واگذاری امتیاز پرسپولیس و استقلال به سرمایه‌گذاران مشترک ایرانی و خارجی در مناطق آزاد

به گزارش اخبار مناطق آزاد، متاسفانه به دلیل نبود سازوکارهای متناسب با چگونگی خصوصی‌سازی به رغم تصویب سیاست‌های اصل‌۴۴ قانون اساسی و سیاست‌های کلی واگذاری تا‌کنون حدود ۱۲سال از واگذاری این دو باشگاه به وزارت ورزش و جوانان اقدام کارشناسی مناسبی صورت نگرفته و این دو باشگاه همواره در خوف و رجا به سر می‌برند. به تازگی رئیس سازمان خصوصی‌‌سازی گفته است که تمام بازیکنان و مربیان تاریخ باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس سهامدار دو تیم می‌شوند‌‌.

از تاج تا استقلال

سابقه این دو باشگاه به سال‌های‌۱۳۲۴ و ۱۳۴۳ برمی‌گردد، هرچند به نظر می‌رسد پیشینه باشگاه استقلال قدیمی‌تر باشد. باشگاه ورزشی استقلال در چهارم مهرماه سال‌۱۳۲۴ در شهر تهران بنیان‌گذاری شد. استقلال تا پیش از انقلاب در ابتدا دوچرخه‌سواران و سپس تاج نام داشت. پرویز خسروانی از موسسان نخستین باشگاه و مالک آن تا پیش از انقلاب بود و بعد از آن درحالی‌ که در ابتدا سعی بر مصادره یا انحلال این باشگاه بود، در نهایت با تلاش عنایت‌الله آتشی نماینده سازمان تربیت بدنی دولت وقت در امور مربوط به سازمان ورزشی و فرهنگی تاج و تعدادی از بازیکنان پیشین و آن زمان استقلال به‌ویژه منصور پورحیدری، این باشگاه با تغییر نام و نشان‌واره، از انحلال نجات یافت و به صورت رسمی تحت مالکیت سازمان تربیت بدنی درآمد؛ بدین ترتیب با تصویب شورای انقلاب در ۸مهرماه سال‌۱۳۵۸ کلیه اموال منقول و غیرمنقول سازمان ورزشی و فرهنگی تاج به سازمان تربیت بدنی انتقال یافت.

در این سال به دلیل برگزاری اولین دوره مسابقات پس از انقلاب با نام جام شهید اسپندی، بازیکنان تاج آماده بودند تا با همین نام در مسابقات شرکت کنند، اما پاسخ مسئولان برگزاری مسابقات این جمله بود: «شما باشگاه نیستید و مجموعه ورزشی محسوب می‌شوید. مگر امجدیه تیم دارد که شما داشته باشید؟» همین جمله باعث شد آتشی به فکر تغییر نام تاج بیفتد. آتشی و جلالی سراغ پرویز دهداری رفتند تا فوتبال آنها را سازماندهی کند. دهداری گفت: من آدم مناسبی برای این کار نیستم، چون پیراهن این باشگاه را نپوشیده‌ام. عباس کردی‌نوری یک تاجی سابق که در آن دوران مسئولیت نشر اسکناس بانک مرکزی را برعهده داشت نیز مسئولیت بخش فوتبال تاج را برعهده گرفت. عنایت آتشی که رابطه نزدیکی با رئیس وقت سازمان تربیت بدنی داشت، با الهام‌گیری از شعارهای انقلابی آن زمان چند نام ازجمله آزادی و استقلال برای تغییر نام تاج پیشنهاد کرد که در نهایت استقلال انتخاب شد.

طبق اطلاعات منتشر شده در فیلم آبی به رنگ آسمان، نام استقلال پیشنهاد شخص عنایت‌الله آتشی بود. بدین ترتیب، از تاریخ ۲۰فروردین‌ماه سال‌۱۳۵۸ نام باشگاه رسما به استقلال تهران تغییر یافت. با انحلال سازمان تربیت بدنی در سال‌۱۳۸۹ و تاسیس وزارت ورزش و جوانان، مالکیت این باشگاه به وزارت‌ ورزش و جوانان رسید.

از بولینگ عبده تا پرسپولیس

باشگاه ورزشی پرسپولیس تهران در دی‌ماه‌۱۳۴۲ به دست علی عبده در جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. علی عبده مالک باشگاه پس از مدتی به دلیل سنگین بودن خرج تیمداری با پیشنهاد شراکت فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم موافقت کرده و آنها هم از سهامداران شدند.

پس از مدتی که از تاسیس بولینگ عبده گذشته بود و با موافقت شخص علی عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم نیز به عنوان سهامدار وارد مدیریت بولینگ عبده شدند. این باشگاه در آغاز در رشته بولینگ فعال بود و به‌خاطر امکانات خوب مجموعه ورزشی بولینگ عبده شناخته شده بود، اما شهرت و حیات اصلی پرسپولیس هنگامی آغاز شد که بازیکنان باشگاه فوتبال شاهین پس از منحل شدن باشگاهشان به تیم فوتبال این باشگاه که در دسته دوم تهران بازی می‌کرد، پیوستند.

پیش از انقلاب اسلامی ایران، پرسپولیس به جز بولینگ و فوتبال، در والیبال، بسکتبال و اسکیت هم فعالیت‌هایی داشت. پس از پیروزی انقلاب، در جریان مصادره اموال و دارایی‌ها، باشگاه پرسپولیس همچون دیگر اموال علی عبده مصادره و تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و سازمان تربیت بدنی رفت. از سال‌۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶، باشگاه تحت مدیریت وزارت معادن و فلزات بود و از لحاظ منابع مالی دگرگون شد. پرسپولیس از سال‌۱۳۷۶ تحت تملک سازمان تربیت بدنی قرار گرفت. در دی‌ماه سال ۱۳۸۹، با مصوبه مجلس شورای اسلامی وظایف سازمان تربیت بدنی رسما به وزارت ورزش و جوانان ایران محول شد و با چند ماه تاخیر، پرسپولیس نیز تحت نظر وزارت ورزش و جوانان قرار گرفت.

بررسی وفاداری رفتاری هواداران استقلال و پرسپولیس

براساس پژوهشی که در سال‌۱۳۹۰ بر روی جامعه آماری هواداران استقلال و پرسپولیس با هدف تقسیم هواداران براساس متغیرهای جمعیت‌شناختی، جغرافیایی و وفاداری بود، انجام شد؛ مشخص شد مقایسه وفاداری هواداران بین وفاداری نگرشی هواداران دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تفاوت معنی‌داری وجود ندارد، اما نتایج مقایسه وفاداری رفتاری هواداران دو باشگاه نشان داد وفاداری رفتاری هواداران استقلال از هواداران پرسپولیس به‌طور معنی‌داری بیشتر است. هر چند این مقایسه نسبی بوده و قابلیت تغییر دارد.

سحر خدایاری از هواداران باشگاه استقلال بود که در اسفندماه سال‌۱۳۹۷ و برای تماشای بازی استقلال و العین در چارچوب لیگ قهرمانان آسیا‌۲۰۱۹ وارد ورزشگاه آزادی تهران شد، که به دلیل بازداشت و حضور در دادگاه در اعتراض به حکم احتمالی زندان در مقابل دادگاه انقلاب تهران دست به خودسوزی زد و چند روز بعد در اثر جراحات ناشی از خودسوزی در ۱۸شهریورماه درگذشت. این واقعه تاسف برانگیز  واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی زیادی را برانگیخت و بعد از آن وی به دختر آبی معروف شد.

واگذاری پرسپولیس و استقلال به کنسرسیوم سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی

به رغم همه پیشنهادهای مربوط به نحوه واگذاری دو باشگاه پرسپولیس و استقلال که تاکنون به سرانجام نرسیده است، پیشنهاد واگذاری دو باشگاه به کنسرسیومی از سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی به نظر می‌آید بهترین راهکاری باشد که به آن توجهی نشده است.

ثبت شرکت بین‌المللی ایرانی و خارجی با توجه به ضوابط مربوط به قانون سرمایه‌گذاری خارجیان در مناطق آزاد ایران می‌تواند ضمن حفظ جایگاه دو تیم در ایران، به توان رقابت بین‌المللی دو باشگاه ایرانی بیفزاید و خود نمونه‌ای باشد برای دیگر باشگاه‌ها ازجمله باشگاه‌های دولتی و خصوصی که توان مالی آنها باعث ورشکستگی آنها شده و می‌شود.

طبق مواد‌۲۰ و ۲۱  قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی، ورود و خروج سرمایه و سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی به مناطق، آزاد بوده و مقررات آن برای جلب و حمایت سرمایه‌گذاری و چگونگی میزان مشارکت خارجیان مورد تضمین و حمایت دولت است.

با توجه به جغرافیای جمعیتی وفادار به دو تیم استقلال و پرسپولیس به نظر می‌رسد کنسرسیوم باشگاه استقلال در واحد ثبت شرکت‌ها و مالکیت‌های معنوی منطقه آزاد اروند به ثبت برسد و کنسرسیوم باشگاه پرسپولیس در واحد ثبت شرکت‌ها و مالکیت‌های معنوی منطقه آزاد چابهار به ثبت برسد و مراحل واگذاری دو باشگاه طی فراخوان بین‌المللی به مزایده گذارده شود. این مسئله همچنین باعث خواهد شد که برند تبلیغاتی دو باشگاه موجبات جلب سرمایه‌گذاران خارجی و ایرانیان خارج از کشور را به دو منطقه آزاد اروند و چابهار فراهم سازد.

روشن است برنامه درست واگذاری دو باشگاه به کنسرسیوم ایرانی و خارجی در مناطق آزاد می‌تواند نمونه خوبی برای باشگاه‌های دیگر در کشور باشد که مشکلات مالی دارند. همچنان که باشگاه‌ها می‌توانند از بازیکنان باکیفیت بین‌المللی در جهان استفاده کنند‌‌.