جزیره کیش نیز که روزگاری به سکوی واردات و مقصد کالاهای ارزبر معروف بود، در همین سال‌ها اتفاقات ارزنده‌ای رخ داده و در کنار سهم بسیار ناچیز واردات، توفیقات زیادی در صادرات کالا و خدمات دانش‌بنیان به کشورهای منطقه و مطرح صورت گرفته است.

فعالیت بیش از ۳۴۰واحد تولیدی فعال و با دانش بالا، ایجاد مرکز نوآوری برای تکمیل زیست‌بوم یا اکوسیستم نوآوری، استقرار ۴۰شرکت دانش‌بنیان در برج راه‌اندازی شده، طراحی شهرک فناوری‌های نو برای محصولات دانش‌بنیان که به خط تولید می‌رسند، ایجاد زمینه‌های لازم برای استقرار و توسعه صنایع خلاق، تامین همه نیازهای فناورانه و همچنین تعیین کیش به عنوان پایلوت طرح‌های مربوط به حمل و نقل هوشمند، از اقدامات نوگرایانه و دانش محوری است که در همین سال‌ها که دشمنان انتظار افول کشور را داشتند، رخ نمایانده است.

وی اظهار کرد: بر این باورم که همه مناطق آزاد و ویژه می‌توانند و باید از گشایش پیش‌رو استفاده ببرند و با جذب سرمایه و نیز دانش فنی، آینده ایران عزیز را روشن‌تر و درخشان‌تر از پیش نمایند. اما آنچه بسیار مهم است، خروج از رویکرد منفعل در برابر سایر کشورها و طراحی ساز و کارهای خردمندانه برای هدایت متقاضیان به سمت نیازهای مهم و اساسی و تعیین نقشه راه برای کسب دانش و معرفت لازم است.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در پایان خاطرنشان کرد: ما با جهان متنوع و متکثر سر دعوا نداریم و متاع ارزشمند خود را در آن عرضه می‌کنیم و از دستاورد سایر فرهنگ‌ها و ملل بهره می‌گیریم و در آینده هم چنین خواهد بود. اما فرهنگ چند هزار ساله ما به خوبی نشان می‌دهد که ایران به عنوان یک قدرت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی، زیر بار زور و ستم و ظلم نمی‌رود و چون سرو، آزاده و راست قامت خواهد ایستاد. آن سیمرغی که عطار نیشابوری از آن سخن گفت و اهمیت زیادی در ادبیات کهن ما دارد، اتحاد و انسجامی است که قدرت‌آفرین می‌شود و همه مرغان مدعی را به کرنش وا می‌دارد.

هر چند، گذر از هفت شهر عشق با طلب شروع می‌شود، ولی تردیدی نیست که در خوان آخر، این استغنا است که سالک و جوینده، آن را به خاطر هدف و امید و البته مرارت‌هایی که کشیده، به‌ دست می‌آورد.

حمیدرضا مومنی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم:

تحمیل مصائب ناشی از خودتحریمی بر مناطق آزاد

اما رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم نیز در گفت‌و‌گو با نشریه، از عدم نگاه جمهوری اسلامی ایران به ریاست جمهوری آمریکا سخن گفت و از عملکرد مناطق آزاد در دوران تحریم حمایت کرد. او ریشه مشکلات کشور را در بحث خود‌تحریمی‌ها و عدم اجرایی شدن قوانین مربوط به مناطق آزاد کشور دانست.

حمیدرضا مومنی تاکید کرد: همان‌گونه که مقام معظم رهبری فرمودند برای حل مشکلات اقتصادی کشور نباید نگاه‌ها به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده معطوف باشد؛ چرا که اگر آمریکا بنایی هم به تغییر در سیاست‌های خود در مقابل ایران و تصمیم به بازگشت به توافقات پیشین داشته باشند نیز، در کوتاه‌مدت تاثیرات زیادی بر شرایط اقتصادی کشورمان نخواهد داشت، زیرا عمده مسائل امروز کشور ریشه داخلی دارد و همه مسئولین و دست‌اندرکاران باید تمام تلاش و اهتمام خود را برای برون‌رفت از تلاطمات اقتصادی فعلی و بازگردانند آرامش به آن، به کار ببندند؛ بی‌تردید تحریم‌‌های بین‌المللی شده امریکا اثرات منفی بر روی اقتصاد ایران دارد، اما عمده مسائل ما ریشه در خودتحریمی‌ها دارد که باید مرتفع گردد‌.

وی تصریح کرد: مناطق آزاد به عنوان معبری امن و مطمئن برای عبور از فشار تحریم‌ها و همچنین مراکزی جهت پیوند اقتصاد ملی ایران به اقتصاد جهانی و نقاطی برای ورود دانش و تکنولوژی‌های روز به کشور، برای پویاتر شدن در زمینه‌های اقتصادی و تجاری، نیاز به بازنگری در برخی قوانین و دستورالعمل‌های فعلی و حذف آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های خلق‌الساعه دارند‌.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد قشم افزود: به عنوان نمونه، براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که در سال۷۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، ورود هرگونه کالا (به جز کالاهای ممنوعه) به مناطق آزاد بدون مانع و آزاد است؛ اما در شرایطی که کشور نیاز به ورود برخی کالاهای اساسی بدون بروکراسی‌های پیچیده اداری دارد که در سریع‌ترین زمان ممکن مایحتاج جامعه تامین گردد؛ این مناطق شامل مصوبات و محدودیت‌هایی ازجمله ثبت سفارش و یا ممنوعیت ورود بخش اعظمی از کالاها شدند که این موضوع خود باعث ایجاد نارضایتی، بالا رفتن قیمت برخی مواد و محصولات و در پی آن از بین رفتن کسب و کارهای خرد و کلان بی‌شماری شده است.

مومنی اظهار داشت: اما با وجود سنگ‌اندازی‌ها و مانع‌تراشی‌های متعدد، مناطق آزاد در دوران تحریم‌ها عملکرد مطلوب و قابل دفاعی داشتند.

یکی از مهم‌ترین نقش‌های مناطق در شرایط اقتصادی کنونی و طی سال‌های اخیر، واردات هدفمند مبتنی بر تامین مواد اولیه جهت تولید و ماشین‌آلات مورد نیاز در راستای تجهیز بنگاه‌های اقتصادی و کارگاه‌های تولیدی بوده است؛ چراکه باید بپذیریم حتی اگر قرار باشد آمریکا به برجام بازگردد، باز هم فرآیند لغو تحریم‌ها موضوعی زمان‌بر خواهد بود و برای جلوگیری از آثار مخرب اقتصادی آن باید واردات را مدیریت کرده و بر توان داخلی در جهت توسعه تولیدات صادرات‌محور بیافزاییم‌ تا با رونق و جهش تولید، توان صادراتی کشور بالا برده و ارزآوری را تقویت نماییم.

وی با بیان اینکه مدیریت واردات به معنی محدود کردن آن نیست، تاکید کرد: واردات نیاز به برنامه‌ریزی دارد و تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد؛ کما اینکه ماموریت ویژه برای بخش‌های مختلف مناطق آزاد، تعریف واردات هدفمند یعنی تسهیل ورود تجهیزات و تکنولوژی جهت خودکفایی ملی بوده است‌.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم اظهار کرد: مهم‌ترین موضوعی که باید به جد مورد توجه همه دستگاه‌ها و نهادها قرار گیرد، قانون مناطق آزاد است؛ چراکه باید بپذیریم مناطق آزاد از قوانین ساری و جاری تجاری سرزمین اصلی مستثنی بوده و براساس مقررات و قوانین خاص خودشان اداره می‌شوند و هرگونه دخل و تصرف و ایجاد خلل در این قانون، مشکلات و چالش‌هایی را برای مناطق آزاد خصوصا سرمایه‌گذاران و فعالین اقتصادی این مناطق در پی خواهد داشت، همانگونه که طی ۲-۳سال اخیر شاهد دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های تحمیلی به مناطق آزاد بودیم که در پاره‌ای از موارد موجب کند شدن سرعت پیشرفت در این مناطق شده است‌.

مومنی بیان داشت: اگر در آینده تغییر رفتاری از سوی امریکا در جهت بازگشت به برجام و همچنین لغو تحریم‌های یکجانبه و خصمانه را شاهد باشیم؛ بی‌تردید با ورود سرمایه‌گذاران خارجی خصوصا  بخشی از ایرانیان سرمایه‌گذار خارج از کشور مواجه خواهیم شد که به دلیل مزیت‌ها و ظرفیت‌های ایجاد شده در مناطق آزاد، بی‌تردید تمایل به حضور در این مناطق بیش از سایر نقاط کشور خواهد بود؛ به همین سبب معرفی صحیح پتانسیل‌ها بالاخص از سوی سفرای کشورمان به سایر نقاط جهان به خصوص کشورهای همسایه، باید در دستورکار سازمان‌های مناطق آزاد و همچنین وزارت امور خارجه قرار گیرد.

وی تاکید کرد: یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که باید مدنظر قرار گیرد و البته پیش از این می‌بایست در دستورکار قرار می‌گرفت، مفاد و آیین‌نامه‌های ابطال شده قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ازجمله آیین‌نامه تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد است که با جدیت باید برای بازگرداندن این قوانین که به شدت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد تاثیرگذار است، تلاش کرد.

مومنی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد اگر در آینده شرایط برای رفع تحریم‌ها و از سرگیری ارتباطات بانکی خارجی فراهم شود، یکی از مهم‌ترین موانع جهت ورود سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق آزاد از پیش روی این مناطق برداشته خواهد شد و باتوجه به فعالیت مستمر سازمان منطقه آزاد قشم برای فراهم نمودن زیرساخت‌های مورد نیاز سرمایه‌گذاران، این منطقه زودتر از سایر مناطق با تحول چشمگیر در حوزه سرمایه‌گذاری مواجه خواهد شد.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد قشم خاطرنشان کرد: طی سال‌های گذشته تحریم‌ها موجب ایجاد برخی محدودیت‌ها و دشواری‌ها شده است، با این حال در منطقه آزاد قشم، با وجود تحریم‌ها،‌ مشکلات اقتصادی و کاهش درآمدها، در حوزه پروژه‌های عمرانی و زیربنایی خللی ایجاد نشده است و طرح‌ها و پروژه‌های مهمی در زمینه راه‌ها، صنایع، نفت و انرژی، گردشگری و حوزه‌های مرتبط با پرورش آبزیان انجام شده است که در نتیجه آن مسیر برای تولید محصولات صادرات‌محور و افزایش درآمدهای ارزی در این منطقه هموار شده است.

مومنی گفت: منطقه آزاد قشم برای ایفای نقش موثرتر در تامین کالاها و منابع ضروری و راهبردی کشور به ویژه در شرایط تحریم‌ها و محدودیت‌های تحمیلی، آمادگی کامل دارد و تاکنون در این زمینه به خوبی نقش‌آفرینی کرده است. همکاری و افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری در قشم و بهبود روابط اقتصادی با عمان و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، افق‌های روشنی را پیش روی توسعه روابط سیاسی و اقتصادی این منطقه آزاد با کشورهای همسایه قرار داده است.

به گفته وی؛ باید این موضوع را نیز مورد توجه قرار داد که مناطق آزاد براساس وظایف محوله ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به شاخص‌های مورد نظر این ستاد در صادرات کالاهای تولیدی منطقه، صادرات مجدد کالاها و انتقال فناوری‌های پیشرفته دست یافته‌اند و به عبارتی این مناطق را می‌توان پیشگامان اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور برشمرد.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم تاکید کرد: تجربه‌های ارزنده‌ای طی سال‌های پسابرجام و پس از بازگشت تحریم‌های غیرقانونی آمریکا در مناطق آزاد کشور کسب شده و باید ضمن درس گرفتن از اشتباهات گذشته، نسبت به استفاده از فرصت‌های جدید هوشیار باشیم. شرکای خارجی خود را با دقت انتخاب نماییم و ضمانت‌های لازم جهت حضور و تداوم سرمایه‌گذاری‌ها پیش‌بینی کنیم.

مومنی با تاکید بر اینکه مناطق آزاد از بودجه دولتی برخوردار نیستند، افزود: بنابراین کسب درآمد برای اداره این مناطق نیازمند تفکر صحیح مدیریت اقتصادی است و هر منطقه‌ای که با ارائه برنامه‌های درازمدت بتواند درآمدهای پایداری جذب کند، به طور حتم می‌تواند در ایفای نقش خود موفق‌تر از دیگر مناطق باشد.

وی ادامه داد: در این میان توجه به مدل‌های جدید تامین منابع مالی برای اجرای پروژه‌های زیربنایی و اتمام پروژه‌های کلان اقتصادی و پایان طرح‌های عمرانی پیش‌بینی شده در منطقه آزاد قشم نیز یکی از مسائلی است که از اهمیت بالایی برخوردار است و البته پیش‌بینی‌هایی در این خصوص صورت گرفته است.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در پایان تصریح کرد: توسعه مراودات بین‌المللی و تعریف منافع و سرمایه‌گذاری‌های مشترک با سایر کشورها خصوصا همسایگان ایران، همچنین فعال‌سازی‌های کریدورهای تجاری از جمله شمال-جنوب و شرق-غرب، علاوه بر تحول در اقتصاد و گسترش صادرات کشورمان، می‌تواند شرایطی را مهیا نماید که در هیچ شرایطی، هیچ کشوری قادر به تحریم ایران اسلامی نباشد.

تجربه برجام را باید همیشه پیش روی خود قرار دهیم و بر این موضوع باور داشته باشیم که با تقویت قدرت اقتصادی و با بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک کشورمان که در چهارراه جهانی و نقطه اتصال سه قاره واقع شده است، صرفا با عبور از خودتحریمی‌ها داخلی و بسط و گسترش تولیدات صادرات‌محور می‌توان از هر تنگنای تحریمی و اقتصادی به سلامت عبور کرد.

اسماعیل زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند:

نقش اثرگذار مناطق آزاد در توسعه اقتصادی کشور

همچنین رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند نیز در گفت‌و‌گو با نشریه، نقش مناطق آزاد در دنیا را توسعه مراودات بین‌المللی و گسترش مناسبات تجارت برشمرد و تاکید کرد چنانچه بخواهیم مناطق آزاد ایران نیز کارکرد‌های مطلوب‌تری داشته‌ باشند، قوانین مربوط به این مناطق باید به بهترین شکل اجرایی شده و در راستای تسهیل‌گری بیشتر در مناطق آزاد تلاش نماییم.

اسماعیل زمانی اظهار داشت: مناطق آزاد در پیوستن به تجارت جهانی خصوصا در کشورهای در حال توسعه نقش مهمی ایفا می‌کنند. این مناطق با جذب سرمایه‌گذار و ارزآوری از طریق صادرات، در رشد اقتصادی کشور متبوع خود سهم بسزایی دارند.

وی ادامه داد: در همین راستا کشور ما ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد از بهترین امتیازات برخوردار است. به گفته کارشناسان؛ امروزه کشورهای متفاوتی اعم از توسعه یافته و در حال توسعه با توجه به ویژگی مناطق آزاد تجاری-صنعتی برای دستیابی به هدف‌هایی نظیر توسعه اقتصاد ملی، جذب سرمایه‌های خارجی، استفاده از برتری‌های نسبی، ایجاد فرصت‌های شغلی، تربیت نیروی انسانی، افزایش درآمدهای ناشی از فعالیت‌های خدماتی، افزایش کارایی اقتصاد ملی، توسعه منطقه‌ای و تبدیل بخش‌های عقب مانده به قطب‌های توسعه، اقدام به ایجاد مناطق آزاد تجاری-صنعتی نموده‌اند.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد اروند در همین راستا، ایجاد مشوق‌ها و معافیت‌های متنوع که باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌شود را از اصلی‌ترین موارد رسیدن به اهداف این مناطق عنوان کرد.

زمانی با اشاره به تحولات جدید جهان و موقعیت استراتژیک ایران، نقش مناطق در توسعه تجارت کشور را مهم ارزیابی کرد و اظهار داشت: با توجه به تحولات چشمگیری که در جهان شاهد هستیم و تغییرات احتمالی روابط خارجی، مناطق آزاد خصوصا منطقه آزاد اروند با ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، می‌تواند نقش اثرگذاری در اقتصاد کشور بازی کند.

وی تصریح کرد: سازمان منطقه آزاد اروند به دلیل موقعیت استراتژیک و سوق‌الجیشی که دارد، خصوصا همجواری با کشورهای عراق، کویت و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس، در بخش ترانزیت کالا به این همسایگان به ویژه عراق، نقش تعیین کننده دارد‌.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در ادامه عنوان کرد: منطقه آزاد اروند در بحث صدور کالاهای تولیدی مربوط به سایر استان‌ها نیز نقش بسزایی در صادرات به کشورهای مختلفی که از طریق راه‌های آبی، خاکی و ریلی با آنها در ارتباط هستیم، دارد.

زمانی، برطرف نمودن بخشی از مشکلات و موارد قانونی که همچنان در مناطق آزاد وجود دارد را برای رسیدن به هدف اصلی واجب دانست و خاطرنشان کرد: رفع موانع و چالش‌های پیش روی سرمایه‌گذاران در مناطق آزاد و سر سپردن به قوانین این مناطق بی‌شک در هموار شدن مسیر مورد نظر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی اذعان داشت: محدود کردن مناطق آزاد، ضربه‌ای به اقتصاد کلان کشور است و باید نسبت به رفع موانع و تسهیل‌گری هرچه بیشتر قوانین، تلاش و همت نمود.

این مقام مسئول، توسعه صادرات را در قوی کردن بنیه اقتصادی کشور تاثیر گذار دانست و گفت: برای رسیدن به اهداف کلان اقتصادی باید از الگوی مناطق آزاد موفق جهان استفاده کنیم تا با بومی‌سازی بخشی از این تجربیات، به جایگاه اصلی خویش برسیم.

زمانی، نقش تحریم‌های ظالمانه در عملکرد مناطق آزاد را یکی از عمده دلایل مشکلات اقتصادی کشور عنوان کرد و اظهار داشت: می‌بایست با تقویت شاخص‌هایی همچون افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی، صادرات و راه ‌یافتن به بازار جهانی و منطقه‌ای به توسعه اقتصادی این مناطق کمک کنیم.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در پایان با تاکید بر اینکه مناطق آزاد عامل مهمی در نجات اقتصاد کشور هستند، بیان داشت: امیدواریم شرایط به گونه‌ای شود که مبادلات بانکی با سایر کشورها آسان‌تر گردد و در منطقه آزاد اروند بتوانیم شاهد توسعه صادرات و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی باشیم.

محمدولی روزبهان مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی:

منطقه آزاد انزلی، کانون روابط و مبادلات ملی و منطقه‌ای در قرن آینده

اما رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در گفت‌و‌گو با نشریه، به عملکرد مثبت منطقه متبوع خود پرداخت و با تاکید بر اینکه مناطق آزاد کشورمان با قرار گرفتن در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی و همجواری با کشورهای همسایه و با تکیه بر مزایا و معافیت‌های قانونی خود می‌توانند از نقش بیشتری در معادلات منطقه‌ای کشورمان ظرف سال‌های آتی برخودار باشند، این مناطق آزاد را از فرصت‌های بی‌بدیل اقتصادی در کشور دانست.

محمدولی روزبهان اظهار نمود: کارکرد و وظیفه اصلی مناطق آزاد معطوف و منوط به تغییر و تحولات نظام بین‌المللی و منطقه‌ای نیست؛ اما راهبرد مناطق آزاد استفاده از چالش‌ها در قالب بازتعریف فرصت‌های جدید در جذب سرمایه‌گذار از طریق معرفی فرصت‌های پیش روی برای اقتصاد کشورمان است.

وی ادامه داد: بر این اساس، سازمان منطقه آزاد انزلی ظرف سال‌های اخیر علاوه بر تلاش به منظور تکمیل و بهره‌برداری از زیرساخت‌هایی همچون اسکله‌ها و امکانات پسکرانه مجتمع بندری کاسپین و اتصال به شبکه ریل سراسری؛ توجه به بازاریابی و جستجوی مسیرهای جدید تجاری-ترانزیتی و در نهایت تقویت همکاری های منطقه‌ای را در دستورکار قرار داده است.

رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد انزلی اظهار داشت: نکته حائز اهمیت و وجه تمایز پروژه‌های زیرساختی منطقه آزاد انزلی، بهره‌گیری از توانمندی بخش خصوصی است. در این راستا بخش خصوصی به صورت BOT مجری و بهره‌برداری طرح‌های زیرساختی‌ای همچون اسکله‌های بندر کاسپین است؛ مدلی که براساس آن شرکت مزبور به منظور کسب منافع بیشتر و زودتر رسیدن به نقطه سربه‌سر در سرمایه‌گذاری خود، اقدام به جذب بازرگانان جهت استفاده از این بندر و مسیر ترانزیتی برای حمل و نقل کالاهای خود را وجه همت خویش قرار می‌دهد.

روزبهان گفت: از سوی دیگر، سازمان منطقه آزاد انزلی، در راستای تعریف نقشی در شأن خود به عنوان «دروازه ورود ایران به اوراسیا»، «نقش محوری در کریدور شمال-جنوب» و «در ارتباط با کشورهای حاشیه دریای خزر»؛ توسعه روابط با کشورهای مزبور را در اولویت برنامه‌های کاری خود قرار داده است.

وی افزود: در همین راستا نیز توافق‌نامه‌های متعددی با مناطق آزاد کشورهای روسیه و قزاقستان منعقد شده و با برگزاری جلسات کاری متعدد، شاهد گسترش همکاری‌های این منطقه، استان و کشورمان با اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستیم.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی اذعان داشت: بخش دیگر برنامه‌های سازمان منطقه آزاد انزلی، فعال‌سازی مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی عبوری از کشورمان، یعنی کریدور شمال-جنوب است که با همکاری کشورهای روسیه و هند، از طریق انتقال نخستین محموله در این مسیر آغاز شد و در عین حال به منظور جذب شرکت‌های حمل و نقل جدید به استفاده از این کریدور در حمل و نقل کالا میان هند و روسیه یا اروپا و بالعکس، کارگروهی با حضور شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی از آلمان تا قزاقستان، ایران، هندوستان و روسیه تشکیل شده و ازجمله آثار این کارگروه که در دوران همه‌گیری کرونا نیز جلسات کاری آن به صورت وبینار برگزار شد را می‌توان افزایش تجارت کالا میان ایران و روسیه برشمرد.

روزبهان ادامه داد: سازمان منطقه آزاد انزلی ظرف سال‌های گذشته به فعال‌سازی کریدور اصلی کشورمان اکتفا نکرده، بلکه مسیر ترانزیتی جدیدی را در ارتباطات تجاری ایران اسلامی با جمهوری خلق چین از طریق قزاقستان راه‌اندازی نموده که تاکنون بالغ بر ۶۰فروند کشتی در این مسیر اقدام به حمل و نقل کالا نموده و بخشی از کالاهای اساسی و مواد اولیه مورد نیز واحدهای تولید کشورمان از این مسیر تامین شده است.

وی تصریح کرد: سازمان منطقه آزاد انزلی علی‌رغم اینکه دارای کوچکترین محدوده در میان مناطق آزاد کشورمان است؛ ظرف سال‌های اخیر و در راستای اجرای منشور اقتصاد مقاومتی و اجرای توافق‌نامه همکاری گمرکی کشورمان با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اقدام به جذب سرمایه‌گذاران خارجی نموده و این مسیر تاکنون نیز تداوم داشته که از معروفترین آنها می‌توان به بزرگترین مجموعه تفریحی و گردشگری آکواریم، باغ خزندگان و پرندگان کشور با سرمایه‌گذاری بیش از ۳۰میلیون یورویی ترکیه اشاره کرد. موضوعی که در حوزه‌های تولیدی و خدمات تجاری-ترانزیتی و امکانات گردشگری نیز طرح‌های سرمایه‌گذاری جذب و به بهره‌برداری رسیده‌اند.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی اظهار کرد: در نتیجه سازمان منطقه آزاد انزلی با بهره‌گیری از تمام توان مدیریتی و نیروی انسانی خود، با تکیه بر عزم راسخ بخش خصوصی و همراهی سایر نهادهای استانی و کشوری تنوع‌بخشی به مسیرهای مبادلاتی و ایفاگری نقش مرکزی در مبادلات کالایی میان روسیه، چین و هند با کشورهای حاشیه دریای خزر، غرب آسیا، جنوب خلیج فارس و دریای عمان را در دستورکار قرار داده و بر این باور است که یکی از ساز و کارهای جذب سرمایه‌گذاران، حوزه حمل و نقل و ترانزیت است.

روزبهان گفت: بر این اساس، سازمان منطقه آزاد انزلی تداوم مسیر در پیش گرفته در قالب گسترش همکاری‌ها با کشورهای حوزه خزر و اوراسیا را در کنار تقویت ظرفیت‌های خود در زمینه افزایش فضای شهرک‌های صنعتی خود از طریق ایجاد سومین شهرک صنعتی در فضای پسکرانه منطقه به مساحت ۵۰هکتار که ظرفیت فعلی محدوده‌های صنعتی منطقه را به دو برابر افزایش می‌دهد، در حال انجام دارد.

وی تاکید کرد: به این مهم باید تسریع در عملیات اتصال مجتمع بندری کاسپین منطقه به خط ریل سراسری در رشت را اضافه کرد، مسیر ریلی که با اتصال به این منطقه، زمینه وصل شدن بنادر جنوبی به این منطقه و به تبع آن دریای خزر را فراهم می‌کند تا شاهد عملیاتی شدن کریدور شمال-جنوب و تاسیس مسیر ترانزیتی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس با کشورهای حاشیه دریای خزر باشیم.

روزبهان تصریح کرد: از میان اقدامات چند وجهی و چند بعدی سازمان منطقه آزاد انزلی در مسیر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذار خارجی باید به برگزاری «نخستین همایش بین‌المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا و نقش ژئوپلتیک مناطق آزاد ایران در توسعه روابط منطقه‌ای» که چندی پیش در عالی‌ترین سطح به میزبانی این منطقه برگزار شد، اشاره کرد.

همایشی علمی و تخصصی که با حضور مشاور محترم مقام معظم رهبری و مشاور محترم رئیس‌جمهوری و سه وزیر راه و شهرسازی، نیرو و امور اقتصادی و دارایی و مقامان روسیه برپا شد و در آن فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی توسعه همکاری‌ها و بهره‌گیری حداکثری از منافع ناشی از همکاری با اتحادیه مزبور با حضور اساتید دانشگاه و مسئولین کشورمان و روسیه به عنوان مهم‌ترین عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در پایان خاطرنشان کرد: لازم به تاکید است، مناطق آزاد کشورمان با قرار گرفتن در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی و همجواری با کشورهای همسایه و با تکیه بر مزایا و معافیت‌های قانونی خود می‌توانند از نقش بیشتری در معادلات منطقه‌ای کشورمان ظرف سال‌های آتی برخودار باشند، مسیری که در طول دوران خدمت دولت تدبیر و امید علی‌رغم مشکلاتی همچون تحریم و همه‌گیری بیماری کرونا، با همراهی بخش خصوصی و مدیران دولتی، در مسیر بایسته‌ای قرار گرفت و امید می‌رود مناطق آزاد ایران در قرن آینده به جایگاه اصلی خود در سطح ملی و بین‌المللی نائل آمده و منطقه آزاد انزلی در قرن پانزدهم به کانون مبادلات کالا میان ابرقدرت‌های قرن بیست و یکم میلادی در آسیا و کشورهای اروپایی تبدیل شود.

احمد جمالی‌ معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه:

راهبردهای اصلی مناطق آزاد در حوزه تحریم

معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در گفت‌وگو با نشریه، از سیاست جمهوری اسلامی ایران در برابر تغییرات در کاخ سفید آمریکا سخن گفت و بر نقش مناطق آزاد در شرایط تحریم تاکید کرد.

احمد جمالی‌ در پاسخ به این سوال که اگر نگاه ریاست جدید آمریکا همچون ترامپ باشد و شرایط تغییر نکند چه راهی جلوی پای ایران برای افزایش نقش خود در توسعه بین‌المللی وجود دارد، گفت: سیاست جمهوری اسلامی ایران ایران همانگونه که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، سیاست مشخص و حساب شده است و با رفت و آمد افراد تغییر نمی‌کند.

آمریکایی‌ها بایستی از فرصت حاصله استفاده نموده و با احترام به مقررات و قواعد بین‌المللی، با بقیه جهان تعامل سازنده داشته باشند. عملا موضع جمهوری اسلامی ایران با تغییر روسای جمهور کشورهای مختلف تفاوتی پیدا نمی‌کند، ولیکن تفاوت در موضع روسای جمهور جدید نسبت به سیاست‌های پایدار و اصول بنیادین جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که طبیعتا قواعد حاکم بر روابط سیاسی بین‌المللی، بر ارتباطات اقتصادی کشورها نیز تاثیرگذار خواهد بود.

وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه نقش و کارکردی که مناطق آزاد در شرایط تحریم می‌توانند داشته باشند چیست، اظهار داشت:‌ راهبردهای اصلی مناطق در حوزه تحریم‌ها متاثر از راهبردها و سیاست‌های سرزمین اصلی است، گرچه از نظر اقدامات و فعالیت‌ها مناطق در چارچوب قوانین و مقررات خود اقدام می‌کنند، ولی واقعیت اصلی آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای کل قلمرو کشور عزیزمان می‌باشد.

ما هم در چارچوب این سیاست و تبعیت از آن به نحو مقتضی با اتخاذ راهبردهای درون‌زا و برون‌گرا در چارچوب اقتصاد مقاومتی فعالیت‌های مناطق را برای تحقق اهداف در نظر گرفته شده به انجام می‌رسانیم.

معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تاکید کرد: مطابق سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی، اهم فعالیت‌های مناطق آزاد جهت مقابله با تحریم، متمرکز بر اقدامات منتج به انتقال فناوری‌های پیشرفته، انواع اقدامات در راستای گسترش و تسهیل تولید، تسهیل و توسعه صادرات کالا و خدمات، خصوصا تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج می‌باشند که دستاوردهای مختلفی در این مسیر حاصل گردیده است.

جمالی درخصوص عدم تحریم چابهار و میزان موفقیت این منطقه در این مدت گفت: طبیعی است که مناطق آزاد و به ویژه چابهار با توجه به شرایطی که برای آنها به وجود آمده، توانسته‌اند در طی سال‌های گذشته اقدامات مناسبی در حوزه سرمایه‌گذاری انجام دهند که به عنوان مثال تحقق سرمایه‌گذاری خارجی ۱٫۸میلیارد دلاری مناطق طی سال‌های‌۹۲ تاکنون و همچنین تحقق بیش از ۴۷هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری داخلی در این مناطق، نشان از همت این مناطق بر جذب منابع مالی دارد که بسیار از منابع در صورت عدم جذب در مناطق آزاد، راهی کشورهای همسایه می‌گردیدند

معاون اقتصادی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در پایان تاکید کرد: از سوی دیگر طرح توسعه منطقه آزاد چابهار در اواخر سال گذشته ابلاغ گردیده است که با توجه به‌ الحاق محدوده‌های بندری و نواحی مستعد سرمایه‌گذاری با محدوده این منطقه آزاد، در حال حاضر درخواست‌های متعدد سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اعم از پتروشیمی، فولاد، صنایع دریامحور، لجستیک، به منطقه آزاد چابهار واصل شده که در کنار طرح ساخت فرودگاه بین‌المللی چابهار، توسعه چشمگیری را در آینده نزدیک در آن منطقه شاهد خواهیم بود.

آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی:

تاثیر تحریم‌ها بر مناطق آزاد کشور

آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص کنفرانس ۲۶آذرماه که با هدف ترغیب سرمایه‌گذاران اروپایی جهت سرمایه‌گذاری در ایران در صورت لغو تحریم‌های امریکا برگزار می‌شود و احتمال تغییر نگاه دنیا نسبت به ایران با توجه به تغییر ریاست جمهوری آمریکا گفت: زمان، زمانی نیست که بتوان درخصوص تحریم‌ها و شیوه سبک شدن یا برداشتن آن قضاوت کرد؛ اکنون بیشترین مشکل کشور ما ترامپ است، زیرا تحریم‌ها در زمان او سنگین‌تر شد؛ در واقع او ماموریتش این بود که ایران را مورد هدف قرار دهد، این موضوع ربطی به جمهوری‌خواه و دموکرات بودن او نداشت؛ اما رفتن ترامپ تا زمان این همایش مطرح نیست که بتوان در مورد نتایج این همایش از این جهت قضاوت کرد.

وی افزود: اما فارغ از این تاریخ، باید اذعان داشت که رفتن ترامپ مصادف می‌شود با بازنگری یکسری اقداماتی که این فرد انجام داده است؛ به هر حال او از یکسری معاهدات بین‌المللی، محیط زیستی و منطقه‌ای خارج شده و یا نسبت به آنها کم محلی کرده که یکی از این موارد همین برجام است که باید بازنگری شود و به قول آقای بایدن باید دید چگونه می‌توان این را به توافق بهتر رساند‌.

اگر این اتفاق بیفتد و بایدن سرکار بیاید و رسیدگی‌ها را شروع کند، می‌توان شاهد تغییراتی از این جهت بود. البته باید بپذیریم یکسری تحریم‌های حقوق بشری بوده و همچنان هم برقرار خواهد بود.

قبل آمدن ترامپ هم این تحریم‌ها بوده و در واقع به اوایل انقلاب برمی‌گردد، اما قسمتی که ترامپ فشار حداکثری به بهانه اینکه ایران عدول کرده وارد کرده و خودش هم دلیل خاصی برای اعمال آن نیاورده و صرفا گفته که شرایط خیلی به نفع ایران بود و باید این شرایط را بازنگری کند. شاید از این جهت تیم جدید آمریکا معتقد به این نیست که آن توافق به نفع ایران بوده و احتمالا بخواهند مواردی را در نسبت‌ها تغییر دهند.

بغزیان درخصوص تاثیر تحریم‌ها بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کشور گفت: مسلما تغییراتی که در تحریم‌ها رخ می‌دهد، باعث می‌شود که دیگر از نظر سرمایه‌گذارهای خارجی تنبیه‌هایی در زمینه‌های غیرهسته‌ای صورت نگیرد؛ چراکه همه از این جهت می‌ترسیدند سرمایه‌گذاری کنند؛ اگر این تنبیه‌ها کم شود طبیعتا سرمایه‌گذار وارد عمل می‌شوند و چه بهتر در مناطقی که به عنوان مناطق آزاد شناخته می‌شود، ورود پیدا کنند؛ چراکه در این مناطق مسائل گمرکی و مالیاتی مشخص‌تر از سرزمین اصلی است؛ اصلا مناطق آزاد برای همین کم بودن بروکراسی‌های اداری و ارائه امتیاز به سرمایه‌گذاران تشکیل شده است‌. البته از این طرف هم باید افرادی باشند که جذب سرمایه کنند یا اینکه حداقل بدانند سرمایه‌گذار چه می‌خواهد‌.

وی در پاسخ به این سوال که عملکرد مناطق آزاد را در دوران تحریم چگونه ارزیابی می‌کنید، اظهار داشت: نمی‌توان در زمانی که شما مقید می‌شوید ارزیابی منصفانه‌ای داشت و بگوییم در این مدت عملکرد مناطق آزاد خوب یا بد بوده، حتما محدودیت‌ها، عملکردها را کاهش می‌دهد. باید بپذیریم که مناطق آزاد هم جزئی از ایران است، یعنی سیاست خارجی و تحریم‌ها منطقه آزاد و غیر آزاد نمی‌شناسد.

اگر بخواهیم عملکرد مناطق آزاد را قبل سنگین‌تر شدن تحریم‌ها بررسی کنیم، باید ببینیم در این مدت چقدر ورود سرمایه‌گذار داشتیم‌. چرا ما نتوانستیم آنها را برای ادامه سرمایه‌گذاری جذب کنیم یا به سرمایه‌گذاری با او ادامه دهیم، آیا این سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه‌های نیازمندی ما بوده یا خیر‌! و آیا  سرمایه‌گذار خارجی با منابع خارجی ورود می‌کرده یا صرفا می‌آمده که ریال را ببرد و واردات انجام دهد‌؟ در حالی که سرمایه‌گذار باید از مبدا تامین مالی شود.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: سرمایه‌گذار خارجی تعریف دارد، هر کسی واردات دلاری انجام دهد که سرمایه‌گذار نمی‌شود یا اگر تکنولوژی نیاورد و یا اینکه کاری صرفا برای صادرات انجام دهد اینها سرمایه‌گذار قلمداد نمی‌شوند. لذا این موارد باید تعریف شود. صرف اینکه مدعی شویم که بیست میلیون دلار سرمایه‌گذار خارجی جذب کردیم، فایده ندارد؛ اینها باید در جایی اثر خودش را نشان دهد و میزان این تاثیر هم بررسی شود‌.

اینکه چقدر این سرمایه‌گذاری‌ها به اشتغال و تولید کل کشور نه صرفا آن منطقه کمک کرده، مهم است و اینکه چقدر از تکنولوژی وارد کشور شده، اهمیت دارد. طبیعتا سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق آزاد راحت‌تر است؛ چراکه بدون بروکراسی و کمترین زمان و هزینه انجام می‌گیرد. اما با این اوصاف درست نیست که عملکرد مناطق آزاد را به این صورت ارزیابی کنیم، باید دبیرخانه با معیارهایی که وجود دارد و بدون هیچ رودربایستی گزارش مستقلی از ارزیابی‌ها صورت دهد.

بغزیان در پاسخ به این سوال که چرا این انتظار وجود دارد که مناطق آزاد ما در دوران تحریم به توسعه روابط بین‌الملل کمک کند، گفت: اگر در این شرایط از مناطق آزاد نسبت به آن موقع که تحریم نبودیم انتظار بیشتری داشته باشیم، اشتباه کردیم.

وقتی سرمایه‌گذار خارجی نمی‌تواند بیاید، چه فرقی می‌کند‌. خیلی اشتباه است ما برای مناطق آزاد تکلیف بالاتری را انتظار داشته باشیم‌. مزیت منطقه آزاد این بوده که سرمایه‌گذار خارجی از قید و بندهایی خلاص شود و چون دسترسی به کشور دیگر از طریق دریایی خیلی آسان‌تر از زمینی است، منطقه آزاد را انتخاب می‌کند.

از طرف دیگر یکی از ویژگی‌های مناطق آزاد این بود که بانک‌های خارجی می‌توانستند حضور پیدا کنند؛ حالا چرا مناطق آزاد ما به جای بانک خارجی از شعب و باجه‌های بانک‌های داخلی برخوردار شدند و یا اینکه عملا بانک‌های مشترکی که اسم ایران و کشوری دیگر کنارش آمده اما فعال نیستند و صرفا یکسری حواله‌ها را از زیر چتر یک بانک دیگر انجام می‌دهند، جای سوال است.

شاید اگر بانک‌ها و صرافی‌هایی در منطقه آزاد بودند، راحت‌تر می‌توانستند وجوه را منتقل کنند و از آن می‌توانستند بحث‌هایی مثل fatfرا دور بزنند یا بانک‌هایی که مناطق آزاد بودند با جرات‌تر بخواهند چنین تبادل مالی انجام دهند و احتمالا از این جهت بوده که انتظار دارند مناطق آزاد در دوره تحریم بتوانند یکی از راهکارهای دور زدن باشند یا به کمک تولید ملی کمک کنند؛ ولی به نظر من مناطق آزاد جزئی از کشور است و نباید چنین انتظاراتی از آن داشت.

وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه چرا در دوره برجام سرمایه‌گذاری صورت نگرفت و چه سنگ‌اندازی و موانع قانونی وجود دارد، گفت: دوره برجام بهترین موقعی بود که می‌توانستیم بیشترین استفاده‌ها را ببریم، به هرحال ایران توانست از کشورها امضا بگیرد و توافق‌نامه داشته باشد و این بهترین فرصت بود تا از سرمایه‌گذار و بانک‌های خارجی برای ورود به کشور دعوت کند.

اما واقعیت آن است که ما از این موضوع غافل بودیم و انگار نشسته بودیم تا خارجی‌ها بیایند؛ در حالی که ما باید به سمت کشورهای دیگر برویم و بازاریابی کنیم. می‌بایست در این مدت مناطق آزاد را به دنیا معرفی می‌کردیم.

باید می‌توانستیم در نمایشگاه‌های بین‌المللی مرتبط با مناطق آزاد یا جایی که بحث صادرات و سرمایه‌گذار خارجی مطرح بوده، خودی نشان می‌دادیم. دبیرخانه به جای آنکه به عنوان نماینده تمام مناطق آزاد کشور ظاهر شود، باید از تک‌تک مناطق می‌خواست این کار را انجام دهند تا یکدیگر را به عنوان رقیب نگاه کنند‌.

در این خصوص دبیرخانه باید ورود پیدا می‌کرد و با توجه به شناختی که دارد، باید هر کدام از مناطق آزاد را با استراتژی و پتانسیل مشخص برای کل کشور و دنیا معرفی کند، اما متاسفانه به این موضوع در این خصوص اهمیتی نداد. لذا آن طور که باید از فرصت برجام استفاده نشده و حتی می‌توان گفت دوره تحریم و برجام تفاوتی در عملکرد مناطق آزاد وجود نداشت.

این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان در پاسخ به این سوال اگر شرایط تغییر نکند، چه راهی پیش روی مناطق آزاد ایران است تا نقش توسعه کشور را بتوانند به خوبی ایفا کنند، تصریح کرد‌: در شرایط تحریم حفظ وضع موجود هم به سختی صورت می‌گیرد‌.

موقعی است که تحریم هستیم، اما سیاست‌های ارزی و پولی کشور و بلاتکلیفی بیشتر لطمه می‌زند؛ مثلا بحث مالیاتی که اخیرا هم زیاد بود، خودتحریمی محسوب می‌شود و ما با این سخت‌گیری‌ها صرفا شرایط را بدتر می‌کنیم تا اینکه بتوانیم فشار تحریم‌ها را کم کنیم!

لذا نباید انتظار معجزه داشته باشیم؛ ولی در عین حال از کشورهایی که با ما تجارت طولانی داشتند و اقلام قابل توجهی با آنها مثل کشور چین مبادله کردیم، باید انتظار داشته باشیم که اینطور مواقع به ما کمک کنند. اگر قرار باشد یار گلستان باشد، فایده ندارد. دیپلماسی اقتصادی باید فعال می‌بود و شرکای باجرات را به داخل مناطق آزاد و کشور می‌آورد، وگرنه اگر آنها حاضر نباشند که بیایند، فرقی نمی‌کند که مناطق آزاد خودشان را به عنوان ابزاری برای توسعه کشور نشان دهند.