جایگاه بی‌بدیل مناطق آزاد در فعال‌سازی کریدورهای عبوری بین‌المللی

به گزارش اخبار آزاد مناطق، با توجه به استراتژی کشور در توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و به منظور رفع موانع و تسهیل توسعه روابط اقتصادی و نفوذ در بازارهای آن کشورها، نیازمند استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود می‌باشد‌‌.

موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه و مسیر‌های و گذرگاه‌های تجاری عبوری از ایران در یکسو و رشد اقتصاد و تولید در کشورهای هندوستان و چین و عضویت ایران در دو اتحادیه اوراسیا و سازمان همکاری‌های شانگهای از سوی دیگر و نیز مشکلات مربوط به حمل و نقل دریایی خصوصا با بسته شدن کانال سوئز و تحولات ژئوپلتیک منطقه باعث گردید تا مسیر‌های ترکیبی جایگزین، بیش از گذشته مورد توجه دولت‌ها و تجار قرار گیرد.

با بررسی خطوط راه‌آهن کشور با کشورهای همسایه درمی‌یابیم که ایران از طریق آستارا و جلفا به کشور آذربایجان‌، از طریق سرخس و لطف‌آباد و از طریق اینچه‌برون به کشور ترکمنستان‌، از طریق مرز رازی به کشور ترکیه‌، در آینده نزدیک از طریق مرز شلمچه به کشور عراق‌، از طریق مرز میرجاوه به کشور پاکستان و از طریق خاف‌سنگان به کشور افغانستان امکان ترانزیت کالا به صورت ریلی وجود دارد‌‌.

سال‌هاست که از بسیاری کارشناسان درخصوص مزیت‌های دو کریدور شمال-‌جنوب و شرق-‌غرب کشور و مزیت‌های حمل کالا از مسیر این کریدورها و کسب درآمدهای ناشی از ترانزیت کالا، سخنان و نظرات متنوعی می‌شونیم‌، اما تاکنون نتوانسته‌ایم از مزیت‌های این مسیرهای تجاری بهره‌برداری نماییم.

علت چیست؟ شاید برای پاسخ به این سوال می‌بایست ظرفیت‌های لجستیکی موجود در کشور را مورد بررسی قرار دهیم‌.

با بررسی زیرساخت‌های سخت‌افزاری و ‌فزاری موجود در کشور از قبیل راه‌ها‌، بنادر‌، خطوط ریلی‌، کامیون‌ها و حتی سامانه‌های کنترلی درمی‌یابیم که رفع موانع و اصلاح کمبودها بیش از گذشته ضروری است.

اهمیت کریدورها و ضرورت تکمیل زیرساخت‌ها

کریدورهای تجاری می‌توانند به عنوان پدافند غیرعامل و نقش‌آفرینان تعیین کننده‌ای در دور زدن تحریم‌ها، تامین مواد اولیه و کسب درآمدهای ارزی کشور محسوب گردند. به عنوان مثال طبق نظر کارشناسان، حرکت کشتی‌های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از طریق کانال سوئز در مسافتی به طول ۱۶هزار و ۱۳۰کیلومتر، ۴۰روز طول می‌کشد؛ اما پس از تکمیل حلقه‌های مفقوده کریدور شمال-‌جنوب، طول این کریدور ۷٫۲۰۰کیلومتر خواهد بود (۸٫۹۳۰کیلومتر کوتاه‌تر) و فقط ۱۴روز زمان نیاز خواهد داشت و بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزینه‌های این مسیر ۳۰درصد کمتر می‌باشد‌‌.

توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با هدف رونق ترانزیت کالا از مسیر ایران‌، اگرچه بسیار حائز اهمیت است، اما حجم ترانزیت صورت گرفته متناسب با پتانسیل موجود کشور نیست و باید همزمان به کلیه زیرساخت‌های مبادی ورودی و خروجی کالا در شمال، جنوب، شرق و غرب کشور که تکمیل‌کننده کریدورهای بین‌المللی هستند، توجه ویژه نماییم.

تجهیز امکانات و زیرساخت‌ها، فراهم آوردن تسهیلات گسترده در بخش‌های مختلف حمل و نقل، انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم، اقدام کلیه سازمان‌های دولتی در حرکتی هماهنگ به منظور رفع موانع و تسهیل امر ترانزیت و تبلیغات گسترده می‌تواند در بهره‌وری اثربخش از موقعیت جغرافیایی و منحصر‌‌به‌فرد ترانزیت کشور موثر باشد.

مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که از طریق تعریف و ایجاد گذرگاه‌های (کریدورهای) بین‌المللی توسط سازمان متولی انجام گرفته است، می‌توان به عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و اتحادیه اوراسیا اشاره نمود. علاوه‌بر آن، انعقاد قرارداد ۲۵ساله با کشور چین ، انعقاد موافقت‌نامه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب‌، انعقاد موافقت‌نامه چهارجانبه عشق‌آباد بین ایران‌، ازبکستان، ترکمنستان و عمان‌، عضویت در موافقت‌نامه کریدور اروپا، قفقاز، آسیا موسوم به تراسیکا‌، راه‌اندازی کریدورهای چندجانبه تحت حمایت سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو، کریدور جاده‌ای اسلام آباد تهران-‌استانبول‌ITI و کریدور جاده‌ای قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان، ایرانKTAI، انعقاد موافقت‌نامه حمل و نقل چندوجهی چابهار فی مابین ایران، هند، افغانستان، مذاکره جهت انعقاد موافقت‌نامه حمل و نقل بین‌المللی و ترانزیتی چندوجهی فی مابین ایران، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، یونان، بلغارستان با هدف تاسیس و راه‌اندازی کریدور خلیج‌فارس‌/ دریای سیاه و انعقاد توافق‌نامه همکاری‌های حمل و نقلی و ترانزیتی ایران-‌ترکیه و قطر اشاره نمود.

افتتاح و بهره‌برداری ۲۴پایانه مرزی و ۱۰بندر بزرگ به عنوان مبادی و مجاری ورودی کشور به منظور توسعه ترانزیت و ارائه خدمات با نرخ رقابتی و راه‌اندازی سامانه راهنامه برخط و عضویت در کنواسیون‌CMR-E و پیگیری مراحل عضویت در موافقت‌نامه‌های اروپایی حمل و نقل مواد خطرناک‌ADR و حمل و نقل مواد فسادپذیرATP می‌تواند در تسهیل تجارت و ترانزیت از مسیر کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.

ابرپروژه «یک کمربند؛ یک جاده»

این طرح شامل دو مسیر «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است. «کمربند اقتصادی راه ابریشم» در مسیر باستانی راه ابریشم، چین را از طریق آسیای مرکزی به روسیه و خاورمیانه به اروپا متصل می‌کند. همچنین «راه ابریشم دریایی»، چین را از طریق دریا به جنوب شرق آسیا و آفریقا مرتبط می‌کند.

کشور چین به‌طور خاص ۶۵کشور را به عنوان هدف سرمایه‌گذاری زیرساختی تعیین کرده ‌است و در نظر دارد سرمایه‌گذاری در زیرساخت اقتصادی همچون حمل و نقل ریلی در حدود شصت کشور جهان ازجمله آفریقا سرمایه‌گذاری کند.

چین برای توسعه حمل و نقل کالا و انرژی در آزادراه مسکو به قازان در روسیه، راه‌آهن قزاقستان به بندر آکتائو در ساحل دریای کاسپین، خط‌آهن چین، قرقیزستان، ازبکستان، خط‌آهن ترانس آسیا از چین به اروپا از طریق قزاقستان و روسیه، راه‌آهن جاده ابریشم که از چین به ایران از طریق قزاقستان، آزادراه چین به پاکستان سرمایه‌گذاری می‌کند. شاخه‌ای از این کریدور نیز از طریق چین، قزاقستان، ایران (بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی) می‌باشد که از سال‌۹۷ تاکنون ۱۰هزار تی‌ای‌یو کانتینر با روش حمل و نقل ترکیبی و توسط ۱۲۰شناور در این مسیر کالا وارد و یا صادر شده است و عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و قرارداد ۲۵ساله اقتصادی فی مابین ایران و چین می‌تواند در فعال‌سازی این مسیر تجاری از ایران، نقش تعیین کننده‌ای ایفا نماید.

عدم راه‌اندازی کریدور شمال-‌جنوب در ایران

در عصر جهانی شدن‌، مدیریت صحیح زنجیره تامین‌، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تولید، پردازش یا محل مصرف کالاها، به حداقل رساندن هزینه‌های تولید‌، نقش مناطق آزاد به عنوان مبادی ورودی و خروجی کالاها، هر روز پررنگ‌تر از گذشته می‌گردد، که می‌تواند در کاهش هزینه حمل و نقل و تاثیر مستقیم بر هزینه تمام‌شده کالا یا خدمات تولیدی اثرگذار باشد. لذا به منظور توسعه ترانزیت و فعال‌سازی کریدورهای تجاری عبوری از ایران، می‌توان از طریق سه دهلیز غربی‌، شرقی و دهلیز کاسپین بهره برد‌‌.

راه‌گذر شمال-‌جنوب مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا می‌باشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰درصد کوتاه‌تر و از نظر هزینه تا ۳۰درصد ارزان‌تر می‌باشد. راه‌گذر شمال-‌جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راه‌گذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه، به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند.

تکمیل نبودن خطوط راه آهن‌، فرسوده بودن کامیون‌ها‌، کمبود واگن‌ها و بروکراسی‌های اداری در گمرکات و تجهیزات بندری موجود و حتی عمر بالای کشتی‌های تجاری باعث گردیده تا زنجیره تامین مناسبی جهت ترانزیت و عبور کالا از ایران صورت نپذیرد.

در حال حاضر ضعف زیرساخت‌ها در ایران مشکل عمده کریدور شمال-‌جنوب است و برای تکمیل آن چند مشکل عمده وجود دارد‌‌:

۱) عدم تکمیل راه‌آهن رشت-بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی

خط‌‌آهن قزوین، رشت، انزلی؛ از ایستگاه رشت به‌ دو شاخه رشت-‌انزلی به طول ۴۰کیلومتر و رشت-آستارا به طول ۱۷۰کیلومتر تقسیم می‌شود. البته با توجه به احداث خط راه‌آهن رشت-بندر کاسپین، در سال جاری شاهد تکمیل شدن این خط و اتصال ریل به مجتمع بندری کاسپین خواهیم بود و می‌توانیم یک کریدور با استفاده از حمل و نقل ترکیبی از مسیر منطقه آزاد انزلی را شاهد باشیم.

۲) عدم تکمیل راه‌آهن چابهار-‌زاهدان

خط‌آهن چابهار-‌زاهدان به طول ۵۸۰کیلومتر که حدود ۳۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته و ریل‌گذاری آن شروع شده و انتظار می‌رود ظرف چند سال آینده راه‌اندازی شود.

کریدورهای تجاری رقیب و جایگزین کریدورهای عبوری از ایران

باید توجه داشت که فرصت‌های طلایی لجستیک و ترانزیت همیشگی نیست و بحران‌ها و ریسک‌های سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های رقبا و کشورهای منطقه، تحریم‌ها و نیز سرمایه‌گذاری کشورهای غربی در زیرساخت‌های کشورهای منطقه باعث گردید تا مسیر‌های ترانزیتی جدید، جایگزین مسیرهای عبوری از ایران گردند. بحران ایجاد شده در کانال سوئز و موانع و طولانی بودن مسیر دریایی، مسیرهای جایگزین و استفاده از حمل و نقل ترکیبی را در دستورکار دولت‌ها قرار داده است‌‌.

کریدور ترکیه، نخجوان، آذربایجان؛ کریدور‌CPEC‌ کریدور اقتصادی چین-‌پاکستان؛ کریدور ترانس کاسپین که عبور کالا از مسیر چین، قزاقستان، آذربایجان، گرجستان، ترکیه؛ کریدور لاجورد که از مسیر افغانستان عبور می‌کند؛ راه‌آهن فاو به استانبول و همچنین راه‌آهن قدیمی زمان امپراطوری عثمانی در عراق، سوریه و ترکیه (راه‌آهن بغداد-‌برلین) از دیگر مسیرها جهت دور زدن ایران و خلق مسیرهای جایگزین و بهره‌برداری جهت مقاصد سیاسی و امینتی می‌باشد. دالان زمینی عراق به  سوریه و ترکیه و تجهیز بندر فاو، مجموعه اقدامات انجام شده در حوزه لجستیک توسط کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. علاوه بر این‌، راه‌آهن کویت-‌حیفا و راه‌آهن دمام در عربستان به حیفا و راه‌آهن مسقط در عمان-‌حیفا  در اسرائیل و راه‌آهن امارات-‌اسرائیل و تکمیل راه‌آهن کشورهای ساحلی جنوب خلیج‌فارس، مجموعه اقدامات زیربنایی و زیرساختی دیگر کشورها در حوزه تکمیل لجستیک ریلی جهت عبور کالا می‌باشد.

نقش مناطق آزاد در فعال‌سازی کریدورهای تجاری

با توجه به مزیت‌های مناطق آزاد در ورود مواد اولیه و ماشین‌آلات بدون عوارض گمرکی‌، این امکان را برای صاحبان صنایع و فعالین اقتصادی ایجاد می‌نماید تا محصول تولیدی خود را پس از پردازش و تولید مجددا صادر نمایند. در نتیجه این مناطق می‌توانند به محلی برای پردازش و صادرات کالا تبدیل گردند؛ موضوعی که یکی از اهداف کلان مناطق آزاد بوده و هست.

ترانزیت کالا از مسیر کریدور چین، قزاقستان، بندر کاسپین، عراق؛ رویایی که به واقعیت پیوسته است. با اتصال ریل به بندر کاسپین و پروژه ریلی اتصال ریل سراسری ایران به بصره که طبق پیش‌بینی‌های انجام شده کمتر از دو سال دیگر به بهره‌برداری خواهد رسید؛ می‌توانیم شاهد حمل نقل ترکیبی ریلی، دریایی، ریلی از چین به عراق از مسیر منطقه آزاد انزلی باشیم. هم‌اکنون بیش از ۱۲۰شناور از مسیر کریدور چین، قزاقستان، ایران از طریق مجتمع بندری کاسپین وارد شده‌اند‌.

با توجه به اینکه براساس قانون مناطق آزاد‌، توسعه عمرانی منطقه از وظایف ذاتی و اصلی سازمان‌های مناطق آزاد کشور می‌باشد؛ توسعه زیرساخت‌های لجستیک در جهت تسهیل در ترانزیت کالا خصوصا در مسیر کریدورهای تجاری اهمیت بسزایی دارد‌‌.

جذب سرمایه‌گذار در تکمیل زیرساخت‌ها و تجهیزات نوین و به‌روز از دیگر مزیت‌های مناطق آزاد است که نمونه آن سرمایه‌گذاری هندی‌ها در بندر چابهار می‌باشد.

از عمده نقش‌آفرینی مناطق آزاد در ترانزیت کالا می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

? با توجه به مزیت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد‌، این مناطق می‌توانند به عنوان هاب تولید و صادرات باشند.

? شناسایی نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصت‌های مناطق آزاد و کشورهای همسایه در جهت توسعه ترانزیت و رفع موانع و نواقص موجود‌.

? بهبود مستمر و رفع نواقص و ضعف هر یک از مناطق آزاد در عرصه لجستیک.

? تدوین برنامه هماهنگ و همکارانه مناطق آزاد جهت شتاب‌دهی به نقش‌آفرینی کشور در لجستیک منطقه‌ای و جهانی.

? تدوین الگوهای مطلوب حکمرانی جهت بیشینه‌سازی بهره‌مندی از فرصت‌های قابل دستیابی در عرصه لجستیک.

برای توسعه ترانزیت کالا‌، نیازمند توسعه حمل و نقل ترکیبی در کشور هستیم. این توسعه را می‌بایست در تمامی ابعاد لجستیکی انجام داد. توسعه ناوگان دریایی با افزایش و بهبود تجهیزات بندری در بنادر شمالی، خرید کشتی‌های رو-‌رو و کشتی‌های کانتینربر و کانتینرهای یخچال‌دار و برقراری خطوط کشتیرانی منظم بین بنادر ایران و کشورهای حاشیه خزر می‌تواند به توسعه حمل و نقل دریایی در خزر کمک شایانی نماید‌‌.

یکی از اقدامات دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، تشکیل شورای لجستیک مناطق آزاد کشور است که با هم‌افزایی ظرفیت و مزیت‌های نسبی و رقابتی مناطق آزاد می‌تواند در توسعه همگرایی اقتصادی با کشورهای منطقه موثر باشند. با عنایت به موقعیت مناطق آزاد کشورمان و دسترسی به سه عامل ترانزیت یعنی جاده‌، ریل و بندر؛ می‌توان این مناطق را شاهراه ترانزیت کشور خواند.

به دلیل نگرش کشورهای حاشیه خزر در استفاده از ظرفیت‌های دریامحور، شاهد افزایش ظرفیت بنادر داخلی و خارجی خزر هستیم، به طوری که در چند سال اخیر تعداد اسکله‌های بنادر انزلی و امیرآباد افزایش یافته و زیرساخت‌های بنادر کاسپین و آستارا با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و سازمان‌های متولی و در حال تکمیل شدن می‌باشد. این امر در کشورهای دیگر حاشیه خزر نیز در سال‌های اخیر قوت گرفته است؛ که می‌توان به سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های آمریکایی‌، روسی و چینی در بندر آکتائو قزاقستان و ساخت بنادر جدید کوریک در قزاقستان و بندر الت در آذربایجان و بندر جدید لاگان و لوتوس در روسیه اشاره کرد. در همین راستا شرکت کشتیرانی دریای خزر نیز سرمایه‌گذاری قابل توجهی در بندر سالیانکا روسیه نموده است تا باعث تکمیل زنجیره تامین در این خط دریایی گردد.

نقش موثر منطقه آزاد انزلی در فعال‌سازی کریدورهای تجاری

منطقه آزاد انزلی به عنوان دروازه ورود ایران به اوراسیا با بهره‌مندی از دو بندر فعال و زیرساخت‌های لجستیکی، ترانزیتی و ظرفیت‌های مناطق آزاد برای فعال‌سازی کریدورهای تجاری محسوب می‌شود. انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری مشترک از طریق مناطق آزاد می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد همگرایی اقتصادی با کشورهای منطقه ایجاد کند. انعقاد تفاهم‌نامه همکاری فی مابین مناطق آزاد چابهار و انزلی با منطقه ویژه لوتوس و انجمن حمل و نقل هند در اجلاس کمیسیون مشترک ایران و روسیه؛ نمونه‌ای از امکان توسعه روابط اقتصادی از طریق مناطق آزاد ایران با کشورهای همسایه و منطقه می‌باشد.

وجود شهرک‌های صنعتی و احداث شهرک صنعتی جدید در منطقه آزاد انزلی با هدف جذب و فعال‌سازی شرکت‌های نوآور و صادرکننده کالا، می‌تواند نقش بسزایی در تکمیل زنجیره ارزش ایجاد نماید.

از دیگر مزیت‌های این منطقه در توسعه تجارت، وجود گمرک تخصصی، وجود نهادهای مالی و بیمه‌ای‌، فاصله کم تا بازار مصرف‌، کاهش هزینه‌ها به عنوان تسهیلات مناطق آزاد‌، ساخت سردخانه در مجتمع بندری کاسپین و زیرساخت‌های بندری و تکمیل اسکله‌های بندر نسل سوم توسط بخش خصوصی و ساخت شهرک سنعتی شماره‌۳ در پسکرانه این بندر را می‌توان به عنوان یک مزیت برای فعال‌سازی کریدورهای عبوری از منطقه آزاد انزلی برشمرد.

به منظور اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی کشور می‌توان به نقش منطقه آزاد انزلی و مجتمع بندری کاسپین با وجود مزیت‌های متنوع که می‌تواند نقش بسزایی در توسعه و افزایش «صادرات کالا و خدمات» از طریق این بندر ایفا کند، اشاره کرد. علاوه بر این با توجه به ورود نهاده‌های تولید و کالاهای اساسی از بنادر شمالی و امکان فرآوری کالاهای وارداتی در شهرک‌های صنعتی موجود در پسکرانه مجتمع بندری کاسپین می‌تواند باعث «گسترش و تسهیل تولید» در کشور گردد‌‌.

یکی از حلقه‌های مفقوده زنجیره ترانزیت کالا در کریدور شمال-‌جنوب، عدم اتصال ریل به آستارا عنوان می‌شود. با توجه به اتصال ریل به مجتمع بندری کاسپین در سال جاری می‌توان گفت با استفاده از حمل و نقل ترکیبی از این پس مسیر ترانزیت کالا از بندر کاسپین به کشور روسیه به عنوان اصلی‌ترین بازار مصرف اتحادیه اوراسیا تسهیل خواهد شد. در کنار اتصال ریل به این مجتمع بندری در منطقه آزاد انزلی‌؛ ساخت اسکله چند‌منظوره رو-‌رو در این بندر نسل سوم می‌باشد که طبق برنامه‌ریزی‌ها همزمان با اتصال ریل به بهره‌برداری می‌رسد و امکان حمل کامیون و خودروهای سواری به کشتی امکان‌پذیر می‌گردد. همچنین با عنایت به اختلافات و کارشکنی‌های دولت آذربایجان در تردد کامیون‌های ایرانی جهت ترانزیت کالا به روسیه می‌تواند به عنوان یک مسیر استراتژیک برای کشور در توسعه صادرات محسوب شود.

وجود قطب محصولات کشاورزی و باغی در محصولاتی همچون برنج، مرکبات، چای، زیتون و ابریشم در منطقه و شهرهای مجاور، می‌توان از آن به عنوان مزیت‌های منطقه آزاد انزلی در فرآوری محصولات کشاورزی استان جهت صادرات به کشورهای حوزه اوراسیا نامبرد.

در راستای تلاش‌های انجام گرفته جهت ایجاد یک شهرک لجستیکی در محدوده منطقه آزاد انزلی، فعالیت‌ها و اقداماتی از سوی سازمان منطقه آزاد انزلی صورت گرفته است که از آن‌جمله می‌توان به راه‌اندازی میز تجارت اوراسیای مناطق آزاد کشور در منطقه آزاد انزلی اشاره نمود.

همچنین، ایجاد دفتر مشترک همکاری‌های لجستیکی ما‌بین بنادر فعال در دریای خزر؛ کمک به نوسازی و تجهیز ناوگان شرکت کشتیرانی دریای خزر و ایجاد کنسرسیوم‌های تجاری و حمل و نقل متشکل از بانک‌ها‌، بیمه‌ها و شرکت‌های فعال در این حوزه و استقرار نمایندگی‌های آنان در بنادر دریای خزر به منظور توسعه ترانزیت کالا‌، تنظیم تعرفه‌های بازرگانی و حمل و نقل و گمرکی یکسان برای تبادلات تجاری ما‌بین بنادر دریای خزر و تشکیل منطقه آزاد مشترک با کشور روسیه یکی از دستاوردهای سفر اخیر و توافقات انجام شده هیات منطقه آزاد انزلی با طرف روسیه بود‌‌‎.

با عنایت به موارد گفته شده، می‌توان اذعان داشت با توجه به ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی، امکان تبدیل شدن به هاب لجستیکی بین‌المللی و منطقه‌ای با وجود مزیت‌های متنوع قانونی‌، زیرساختی و جغرافیایی که وجود دارد و با دیپلماسی لجستیکی فعال می‌تواند به شاهراه ترانزیتی و به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردهای تجاری کشورها طی سالیان آتی در رشد و توسعه اقتصادی مبدل گردد.