چابهار؛ نقش‌آفرین در اتصال بازارهای مهم تولید و مصرف منطقه

به گزارش اخبار آزاد مناطق، مضاف بر آن، چابهار به عنوان در دسترس‌ترین بندر آب‌های آزاد برای کشورهای محصور در خشکی مانند افغانستان و کشورهای آسیای میانه، ظرفیت ترانزیتی عظیمی دارد. موقعیت جغرافیایی بی‌مانند چابهار نیز آن را تبدیل به پتانسیل بزرگی در صنعت گردشگری ایران کرده است؛ چنان که به اذعان اهالی سفر‌، تنها نقطه‌ای که در کره زمین به چابهار شباهت دارد، بندر میامی در ایالات متحده آمریکاست‌. اما این در حالی است که نه تنها گردشگران خارجی در ایران گذرشان به چابهار نمی‌افتد، بلکه هنوز بسیاری از ایرانیان نیز چابهار را ندیده‌اند.

با این حال روند حرکتی منطقه آزاد چابهار در قریب هشت سال گذشته نشان از توسعه و تحول دارد؛ توسعه و تحولی که به مثابه یک فرآیند پی گرفته شده و گام‌های اجرایی یکی پس از دیگری برداشته شده است.

سازمان منطقه آزاد چابهار با ترسیم نقشه راهی کاربردی و جامع‌، طرح توسعه چابهار را در پنج محور عملیاتی پیش برده است. پنج محور عملیاتی که سازمان منطقه آزاد روی آنها تمرکز داشته و پیشبرد اهداف را در آن بسترها دنبال کرده، شامل نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی، اثرگذاری بر اقتصاد محلی، جلب مشارکت جوامع محلی‌، انتقال دانش و تکنولوژی و گسترش تعاملات بین‌المللی بوده است.

گزارش حاضر به صورت مفصل به برآورد فعالیت‌های گسترده در منطقه آزاد چابهار پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

نقش چابهار در ترانزیت بین‌المللی

درخصوص ویژگی‌های منطقه باید گفت که شهرستان چابهار با مساحتی حدود ۹٫۷۳۹کیلومترمربع و جمعیت ۲۹۱٫۹۱۰نفری، تنها بندر اقیانوسی ایران است که ۱۱۵کیلومتر مرز با دریای عمان دارد. منطقه آزاد چابهار، یکی از مناطق آزاد هشتگانه کشور است که در راستای اهداف اقتصادی کشور، نزدیک به سه دهه است که در مجاورت شهرستان چابهار و در حاشیه دریای عمان تاسیس شده است.

در آستانه اقتصاد و تجارت هزاره سوم، اکنون منطقه آزاد چابهار زیرساخت‌های لازم برای تبدیل شدن به یک منطقه آزاد پویا را در حد قابل قبولی فراهم کرده است. این منطقه نه تنها در اقتصاد ملی نقش موثر داشته، بلکه در استان محروم سیستان و بلوچستان نقطه اتکاء مهم و اساسی مردم و روزنه اصلی امید به زندگی اقتصادی و اجتماعی و سیاسی شده است.

مجموعه مبادلات سالانه آسه‌آن و سی‌آی‌اس ۱۹میلیارد دلار است که حدود ۱۱۴هزار کانتینر بار از این محدوده جابه‌جا می‌شود و مهم‌تر آنکه سالانه ۳۰درصد این میزان بار از طریق چابهار عملیاتی می‌شود. در همین راستا باید به مجموعه مبادلات سالانه saarc و اتحادیه اروپا اشاره کرد که حدود ۱۸۳میلیارد دلار است و حدود ۱میلیون کانتینر بار جابه‌جا می‌شود که سالانه ۳۰درصد این میزان بار از طریق چابهار صورت می‌گیرد.

مورد دیگر مجموع مبادلات سالانه SAARC و سی‌آی‌اس است که حدود ۱۶میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار است. حدود ۱۰۰هزار کانتینر بار جابه‌جا می‌شود که باز هم سالانه ۳۰درصد این میزان بار از طریق چابهار عملیاتی می‌شود.

اما مجموع مبادلات سالانه حوزه خلیج فارس و سی‌آی‌اس، ۸۰۰میلیارد دلار است که حدود ۴۸هزار کانتینر بار جابه‌جا می‌شود که ۳۰درصد این میزان بار، مجددا از طریق چابهار عملیاتی می‌شود.

برآورد مبادلات مالی و اقتصادی چابهار

عملکرد بندر چابهار در سال‌۱۳۹۷ درخصوص میزان حجم کالای عبوری نشان می‌دهد که مقدار محقق شده یک‌دهم میزانی است که اگر امکانات و ظرفیت‌های پیش‌بینی شده محقق شود، در این صورت می‌توان امیدوار بود نزدیک به شش و نیم میلیون فرصت شغلی و ۴۸۶میلیون دلار درآمد ارزی عاید کشور شود. این بندر ظرفیت این را دارد که مسیر ترانزیتی نزدیک به ۴۲درصد جمعیت جهان که در مجموع ۵۵درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارند قرار بگیرند که در این حالت ۳درصد از مبادلات این کشورها که امکان اجرایی شدن از مسیر چابهار را دارند، در حدود ۵۴۰میلیون دلار می‌شود و با فرض اینکه در بدبینانه‌ترین حالت، اگر حداقل یک درصد این مبلغ به عنوان آورده بندر چابهار لحاظ شود، مبلغی در حدود پنج و نیم میلیارد دلار خواهد شد.

وضعیت راه‌های ارتباطی چابهار

اما راه‌های ارتباطی چابهار از طریق ارتباطات جاده‌ای ریلی دریایی و هوایی است. درخصوص ارتباطات ریلی باید گفت که طرح اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی کشور در حال ساخت و در آینده نزدیک قابل بهره‌برداری می‌باشد. درخصوص ارتباطات دریایی، دو بندر تجاری چابهار با مجموع ظرفیت ۸٫۵میلیون تن در سال می‌باشد. ارتباطات هوایی نیز فرودگاه بین‌المللی جهت تردد بار و مسافر وجود دارد، این فرودگاه در فاصله ۴۵کیلومتری منطقه در محدوده شهرستان کنارک واقع شده است‌.

گسترش تعاملات بین‌المللی، راهبرد منطقه آزاد چابهار

برپایه اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری-صنعتی چابهار، هدف این سازمان عبارت است از انجام امور زیربنایی عمرانی و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی‌، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی.

به منظور تحقق این اهداف، پنج راهبرد تعیین شده که عبارت است از: نقش در اقتصاد محلی، اثر بر اقتصاد محلی‌، جلب مشارکت جوامع محلی، انتقال دانش و تکنولوژی و گسترش تعاملات بین‌المللی.

درخصوص گسترش تعاملات بین‌المللی باید گفت که تمرکز بر اقتصاد افغانستان، صنعت سنگ، فرآوری مواد غذایی‌، همکاری حمل و نقل و لجستیک و شیلاتی با عمان، توسعه همکاری‌های شیلاتی با اروپا (خصوصا فرانسه)، برنامه‌ریزی برای توسعه روابط چابهار با گوادر، ایجاد هاب لجستیک برای کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه، توسعه روابط اقتصادی با عمان، توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و تعریف کریدورهای ارتباطی منطقه‌ای از اهداف و برنامه‌های این سازمان بوده و هست.

پروژه‌های مهم توسعه‌ای منطقه آزاد چابهار

در رابطه با پروژه‌های قابل توجه توسعه‌ای در زمینه‌های مختلف اقداماتی انجام گرفته است. اول اینکه تبدیل به قطب سوم پتروشیمی در کشور شده است. پروژه عظیم پتروشیمی چابهار در فاز نهایی با حجم تولید سالانه ۲۰میلیون تن اشتغال‌زایی بالغ بر ۲۰هزار نفر مستقیم ایجاد خواهد نمود. در زمینه فولاد با راه‌اندازی مجتمع‌های فولاد (چهار مجموعه) حجم تولید سالانه ۱۰میلیون تن و اشتغال ۱۴هزار نفری فراهم شده است. در زمینه مواد معدنی مجتمع فرآوری مواد معدنی به عنوان صنعت بالادستی مجتمع‌های فولاد و استیل معرفی شده است.

درخصوص شهرک‌های تخصصی باید گفت که مبتنی بر موقعیت ویژه چابهار، شهرک‌های تخصصی خرما، لوازم پزشکی، چای، صنایع شیلاتی در منطقه در حال مطالعات و طراحی می‌باشد. در رابطه با صنایع تبدیلی و شیلاتی نیز توسعه فرصت‌های سرمایه‌گذاری صنایع تبدیلی، کشاورزی، معدنی و شیلاتی با توجه به مزیت‌های منطقه اولویت‌های صادرات صورت گرفته است. درخصوص ساخت انبار نیز تشویق به سرمایه‌گذاری در ساخت انبارهای مواد سوختی برای نگهداری فرآورده‌های نفتی، گاز و مایعات شیمیایی و غذایی صورت گرفته است. در رابطه با پارک‌های لجستیک نیز کمک به ایجاد پارک‌های صنعتی و خوشه‌ای-‌صنعتی صورت گرفته است.

نقش‌آفرینی چابهار در اقتصاد ملی

باید تاکید کرد که نخستین راهبرد از برنامه‌ها و اقدامات منطقه آزاد چابهار در محوری جای می‌گیرد که منشا اثر در اقتصاد ملی است؛ سلسله اقدامات منطقه‌ای که اقتصاد کشور را بهره‌مند کرده و روند تولید و تجارت در مقیاس ملی را تسهیل نموده است.

ارزش تولیدات منطقه آزاد چابهار

روند کلی ارزش تولیدات حاصل از فعالیت‌های بندر چابهار طی سال‌های‌۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹، بیانگر روندی رو‌به رشد با شیب نسبتا مناسب است؛ به نحوی که در مجموع طی سال‌های اخیر رشدی معادل ۳۸۰درصد داشته است‌.

سرمایه‌گذاری داخلی محقق شده در چابهار

مورد بعدی، سرمایه‌گذاری داخلی محقق شده است که از سال‌۹۳ تا ۹۶ شیب قابل توجهی در این خصوص نداشته؛ اما از سال‌۹۶ تا ۹۸ شاهد رشد قابل توجهی در این خصوص بوده‌ایم. در سال‌۹۶، میزان ۲۰۱۵میلیارد ریال سرمایه‌گذاری داخلی محقق شده که این میزان در سال‌۹۷ به ۹۸۲۵میلیارد ریال و در سال‌۹۸ به ۱۲۶۷۰میلیارد ریال رسیده است‌.

قراردادهای سرمایه‌گذاری منعقد شده

طی بررسی‌های صورت گرفته در سال‌های فعالیت دولت تدبیر و امید‌، باید تاکید کرد که در سال۹۵ بیش از هر سالی قراردادهای سرمایه‌گذاری امضاء شده است. این میزان در سال‌۹۵، ۱۹۸قرارداد بوده است‌. اما سال‌های بعد بنا به دلایل مختلفی این میزان کاسته شد؛ به عنوان مثال در سال‌۹۸ به ۱۶۵عدد رسید.

سرمایه‌گذاری خارجی محقق شده

مورد دیگر، سرمایه‌گذاری خارجی محقق شده است. در این خصوص باید بیان کرد که در سال‌۹۳، ۳۸میلیون دلار ناشی از سرمایه‌گذاری خارجی صورت گرفته است که در آن سال عدد قابل توجهی بود؛ البته این میزان در سال‌۹۴ به شدت کاهش پیدا کرد ولی در سال‌۹۵ و ۹۶ به میزان قابل توجهی شاهد رشد سرمایه‌گذار خارجی در منطقه آزاد چابهار بوده‌ایم. اما متاسفانه از سال‌۹۷ این میزان به شدت کاهش پیدا کرد، حتی کمتر از سال‌۹۳ شد، ولی در سال‌های۹۸ و ۹۹ تلاش شد این کاهش کمی جبران شود، اما با این حال به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم، میزان سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌۹۸ به ۱۵میلیون دلار رسید.

شرکت‌های به ثبت رسیده در منطقه آزاد چابهار

طی شش سال‌۹۳ تا ۹۸ تعداد شرکت‌های به ثبت رسیده در چابهار به ۴۸۹عدد رسید؛ این در حالی بود که ۲۵۸شرکت به ثبت رسیده در سال‌۹۳ در چابهار وجود داشته است. اما متاسفانه به خاطر دلایل ذکر شده در سال‌۹۸ این میزان کاهش پیدا کرد و ۲۲۱شرکت در این سال در چابهار به ثبت رسیده است که امید است تا تحویل دولت فعلی با اقدامات صورت گرفته این میزان به اوج خود که در سال‌۹۵ بود، برسد.

واحدهای تولیدی مستقر در چابهار

کل واحدهای تولیدی در سال‌۹۸ به ۲۶۹عدد رسید که به واسطه این میزان، شاهد اشتغال ۲۲۷۴نفر در این سال بوده‌ایم. این در حالی است که سال‌۹۷ این میزان ۹۶۳نفر بود و در سال‌۹۴ هم میزان اشتغال حدود ۸۷۵نفر بوده است و از این جهت اشتغال‌زایی بالایی در منطقه داشته است.

توسعه تجارت بین‌المللی و منطقه‌ای

اما دومین محور برنامه‌های منطقه آزاد چابهار، بر توسعه تجارت در ابعاد بین‌المللی و منطقه‌ای استوار شد. سازمان منطقه آزاد نیز در جهت تحقق این مهم، اقدامات زیرساختی و اساسی را به سرانجام رساند؛ به عنوان نمونه واردات کالای تجاری از طریق منطقه آزاد چابهار به سرزمین اصلی است.

محدودیت‌های مقرراتی‌، عدم تخصیص به موقع ارز‌، اعمال محدودیت واردات برنج به کشور موجب کاهش واردات کالای تجاری از طریق این منطقه به سرزمین اصلی شده است. از سال‌۹۶ تا ۹۷ در این رابطه شاهد ۷۵درصد رشد بودیم که از سال‌۹۷ تا ۹۸ کاهش ۸۸درصدی محسوس است. به عبارت دیگر در سال‌۹۶، ۵۹۲میلیون دلار واردات کالای تجاری از طریق چابهار به سرزمین اصلی صورت گرفت که این رقم در سال‌۹۷ به ۷۸۲میلیون دلار و در سال‌۹۸ به ۵۵۲میلیون دلار رسیده است.

مورد دیگر، واردات کالای همراه مسافر به منطقه است‌. اعمال ثبت سفارش و محدودیت‌های تخصیص ارز و ممنوعیت و محدودیت واردات کالاهای گروه‌۴ موجب کاهش واردات کالای همراه مسافر به منطقه شده است‌. در سال‌۹۶ تا ۹۷ شاهد کاهش ۷۵درصدی درخصوص واردات کالای همراه مسافر به منطقه و از سال‌۹۷ تا ۹۹ نیز شاهد کاهش ۲۵درصدی بوده‌ایم.

گسترش صادرات کالا و خدمات

از سال‌۹۳ تا سال‌۹۸ شاهد رشد محسوسی درخصوص صادرات به خارج از کشور هستیم. این میزان در سال‌۹۸ به ۹٫۳میلیون دلار رسیده است، در حالی که در سال‌۹۷ این میزان ۱۵میلیون دلار بوده است. افزایش مشکلات و موانع صادراتی در اثر تحریم‌ها ازجمله عدم امکان واردات محصولات پلاستیکی تولید منطقه آزاد به کشور پاکستان افزایش یافته و صادرات به خارج از کشور کاهش پیدا کرده است. البته که عدم امکان صادرات به خارج از کشور موجب افزایش صادرات به سرزمین اصلی شده است. میزان صادرات به سرزمین اصلی در سال‌۹۳، ۱۰میلیون دلار بوده که در سال‌۹۸ این میزان به ۲۱٫۴میلیون دلار رسیده است.

ترانزیت

واقعیت آن است که یک اصل نانوشته در اقتصاد می‌گوید شیب صعودی نمودارها‌، در گرو ثبات قوانین است؛ کاهش ترانزیت در منطقه آزاد چابهار نیز ناشی از رعایت نشدن همان اصل است. تغییر مقررات و رویه‌های گمرکی موجب کاهش روند ترانزیت شده است. از سال‌۹۶ تا ۹۷ این موضوع با کاهش ۷۶درصدی و از سال‌۹۷ تا ۹۸ با کاهش ۷۷درصدی روبه‌رو بوده است.

صادرات مجدد از چابهار

اعمال محدودیت ناشی از تحریم‌ها در واردات کالاهای با قابلیت صادرات مجدد به کشور مقصد باعث کاهش صادرات مجدد شده است. این موضوع از سال‌۹۶ تا ۹۷ با رشد ۷۷درصدی و از سال‌۹۷ تا ۹۸ با کاهش ۱۰۰درصدی روبه‌رو بوده است.

تعداد کانتینر وارد شده به منطقه

کاهش سال‌۹۸ نسبت به سال‌۹۷ به دلیل کاهش میزان واردات با توجه به اعمال محدودیت‌های ارزی و ثبت سفارش است‌. این موضوع از سال‌۹۶ تا ۹۷، ۴۶درصد رشد و از سال‌۹۷ تا ۹۸ با کاهش ۵۷درصدی روبه‌رو بوده است‌.

بهبود شاخص‌های توسعه

واقعیت آن است که تعداد واحدهای صنعتی فعال ۱۰۸واحد با اشتغال ۱۹۷۳نفر و تعداد واحدهای صنعتی نیمه‌فعال و غیرفعال ۱۶۱واحد و با اشتغال ۵۶۱نفر بوده است.

باید تاکید کرد که ارزش تولیدات صنعتی هم  در سال‌۹۳، ۱۲۴۰میلیارد ریال بوده که در سال‌۹۸ به ۵۹۵۴میلیارد ریال رسید.

عمران و ایجاد زیرساخت‌ها در چابهار

۳۱پروژه عمرانی از سال‌۹۷ تا ۱۴۰۰ آغاز شده است که ۷۱درصد بهره‌برداری آن تا پایان نیمه اول سال‌۱۴۰۰ است. ضمن این نکته که ۴۷۷۷فرصت شغلی در زمان احداث و بهره‌برداری از این پروژه‌ها ایجاد خواهد شد.

ارزش سرمایه‌گذاری پروژه‌های عمرانی در سال‌۹۹، ۲۵٫۰۹۱میلیارد ریال و حجم پروژه‌های قابل بهره‌برداری به ۹٫۳۷۸میلیارد ریال رسیده است. زیرساخت حمل و نقل و ترانزیت، بیشترین میزان سرمایه‌گذاری دارد که ارزش آن ۱۱۰۰۷میلیارد ریال است. بعد از آن زیرساخت‌های گردشگری، اداری، مسکونی و ورزشی و گمرکی و روستایی و شهری و انرژی و آموزشی به ترتیب از بیشترین تا کمترین میزان ارزش سرمایه‌گذاری را دارند.

اما هزینه‌کرد پروژه‌های عمرانی از سال‌۹۰ تا ۹۵ چیزی حدود ۶۶۷میلیارد ریال، در سال‌۹۶، ۱۵۵میلیارد ریال، در سال‌۹۷، ۶۱۳میلیارد ریال و در سال‌۹۸، ۱۴۷۰میلیارد ریال بوده است. این موضوع در ۹ماهه سال‌۹۹ به ۱۲۴۰میلیارد رسید.

همچنین، پروژه‌های عمرانی مختلفی در سطح منطقه آزاد چابهار ایجاد و یا در حال احداث است. پروژه‌های احداث خانه فرهنگ کمالان، آماده‌سازی اراضی  ۱۱هکتاری، آماده‌سازی اراضی مسکونی ۸۵هکتاری و احداث ۱۹مدرسه دشتیاری و کنارک از پروژه‌های اتمام یافته در منطقه چابهار است.

پروژه‌های احداث مسیر ارتباطی پیکره کارگاهی به تجاری، احداث تصفیه‌خانه، احداث مسیر دسترسی شناگاه، احداث مرکز جامع سلامت تیس، احداث پایگاه اورژانس، احداث انبارهای سرپوشیده، احداث ورزشگاه کریکت، احداث شبکه آبرسانی روستای تیس، مجموعه گردشگری ساحلی پردیسان، آماده‌سازی و راه‌اندازی ریمدان نیز ان‌شالله تا پایان دولت قابل بهره‌برداری است‌.

پروژه‌های عمرانی احداث شناگاه، احداث پارک لیپار، احداث مرکز جامع سلامت چابهار، آماده‌سازی اراضی مسکونی ۱۵۴هکتاری نیز تا پایان سال‌۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد‌. اما پروژه‌های احداث ساختمان اداری، طراحی و احداث فرودگاه، فاز یک بندر تیس، احداث کمربندی شهید کلانتری، احداث شبکه برق‌، قطعه دوم بزرگراه  چابهار-کنارک، دیوار پیرامونی و گیت‌های ورودی سازمان و تکمیل زیر‌ساخت‌های آب و برق  نیز ان‌شالله بعد از سال‌۱۴۰۰ نهایی می‌شود‌.

اما درخصوص تهیه طرح جامع محدوده جدید باید گفت که مبلغ قرارداد ۳۹میلیارد ریال است که از اردیبهشت سال‌۹۹ آغاز شده و تا پایان سال۹۹ به امید خدا اتمام می‌گردد.

ایفای نقش مسئولیت اجتماعی

منطقه آزاد چابهار شاخص‌های قابل توجهی از سال‌۱۳۹۴ تاکنون در راستای ایفای نقش مسئولیت اجتماعی دارد، تا حدی که در موضوعات فرهنگی‌، اجتماعی‌، گردشگری و محیط زیست شاهد عملیاتی شدن ۱۰۰پروژه عمرانی هستیم. ۲پروژه در محیط زیست، ۱۷پروژه گردشگری، ۴۸پروژه اجتماعی و ۳۳پروژه فرهنگی نتیجه تلاش این سال‌ها است و مهم‌تر اینکه درصد سهم مشارکت سازمان در پروژه‌های عمرانی در بخش محیط زیست ۴۰درصد، مشارکت گردشگری ۱۰۰درصد، مشارکت اجتماعی ۲۸درصد و مشارکت فرهنگی ۴۹درصد است.

مبلغ کل پروژه‌های عمرانی ۲۱٫۵۵۰میلیارد ریال و مبلغ مشارکت سازمان ۱۳٫۳۰۹میلیارد ریال است و مبلغ مشارکت سازمان در بخش فرهنگی ۹۰میلیارد، در بخش اجتماعی ۳٫۱۹۰میلیارد، در بخش گردشگری ۱۰هزار میلیارد و در بخش محیط زیست ۲میلیارد می‌باشد.

توسعه زیرساخت‌های فرهنگی منطقه

اما در بخش توسعه زیرساخت‌های فرهنگی با مشارکت سازمان منطقه آزاد چابهار عملیات احداث ۲۷خانه امید روستایی صورت گرفت؛ محل اجرای این طرح، روستاهای شهرستان‌های چابهار، کنارک و دشتیاری بوده است. سهم مشارکت سازمان در این طرح حدود ‌۲۰درصد بوده است. هدف از این طرح، حمایت از خلاقیت‌های اصیل و باارزش روستایی، ارتقاء وفاق و همگرایی اجتماعی در پهنه سرزمینی به ویژه مناطق مرزی و در میان مرزنشینان بوده است. تقویت فرهنگ و سبک زندگی اصیل روستایی، توانمندسازی جامعه محلی و برگزاری کارگاه‌های پیشگیری از آسیب های اجتماعی بوده است.

مورد دیگر درخصوص توسعه زیرساخت‌های فرهنگی، عملیات احداث کتابخانه روستایی بوده که سهم مشارکت سازمان در این رابطه ۵۰درصد است. محل اجرای این طرح نیز روستاهای شهرستان‌های چابهار، کنارک و دشتیاری است. این طرح با اهداف ترویج فرهنگ کتابخوانی در روستاها، تقویت فرهنگ و سبک زندگی اصیل روستایی و توانمند‌سازی جامعه محلی صورت گرفته است.

بسط و توسعه زیرساخت‌های آموزشی چابهار

اما بحث دیگر، توسعه زیرساخت‌های آموزشی منطقه است. احداث و تکمیل ۲۰باب مدرسه با ۱۲۵کلاس درسی با مشارکت اداره کل نوسازی و تجهیز مدارس استان سیستان و بلوچستان و موسسات خیریه صورت گرفت که سهم مشارکت سازمان ۶۰درصد بوده است. باید تاکید کرد با توجه به کمبود فضای آموزش و نبود اعتبارات لازم جهت تکمیل مدارس، تعدادی از این مدارس به مدت ۲-۳سال به صورت نیمه‌کاره متوقف شده بودند.

احداث مجتمع بزرگ آموزشی شهید علیمردای با ظرفیت ۱۴۰نفر دانش‌آموز، دیگر اقدامات سازمان منطقه آزاد چابهار در جهت توسعه زیرساخت‌های آموزشی بود که سهم مشارکت سازمان در آن ۵۰درصد بوده است. اهداف این طرح نیز کاهش دانش‌آموختگان بازمنده از تحصیل، ارتقای سطح کیفیت آموزش و جلوگیری از ترک تحصیلی دانش‌آموزان و… بوده است‌.

اما احداث ۳خوابگاه دانش‌آموزی و یک مدرسه ۶کلاسه نیز از دیگر طرح‌های توسعه زیرساخت‌های آموزشی بوده که سهم مشارکت سازمان از آن ۶۷درصد است و محل اجرا نیز شهرستان‌های همجوار سرباز، راسک، قصر قند و کنارک بوده است.

ایجاد زیرساخت‌های ورزشی

اجرایی ۱۸پروژه چمن مصنوعی مینی‌فوتبال روستایی با مشارکت اداره کل ورزش و جوانان استان سیستان و بلوچستان از دیگر طرح‌های سازمان منطقه آزاد چابهار است؛ طرحی که ۶۲درصد سهم مشارکت سازمان بوده است. پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، استعدادیابی ورزشکاران محلی و ایجاد نشاط اجتماعی نوجوانان و جوانان از اهداف این طرح بوده است.

اجرای عملیات اجرایی پروژه بهسازی و تجهیز سایت موج‌سواری رمین نیز از دیگر طرح‌های توسعه زیرساخت‌های ورزشی در شهرستان چابهار بوده که سهم مشارکت سازمان ۱۰۰درصد بوده است. استعدادیابی ورزشکاران محلی، ایجاد نشاط اجتماعی نوجوانان و جوانان و برگزاری مسابقه کشوری و اردوی تیم‌های ملی از دیگر اهداف این طرح است.

احداث فاز اول دهکده ورزشی پیل‌بند (ورزشگاه ۴۰۰نفری کریکت) از دیگر طرح‌های توسعه زیرساخت‌های ورزشی بوده که سهم مشارکت سازمان ۱۰۰درصد بوده است. اهداف این طرح، توسعه ورزش‌های بومی و محلی، تبدیل چابهار به قطب ورزشی منطقه و قطب کریکت کشور، توسعه گردشگری فراملی و رونق اقتصادی، برگزاری مسابقات بین‌المللی و توانمندسازی ورزشکاران بومی علاقه‌مند به کریکت بوده است.

توسعه زیرساخت‌های بهداشتی

اما در رابطه با توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، ساخت دو مرکز جامع سلامت در روستای تیس و پیکره مسکونی و پایگاه اورژانس از دیگر طرح‌ها توسط سازمان منطقه آزاد چابهار بوده که با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر در دست ساخت است و البته سهم مشارکت سازمان ۱۰۰درصد است. ارتقای سطح سلامت جامعه محلی و کاهش مرگ و میر ناشی از تصادفات نیز از اهداف این طرح است. همچنین، مشارکت در احداث بیمارستان ۵۴۰تختخوابی که سهم مشارکت سازمان حدود ۲۰درصد می‌باشد.

اما مورد دیگر، توسعه زیرساخت‌های گردشگری است‌. اجرای طرح مجتمع‌های خدماتی و بهداشتی روستاهای ساحلی گردشگرپذیر و راه‌اندازی بازارچه تالاب صورتی و کمپ‌کوه‌های مریخی با مشارکت ۶۶درصدی سازمان و با هدف توانمندسازی جامعه محلی، کمک به اقتصاد محلی و معرفی مناطق گردشگری و غذاهای سنتی و ارائه خدمات مناسب به گردشگران صورت گرفته است. میزان پیشرفت این پروژه ۱۰۰درصد و محل اجرای آن روستاهای ساحلی است.

اما درخصوص توسعه زیرساخت‌های گردشگری، مرمت و احیای بناهای قدیمی اداره گمرک چابهار، قلعه پرتغالی و باغ تیس با هدف حفظ مواریث فرهنگی و بهره‌برداری از آن به عنوان مرکز فرهنگی و گردشگری در چابهار از دیگر پروژه‌های مذکور است. مورد بعدی مجموعه گردشگری شناگاه است که سهم مشارکت سازمان ۱۰۰درصد است‌.

در ادامه باید به توسعه زیرساخت‌های محیط زیست اشاره کرد، ازجمله سایت پرنده‌نگری روستای گواتر. این پروژه با مشارکت سازمان منطقه آزاد چابهار، سازمان حفاظت محیط زیست کشور، تعاونی گردشگری و صنایع دستی در طبیعت زیبای خلیج گواتر در حال اجرا است. هدف از این طرح حمایت از طبیعت‌گردی جامعه‌محور در راستای اجرای برنامه مدیریت جامع تالاب بین‌المللی خلیج گواتر و خور باهو است.

همچنین، در راستای توسعه زیرساخت‌های محیط زیست باید به راه‌اندازی پایگاه دریایی محیط زیست اشاره کرد که میزان پیشرفت آن ۵۵درصد و سهم مشارکت سازمان ۱۰۰درصد بوده است.

اما نمونه‌هایی همچون تجهیز و راه‌اندازی هتل بین‌المللی فردوسی‌، کلاس‌های آموزشی صنایع دستی در هفت رشته، بهسازی و زیباسازی محیط داخلی و خارجی هتل صدف و حمایت و تحت پوشش بیمه روستاییان و عشایر و قرار دادن یکصد نفر از صنعتگران صنایع دستی و فعالین گردشگری تحت پوشش بیمه‌، برگزاری جشنواره توانمندی‌های روستاییان و عشایر سیستان و بلوچستان‌، برگزاری بازی‌های بومی محلی روستاییان و عشایر سیستان و بلوچستان و ایجاد نمایشگاه و فروشگاه حمایتی صنایع دستی، از دیگر فعالیت‌های صورت گرفته در منطقه آزاد چابهار در راستای ایفای نقش مسئولیت اجتماعی است‌.

همچنین ایجاد و راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی دربلوچ آیکان، ایجاد مجموعه‌های تفریحی و گردشگری لیپار و بلوچ با مساحت ۱۳۰هکتار، راه‌اندازی مزرعه پرورش شترمرغ با رویکرد گردشگری کشاورزی، برگزاری جشنواره غذاهای سنتی، برگزاری جشنواره موسیقی محلی مونسون، راه‌اندازی مرکز تکثیر و پرورش کروکدیل مردابی ایران و حضور در نمایشگاه توانمندی‌های روستاییان و عشایر کشور در تهران از دیگر پروژه‌های اجرا شده در راستای طرح ایفای نقش مسئولیت اجتماعی در منطقه آزاد چابهار است‌.

بهسازی و زیباسازی محیط داخلی و خارجی هتل صدف، نمایشگاه صنایع دستی‌، سوغات و هدایا مونسون، تولید و پخش زنده برنامه تلویزیونی شب فیروزه‌ای، راه‌اندازی کارگاه‌های جدید هنر ویترای ساخت عروسک‌های چوبی از دیگر پروژه‌ها در راستای ایفای نقش مسئولیت اجتماعی این منطقه است.

سخن آخر

در پایان باید تاکید کرد روند توسعه منطقه آزاد چابهار با سرعت گرفتن تکمیل زیرساخت‌های اساسی (بندر، راه‌آهن و جاده)، وارد فصل جدیدی شده است‌. با عنایات ویژه مقام معظم رهبری و اهتمام دولت‌های یازدهم و دوازدهم و با تمرکز بر راهبردهای پنجگانه‌ای که در دستورکار بوده، آهنگ فعالیت‌های اقتصادی را تغییر داده است.

بنا بر شواهد آماری و تحلیل‌های بین‌المللی، چابهار در آینده نزدیک منطقه‌ای تعیین کننده در اتصال بازارهای مهم تولید و مصرف خواهد بود و می‌تواند نقش یک پل ارتباطی مهم و اصلی را ایفا نماید. منطقه آزاد چابهار با فراگیری در چهارراه تجارت جهانی، فرصت و ظرفیت‌های ویژه‌ای را برای تولید دارد؛ چراکه دسترسی به ابزارهای حمل و نقل و افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای هدف، بر مزیت‌های تولیدی و رقابتی چابهار افزوده است.